“Moskvadan gələn sakitləşdirici bəyanatlar altında rahatlamaq olmaz”
Ukrayna ilə bağlı ürəkaçan bir xəbər çıxdı – Rusiya müdafiə naziri Sergey Şoyqu qoşunlarını geri çəkdiyini elan etdi. Bildiyiniz kimi, son həftələrdə Rusiya 120 minə yaxın əsgər və zabiti Krıma və Donbass sərhədinə köçürmüş, bu da Ukraynada və Qərbdə Moskvanın Ukrayna ilə müharibəyə hazırlaşması qorxusuna səbəb olmuşdu.
Ukraynanın Almaniyadakı səfiri Andriy Melnik ölkəsinin NATO-ya üzv olmaq üçün daha enerjili addımlar atacağını söylədi. Və Moskva əsgər köçürülməsini Şimali Atlantika İttifaqının “təhdidçi hərəkətlərinə” reaksiya kimi izah etdi.
Ancaq Rusiya son həftələrdə Donbass sərhədinə və ilhaq edilmiş Krıma köçürülmüş onminlərlə hərbçinin daimi yerləşdirmə məntəqələrinə qayıtdığını elan etdi. Şoyqunun müvafiq əmri 22 aprel tarixində nazirlikdən edilən açıqlama ilə yayıldı.
Şoyqunun sözlərinə görə, qoşunların geri çəkilməsi aprelin 23-də başlayıb və mayın 1-dək başa çatacaq. Nazir bunu “təlimin uğurla başa çatması” ilə izah edib: “İnanıram ki, sürpriz yoxlamanın məqsədləri tam olaraq təmin edildi. Qoşunlar ölkənin etibarlı müdafiəsini təmin etmək qabiliyyətini nümayiş etdirdi. Bununla əlaqədar olaraq, Cənub və Qərb hərbi bölgələrində yoxlama fəaliyyətlərini başa çatdırmaq üçün bir qərar verdim”.
Bunun mənası nədir? Moskva, necə deyərlər, geri çəkildi? Son həftələrdə ona qarşı edilən siyasi və digər təzyiqlərə dözə bilmədi? Yoxsa baş verənlər bir illüziyadır və hadisə Kreml üçün bir dərs olmadı?
AYNA-nın suallarını tanınmış xarici ekspertlər cavablandırıblar.
Ukraynalı politoloq, “Strateji XXI əsr” Qlobal Tədqiqatlar Mərkəzinin prezidenti, “Qara dəniz Təhlükəsizlik” jurnalının baş redaktoru Mixail Qonçar:
“Sun Çzinin traktatında müharibənin hiyləgərlik və hiylə yolu olduğu deyilir. Putin rejimi yalan və təcavüzün generatorudur. Buna görə də Şoyqunun elan etdiyi qoşunların geri çəkilməsi ilə özümüzü aldatmamalıyıq. Bu, daha çox dərəcədə quru qoşunlarına, desantçılara aiddir. Aviasiya və dəniz qüvvələrinə gəldikdə, heç yerə getməyəcəklər. Aerokosmik Qüvvələrin və Qara dəniz Donanmasının hissələri artıq bazalarından fəaliyyət göstərir.
Çox güman ki, bəzi bölmələrin digərləri ilə əvəz edilməsi qüvvələrin geri çəkilməsi adı ilə baş verir. Aydındır ki, Ukrayna ilə sərhədə çəkilən təsiredici qüvvələr qrupu hər zaman yüksək döyüş hazırlığı vəziyyətində ola bilməz. Üstəlik, səhra şəraitində bu ilin əlverişsiz, soyuq baharı və davam edən koronavirus epidemiyası vaxtı.
Və bir sıra hissələr heç bir yerə qayıtmır. Məsələn, 1990-cı ildə Bakıda (Qanlı Yanvar) vəhşiliklər törətmiş 56-cı desant-hücum briqadası, indi daimi olaraq Rusiya Kamışinində (Volqa üzərində) deyil, işğal altındakı Krımda, Feodosiyada yerləşəcək. 41-ci Ordunun hissələri Sibirdəki yerlərinə qayıdır kimi görünür, lakin silah və texnika sentyabr ayında “Qərb-2021” təlimlərində iştirak etmək bəhanəsi ilə Ukrayna sərhədi yaxınlığında Voronej bölgəsindəki Poqonovo poliqonunda qalır. İndiyə qədər Moskva yaxınlığındakı Medvejye Ozerodakı hərbi desant qüvvələrinin 38-ci Mühafizə Briqadası da Krımda qalır.
Çox güman ki, Kremlin Ukraynaya qarşı hərbi əməliyyat keçiriləcəyi təqdirdə, inşası qeyri-mümkün olan “Şimal Axını 2”-nin tikintisini başa çatdırmaq niyyəti üzündən Ukraynaya qarşı növbəti addımlara fasilə verilir. Həm də ABŞ-la münasibətləri “sıfırlamağa” ümid edirlər. Vaşinqton bir-birinin daxili işlərinə qarışmamaq barədə zəmanət mübadiləsinə dəvət olunur. Aydındır ki, Kreml “daxili işlər» dedikdə, yalnız Rusiya Federasiyasının özü deyil, içərisində tam fəaliyyət sərbəstliyi və ABŞ-ın Ukraynanı və digər müstəqil dövlətlərin müdafiəsinə müdaxilə etməməsinin qarantiyası olaraq, bütün postsovet məkanı dövlətlərini nəzərdə tutur. Buna görə də, Moskvanın rahatladıcı açıqlamaları fonunda rahatlamamalısınız”.
Norveç Krallığının Azərbaycandakı keçmiş səfiri, peşəkar diplomat Steynar Gil:
“Çox güman ki, Rusiya qoşun hərəkətləri ilə yalnız insanların reaksiyasını görmək və özünü göstərmək istəyirdi. Əlbəttə, NATO tərəfindən heç bir təhdidedici hərəkət olmadı.
Ancaq Moskvanın əvvəlcədən Ukrayna ilə müharibəni yenidən başlamağı planlaşdırdığını düşünmürəm. Ukrayna ilə müharibə demək olar ki, Rusiyanın maraqlarına cavab vermir. Belə bir hərəkətin hansı reaksiyaya səbəb olacağını düşünün. Rusiyanın indi bir neçə başqa problemi var: Aleksey Navalnı və onunla əlaqəli məsələlər, Çex Respublikası ilə diplomatik müharibə, “Nord Stream 2” və s. sanksiyaları artırdı”.
Ukraynalı politoloq, “Doktrina” Siyasi Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbəri Yaroslav Bojko:
“Əsgərlərin (hamısı deyil) Ukrayna sərhədindən çıxarılması Putin və Baydenin danışması üçün bir fürsət olan bir iqlim zirvəsinə dəvətə cavab olaraq bir jestdir. Rusiya Federasiyasının əsas məqsədi güzəştlər əldə etmək və danışıqlar mövqelərini geri qaytarmaq üçün Qərbə təzyiq göstərmək idi. Rusiya Federasiyası üçün Ukrayna məsələsi burada tək deyil: bu şəkildə “Nord Stream 2” ilə əlaqəli hadisəyə və Suriyadakı vəziyyətə və digər məsələlərə təsir etdi.
Rusiya Federasiyasının Ukraynaya qarşı təzyiqini yalnız iki ölkə arasındakı qarşıdurma kimi qəbul etməyin düzgün olmamasına baxmayaraq, gərginlik heç bir yerə itmədi və elan edilmiş qoşunların geri çəkilməsi qərarı tamamlanmamış ola bilər. Bu gün Ukrayna kəşfiyyatı rusların önümüzdəki həftələrdə silahlı təxribatlar hazırladığını və geri çəkilmənin Rusiya Federasiyasının həqiqi planlarını gizlətməyin digər bir amili ola biləcəyini açıqladı”.