İnflyasiya aşağı düşür, lakin qiymətlərin yüksək olması hissi itməyib
Azərbaycanda illik inflyasiya rəsmi olaraq bir faizi ötməyib. Mütəxəssislərə görə, bu, qiymətlərin ucuzlaşması demək deyil. İstehlak bazarında hələ də yüksək qiymətlər hökm sürür.
Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə, birinci rübdə istehlak qiymətləri indeksi 0,7 faiz təşkil edib. Artım strukturunda sözügedən göstərici içki və tütün seqmentində illik müqayisədə 99,3-ə qədər azalıb.
Rəsmi statistika qeyri-ərzaq məhsullarının qiymətlərinin 101,3%-ə yüksəldiyini açıqlayır. Ən əhəmiyyətli artım ənənəvi olaraq əhaliyə pullu xidmət sektorunda müşahidə olunub və ilin əvvəlində 102,4%-ə yüksəlib.
Bundan əlavə, statistikaya əsasən, aprel ayında istehlak qiymətləri indeksi ötən ilin müvafiq ayı ilə müqayisədə dəyişməz qalıb. Bununla belə, inflyasiya ilə bağlı mənzərə eyni deyil. Qida, içki və tütün seqmentində 98,2 faizə qədər azalma qeydə alınıb, qeyri-ərzaq mallarının qiymətləri isə bir qədər artaraq 100,9 faiz təşkil edir.
Pullu xidmətlərin qiymətində artım indeksi 102 faiz təşkil edib. Rəqəmlərdən də göründüyü kimi, mart ayı ilə müqayisədə apreldə istehlak qiymətləri indeksi bir qədər azalaraq 99,9%-ə düşüb.
İnflyasiya statistikası Mərkəzi Bankın son faiz endiriminin əsasını qoyub. Tənzimləyici hesab edir ki, bunun əsas səbəbi qlobal qiymət artımının ləngiməsi və hökumətin daxili istehlak bazarında qiymət artımını saxlamaq üçün həyata keçirdiyi kompleks tədbirlər nəticəsində qiymətlərin mülayim artmasıdır. Bunun fonunda milli maliyyə tənzimləyicisi illik inflyasiya proqnozunu 4±2 hədəf dəhlizində saxlayır və bu ilin sonuna kimi onun azaldılması ehtimalına imkan verir.
Azərbaycanın baş bankının proqnozlarından da göründüyü kimi, iqtisadiyyat üçün pul xərclərinin yüksək səviyyədə saxlanılması zərurəti inandırıcı görünmür. Bu isə mərkəzləşdirilmiş kreditlərin dəyərini azaltmaq üçün maliyyə rıçaqlarından istifadə etməyin vaxtının gəldiyindən xəbər verir.
Bu arada, analitiklərin fikrincə, Azərbaycanda inflyasiya aşağı düşsə də, istehlak bazarında qiymətlər yüksəkdir, çünki pandemiya əlaməti altında keçən iki il ərzində rekord qiymət artımı faktiki olaraq aradan qalxmayıb. AYNA-ya danışan iqtisadçı ekspert Pərviz Heydərovun sözlərinə görə, rəsmi statistika 3 illik qiymət artımından sonra qiymət konyukturasının normallaşmasından xəbər verir.
“Lakin inflyasiya hissinə əvvəlki iki ildəki güclü artım təsir göstərdiyindən istehlakçılar arasında bu proseslərin qavrayışı ifadə olunmur. Ərzaq bazarında qiymətlər xeyli artıb, bir çox məhsulların dəyəri isə kifayət qədər yüksək olaraq qalır. Rəsmi statistikanın təqdim etdiyi məlumatlar istehlak bazarında qiymət artımının səngidiyini göstərir, lakin əldə olunan qiymət pikləri dəyişməz olaraq qalır - onlar getməyib”, - deyə həmsöhbətimiz bildirib.
Qeyd edək ki, üç ayın yekunlarına görə - yanvar-mart aylarında respublikada ümumi pərakəndə əmtəə dövriyyəsi 1 faiz inflyasiyaya baxmayaraq, real ifadədə 3 faizi ötüb. Eyni zamanda, ümumi istehlak səbətində qidanın çəkisi ənənəvi olaraq daha çox olur və istehlak xərclərinin əksəriyyətini tutur. Rəsmi hesabatlarda qeyd olunduğu kimi, yanvar-mart aylarında pərakəndə ticarət şəbəkəsi tərəfindən istehlakçılara 13474,2 milyon manatlıq əmtəə, o cümlədən 7543,6 milyon manatlıq ərzaq məhsulları, içkilər və tütün məmulatları, 5930,6 milyon manatlıq qeyri-ərzaq məhsulları satılıb.
Statistika göstərir ki, xərclərin 51,1 faizi ərzaq məhsulları, 4,9 faizi içkilər və tütün məmulatları, 15,1 faizi toxuculuq, geyim və ayaqqabı, 5,4 faizi avtomobil benzini və dizel yanacağı, 4,5 faizi elektrik malları və mebelin payına düşür. Xərclərin 2,3 faizi əczaçılıq və tibbi ləvazimatlara gedib. İkinci yerdə kompüter avadanlığı, çap məhsulları və digər qeyri-ərzaq malları gəlir.
Bunun fonunda meyvə-tərəvəzin qiymətində də mövsümi ucuzlaşma gözlənilir. Amma qeyri-sabit hava şəraiti, ən əsası rəqabətdən uzaq yerli bazarın xüsusiyyətləri hələ də mövsümi çeşiddə məhsulun orta qiymətini gərginlikdə saxlayır. Alıcılar və ticarətçilər güclü volatilliyi qeyd edirlər - kənd təsərrüfatı məhsullarının qiymətlərinin permanent azalması qiymət artımının yeni dalğası ilə əvəz olunur.