Çar xəyalında olanları reallığa çevirməyə çalışır, amma faktlar inadkar şeylərdir...
Vladimir Putin iyunun 20-də Sankt-Peterburqda keçirilən iqtisadi forumda plenar iclasın moderatorunun Rusiya ordusunun Ukraynada hara qədər gedə biləcəyi ilə bağlı sualını cavablandırıb. Bu zaman o, bütün həyatının məqsədini birmənalı şəkildə bəyan edib: “Belə bir köhnə qayda var - rus əsgərinin ayağı hara dəyirsə, ora bizimdir”.
Həm də təkcə o mənada deyil ki, adəcə Ukraynanın işğal olunmuş əraziləri Rusiyaya aid deyil, o, bunları artıq öz konstitusiyasında rəsmiləşdirib. Üstəlik, hətta rus əsgərinin ayağının hələ də basmadığı ərazilərdən danışır. Bununla o, ukraynalıları Rusiya konstitusiyasına daxil olan 4 regionunun hamısını tam və bütünlüklə və döyüşsüz təslim etməyə inandıraraq, Donald Trampın ona kömək edəcəyinə ümid edir.
Putinin uzunmüddətli niyyətləri var, o, hələ Ukraynanı, postsovet məkanının digər ölkələrini və hətta Şərqi Avropa ölkələrini müstəmləkə etmək üçün “Xüsusi Hərbi Əməliyyat” (SVO) başlamazdan əvvəl bunları bəyan edib. Xarici işlər nazirinin müavini Sergey Ryabkovun 2021-ci il dekabrın 17-də irəli sürdüyü NATO-ya “əşyalarını toplanmaq və 1997-ci il sərhədlərinə qayıtmaq” ultimatumu öz sözünü dedi.
Ancaq burada bir nüans var. “Rus əsgərinin ayağı” artıq Şərqi Avropada idi. Və o zamankı tələbi ilə Putin əslində “rus əsgərinin ayağı” ilə bağlı əksini etiraf etdi. 1997-ci il sərhədlərinə qayıtmağı tələb etməklə o, əslində məlum faktı təsdiqlədi: Rusiya Federasiyasının özünü varisi hesab etdiyi SSRİ dağılması ilə bərabər rus əsgərləri də könüllü surətdə sürünərək getdilər. Əsgərlər, yeri gəlmişkən, o zaman təkcə rus deyildi, bütün respublikaların əsgərləri SSRİ ordusunda xidmət edirdilər, Şərqi Avropanı sovet əsgəri işğal etmişdi, hətta Reyxstaq üzərində qələbə bayrağını da gürcü əsgəri qaldırmışdı.
Amma Şərqi Avropadan sürünərək uzaqlaşan məhz “rus əsgəri” idi, çünki başqa respublikaların əsgərləri artıq öz müstəqil və suveren dövlətlərinin vətəndaşları idilər. Və o zaman tarixə qədəm qoyan Putin, hətta müəllimi Vladimir Medinski kimi kasıb tarixçi olsa belə, özü bilməlidir ki, rus əsgəri bütün Kreml rəhbərlərinin həmişəlik işğal altında olacağını düşündüyü torpaqları dəfələrlə tərk edib.
Yoxsa o, pis tələbə və zabit idi, hətta qəzet belə oxumurdu?
Putinin dediklərini tarixi faktlar asanlıqla təkzib edir. Rusiya (müxtəlif formalarda - SSRİ, Çar İmperiyası, postsovet Rusiya Federasiyası) dəfələrlə fəth edilmiş və ya işğal olunmuş əraziləri tərk edib. Gəlin yaddaşımızı və Putinin yaddaşını təzələyək.
SSRİ-nin dağılmasından sonra (1991):
Rusiya 1991-ci ildə bütün keçmiş sovet respublikalarını, hətta Belarusu da tərk etdi, lakin sonradan sonuncular Rusiya Federasiyası ilə ittifaq dövlətinə daxil oldu.
Ukrayna — 1991 (müstəqillik), sonuncu hərbi geri çəkilmə — 1997 (Qara Dəniz Donanması bölündü), 2014-cü ildə Rusiya Krımı işğal etdi, hazırda Ukraynanın dörd bölgəsinin bir hissəsi - Xarkov, Donetsk, Luqansk, Zaporojye işğal altındadır.
Qazaxıstan — 1991 (1994-cü ilə qədər qoşunların tam çıxarılması).
Gürcüstan — 1991 (2008-ci ildə Rusiya bir hissəsini - Cənubi Osetiya və Abxaziyanı işğal edib, qalan hissəsi isə Rusiya Federasiyasının nəzarətindən kənardadır).
Ermənistan – yavaş-yavaş, lakin məqsədyönlü şəkildə rus qoşunlarını öz ərazisindən çıxarmağa çalışır, lakin hələlik 102-ci hərbi baza hələ də orada yerləşir.
Moldova — 1991, lakin bu ölkənin bir hissəsi, Dnestryanı işğal altındadır.
Latviya, Litva, Estoniya, Özbəkistan, Türkmənistan, Qırğızıstan, Tacikistan - hamısı 1991-ci ildə müstəqil oldu.
Bax, Azərbaycan da 1991-ci ildə müstəqil oldu. Prezident Elçibəy rus qoşunlarını Azərbaycandan, 2012-ci ildə İlham Əliyev son sığınacaqlarından - Qəbələ RLS-dən çıxardı. Lakin 2020-ci ildə Qarabağın azadlığı uğrunda 44 günlük müharibədən sonra Putin Xankəndidə hərbi baza yaratmaq, Qarabağın yuxarı hissəsini uzun müddət Rusiyanın nəzarətində olan əraziyə çevirmək ümidi ilə “sülhməramlılar” adı altında Rusiya kontingentinin geri qaytarılan ərazilərdə 5 il qalmasını Azərbaycana sırımağa nail oldu. Lakin Putinin planları həyata keçmək üçün nəzərdə tutulmamışdı, 5 illik müddət ilyarımdan da tez başa çatdı – ruslar Qarabağı əliboş tərk etməli oldular.
Rusiya hərbi bazalarının çıxarılması: Latviya — 1994, Estoniya — 1994, Litva — 1993, Gürcüstan — 2007 (Batumidəki sonuncu bazanın çıxarılması).
İkinci Dünya müharibəsindən sonra (1945-1991):
Avstriya — 1955 (qoşunların çıxarılması, neytrallıq haqqında dövlət müqaviləsinin imzalanması).
Finlandiya - müharibədən sonra işğal edilmədi, lakin Porkkaladan çıxdı - 1956.
ADR (Almaniya) — 1994 (son rus əsgəri ayrıldı).
Polşa, Çexoslovakiya, Macarıstan, Bolqarıstan — 1991-1994 (sosializmin süqutundan sonra sovet qoşunlarının çıxarılması).
Monqolustan — 1992 (Sovet ordusunun çıxarılması).
Əfqanıstan — 1989 (10 illik müharibədən sonra geri çəkilmə).
Putinin fəth tarixinə tez-tez istinad etdiyi, yorulmadan və şəhvətlə sitayiş etdiyi avtokratlarının portretlərini də xatırlaya bilərik:
Çar Rusiyası:
Alyaska — 1867-ci ildə ABŞ-a satıldı.
Fort Ross (Kaliforniya) — 1841-ci ildə ruslar tərəfindən tərk edildi.
Mancuriya (Çin) — Rusiya 1905-ci il Rus-Yapon müharibəsindən sonra ərazi itirdi.
Polşa, Finlandiya və Baltikyanı ölkələr - inqilabdan və Brest-Litovsk müqaviləsindən (1917-1920) sonra ərazilərini geri aldılar.
Buxarest müqaviləsi (1812) — Rusiya Moldovanın bir hissəsindən (yenidən fəth edildikdən sonra) imtina etdi.
Nəticə: Rusiya (və sovet) ordusu dəfələrlə “əsgər ayağı basdığı” ərazilərdən geri çəkilib. Yəni, Rusiyanın nəzarətinin “əbədiliyi” Ukraynanın darmadağın etdiyi “dünyanın ikinci ordusu” kimi eyni mifdir.
Deməli, Putin xəyalında olanları reallığa çevirməyə çalışır, amma faktlar inadkar şeylərdir...