Ermənilər Azərbaycan torpağına ayaq basdıqları üçün bütün qaydalara riayət etməli deyillər?
Erməni ruhanilərinin Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin qızışdırılmasında rolu məlumdur. Onlar Ermənistanın Azərbaycana ərazi iddialarını tamamilə dəstəklədilər. Erməni keşişlər, əllərində silahla belə, Azərbaycan ərazilərinin işğalında və dinc azərbaycanlıların öldürülməsində fəal iştirak edirdilər.
İndi 44 günlük Vətən müharibəsi bitdikdən sonra, erməni ruhaniləri öz din qardaşlarını Azərbaycana qarşı çevirməyə davam edir. Bunu yepiskop Vrtanes Abramyanın sözlərindən aydın görmək olar.
Beləliklə, Abramyan “Sputnik Ermənistan”a verdiyi müsahibədə qeyd etdi ki, Azərbaycan tərəfi Kəlbəcər ərazisində yerləşən Xudavəng monastırına (ermənilər onu Dadivank adlandırırlar) zəvvarların girişini qadağan etmək üçün vaxtaşırı bir səbəb tapır: “Hər bazar günü azərbaycanlılardan sürprizlər gözləyirik. Rəsmi görüşlər zamanı azərbaycanlılara bir neçə dəfə izah etdim ki, oxşar statusa malik bir çox məbəd və kilsə var. Hətta Qüdsü nümunə göstərdim, izah etdim ki, ora İsrailin torpağı olsa da, Erməni Apostol Kilsəsi orada öz səlahiyyətlərinə malikdir. Yəni erməni kilsələri qorunur və monastır qanunlarımıza uyğun fəaliyyət göstərir”.
Əvvəlcə Abramyana xristian-udinlərin Xudavəng monastırını özlərinin mədəni və tarixi irsi hesab etdiklərini xatırlatmaq lazımdır. Bundan əlavə, bəzi erməni tarixçiləri və yazıçıları memarlıq üslubu, xüsusən kərpic günbəzləri baxımından Xudavəngin Qafqaz Albaniyasının mədəni irsini daha çox əks etdirdiyini yazılarında qeyd edirlər.
XIX əsrin əvvəllərinə qədər Qarabağdakı bütün monastırlar Alban Apostol Avtokefal Kilsəsinin tabeliyində idi. Ermənilər praktik olaraq bu ərazidə yaşamayıblar. Məsələn, Azərbaycanın indiki Kəlbəcər bölgəsi ərazisində 1939-cu il əhalinin siyahıya alınmasına görə, yalnız 77 erməni yaşayırdı və 1979-cu ildə bu rəqəm 49 idi.
2001-ci ildə Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 132 nömrəli əmri ilə Xudavəng monastırı dünya əhəmiyyətli bir memarlıq abidəsi olaraq, dövlət tərəfindən qorunan obyektlər siyahısına daxil edildi.
Kəlbəcər bölgəsi Vətən müharibəsi nəticəsində Azərbaycanın nəzarətinə qaytarıldıqdan sonra, monastır rus sülhməramlılarının qoruması altına alındı. Azərbaycan hakimiyyəti erməni rahiblərinin monastırda qalmasına icazə verdi. Azərbaycanın Udin icmasının nümayəndələri dəfələrlə monastırı ziyarət etmiş və orada dini mərasimlər keçirmişlər. Başqa sözlə, Xudavəng monastırı erməni kilsəsinə deyil, Udin icmasına aiddir.
Abramyan, eyni zamanda, Azərbaycan əsgərlərinin monastırı ziyarətə gedən zəvvarlara gündəlik əngəllər yaratdığını iddia edir: “ya pandemiyaya istinad edərək girişi qadağan edir, ya da zəvvarların siyahılarında səhvlər tapırlar”. Burada qanunsuz bir şey varmı? Erməni keşişlər Azərbaycan ərazisində yerləşən bir Alban monastırındadır. COVID-19 pandemiyası ləğv edilməyib və Ermənistandan olan zəvvarlar Azərbaycan torpağına ayaq basdıqları üçün bütün dəqiqliyə riayət edilməlidir.
Xatırladaq ki, monastırda altı erməni ruhani daimi yaşayır - üç diakon və üç iyeromonax. Məbəddəki elektrik enerjisi generator vasitəsi ilə təmin edilir və hər bazar günü ruhanilərə ərzaq çatdırılır. Ayda bir dəfə, hər biri yeddi gün evlərinə gedir. Yepiskop Abramyan, monastırda qalan ruhanilərin özlərini yaxşı hiss etdiklərini və daim onunla əlaqə saxladıqlarını deyir.
Abramyanın sözləri, monastırın Erməni Qriqorian Kilsəsinin mülkü olduğu və bu səbəbdən ruhanilərin orada olma hüququna sahib olduqları təəssüratını yaradır. Göründüyü kimi, rus sülhməramlılarının monastır yaxınlığında olması Abramyanın Azərbaycan qanunlarına tabe olmamaq üçün açıq bir çağırış edə biləcəyi hisslərinə cəsarət verir.
Erməni ruhanilərinin öz mülkləri hesab etdikləri və Azərbaycanı Ermənistandan olan zəvvarların ora getməsinə əngəl törətməkdə günahlandırdığı Xudavəngin statusunu aydınlaşdırmaq vaxtı gəlib çatıb. Abramyanın sözləri bunu bir daha sübut edir. Buna görə də Azərbaycan hakimiyyəti artıq erməni keşişlərinin Udin monastırından çıxarılması məsələsini gündəmə gətirməlidir.