Aleksandr Rar: “Dünya Avropa və Amerikaya qarşı Rusiya və Asiya ittifaqına bölünəcək”
Vladislav İnozemtsev: “Borrel yerində qalacaq, sanksiya olmayacaq”
Avropa Birliyi (AB) diplomatiyasının rəhbəri Josep Borrell, Kremllə ən azı bir dialoq qurmağa çalışdıqdan sonra onun üçün çətin günlər başladı. İndi Avropa Parlamentinin 80-dən çox üzvü Borrellin Moskvaya səfəri səbəbindən onun istefasını tələb edir. Parlament üzvləri açıq bir məktubda AB xarici işlər nazirinin Rusiyaya səfərini “alçaldıcı” adlandırdılar.
“Səfər zamanı cənab Borrell Avropa Birliyinin maraqlarını müdafiə etmədi”, - deyə Avropa Parlamentinin Avropa Komissiyasının Başçısı Ursula von der Leyenə göndərilən məktubda bildirilir.
Məktub müəllifləri Borrellin Moskvaya getməklə “Avropa Birliyinin nüfuzuna ciddi zərbə vurduğunu” düşünürlər.
Məktubda deyilir: “Bizim fikrimizcə, cənab Borrell özü istefa verməzsə, Avropa Komissiyası hərəkətə keçməlidir”.
Vəziyyət hansı ssenariyə uyğun davam edəcək? AB-nin xarici siyasət üzrə ali nümayəndəsi Rusiya ilə münasibətləri düzəltməyə çalışdığına görə istefa etmək məcburiyyətində qalacaqmı? Sonda Lavrovun, Borrellin səfəri zamanı AB-ni “etibarsız tərəfdaş” adlandırması, kobudluq göstərməsi onun günahı yox, Moskvanın günahıdır.
Yeri gəlmişkən, bu fonda Brüsseldə Rusiya Federasiyasına qarşı daha da sərt sanksiyalar tətbiq edilməsinin zəruriliyindən danışmağa başladılar. Bunu Josep Borrell özü başlada bilər (özü də bunu söylədi). Görəsən, vəziyyət AB-RF münasibətlərini hara və necə döndərə bilər?
AYNA mövzunu tanınmış əcnəbi ekspertlərlə müzakirə edib.
“WeltTrends Beynəlxalq Siyasət İnstitutu”nun rəhbəri, almaniyalı professor Aleksandr Rar:
“Ümid edirəm ki, qarşıdurmalar müharibəyə gətirib çıxarmayacaq, amma böyük ehtimalla, dünyanın Avropa və Amerikaya qarşı Rusiya və Asiya ittifaqına bölünməsini görəcəyik. Bu, XXI əsrin ortalarında bəşəriyyəti gözləyən qarşıdurmanın təməli olacaq.
Bilməlisiniz ki, Avropa elitaları və Avropa Birliyinin bütün liderləri transatlantik liberal dəyərlər ruhunda böyüdülüb və əsas medianın dəstəyindən istifadə edirlər. Onların Avropada “musiqi sifariş etmək” üçün hər fürsəti var və Rusiyaya təzyiq daha da artacaq. Onlar hesab edirlər ki, Rusiya Avropanın demokratik yolunu tutmalı, “barbarlığın” daşını atmalıdır.
Rusiya da öz növbəsində dövlət hakimiyyətini gücləndirir. Kremlin prioriteti demokratiya yox, güclü bir dövlət qurmaqdır. Qərb nə qədər çox təzyiq göstərsə, Kreml “Rusiya yenidən təhlükə altındadır” şüarı ilə seçiciləri öz ətrafında bir o qədər toplayır. Qərbdə buna əhəmiyyət verilmir.
AB-də insanlar rusların, əslində dəyişikliklərin, liberal dəyərlərin tərəfdarı olduğunu və yalnız “Rusiya mediasında dövlət senzurasının” hər şeyə mane olduğunu düşünürlər. Ukraynanın və Gürcüstanın cəmiyyətlərində olduğu kimi, bir-iki ildən sonra rusların şüurunun Avropa yoluna çevriləcəyini düşünürlər. Ancaq Avropada Rusiya ilə məhsuldar və əsaslı əməkdaşlıq etməyin lazım olduğuna əmin olanlar var ki, onların fikrincə, ruslarla yalnız ultimatumlarla danışmaq səhvdir”.
Rusiyalı siyasətçi, iqtisad elmləri doktoru, sosioloq Vladislav İnozemtsev:
“Bu məktubun hansısa ciddi bir nəticəsinin olacağını güman etmirəm. Yəni bir tərəfdən mənə elə gəlir ki, Borrell istefa etməyəcək. Avropa Parlamentindəki çıxışını gördüm və ona qarşı ciddi bir tənqid olduğunu oxudum. Və əslində, tənqidin məqbul olduğunu düşünürəm. Onun Moskvaya səfərindən əvvəl də bir çox Avropa siyasətçisi səfərə ehtiyac olmadığını söyləmişdi, çünki heç bir nəticə əldə edilə bilməz. Mən onun yerində olsaydım, həqiqətən getməzdim.
Ancaq hər halda, aydındır ki, Avropa strukturları bundan sonra Rusiya ilə münasibətdə çox diqqətli olacaq, artıq təşəbbüs göstərməyəcək. Borrell yerində qalacaq, fevralın 22-də keçiriləcək AB sammitində onun da mövzusu da daxil olmaqla, düşünürəm ki, orada iki mövqe toqquşacaq - bir tərəfdən Rusiya ilə yenidən danışmağa çalışmaq lazım olduğu mövqe və bu işdən əl çəkməyin tərəfdarları.
Rusiya Federasiyasına qarşı bəzi kəskin, qətiyyətli sanksiyalar tələblərinə gəldikdə, səmimi olaraq bunun, əslində mümkünsüz olduğunu düşünürəm. İndi bu barədə çox şey deyilir və bu an Rusiyanın özündə və Avropada da belə fikirlər artır, amma ciddi bir sanksiya gözləmirəm. Yəqin, ona görə ki, əslində bunun üçün hansı səbəblərin olması aydın deyil.
İnsan hüquqlarının pozulmasından danışırıqsa, mitinq keçirməyin cəzası Myanmada olduğu kimi bir çevriliş deyil, kütləvi repressiya deyil, İraqda, Sudanda olduğu kimi bir növ soyqırım deyil. Buna görə ciddi sanksiyaların olmayacağını düşünürəm.
Üstəlik, az sayda insanın nəzərə aldığı bir məqam var - gerçək budur ki, keçən ilin sonunda Avropa Maqnitski Qanunu ortaya çıxdı, yəni indi AB-nin qanunsuz məhkəmə qərarlarına dözən və ya müxtəlif növ polis təcavüzünə məruz qalan insanlarla əlaqəli hər cür məhdudlaşdırma tətbiq edə biləcək bir hüquqi sənədi var. Düşünürəm ki, bu istiqamətdə bir şey ediləcək, amma şübhəli şəxslər siyahısında olmayan şəxslərlə, iqtisadiyyatla əlaqəli hər hansı bir sanksiya olmayacaq. “Şimal Axını-2” də dayandırılmayacaq, sektoral sanksiyalar tətbiq olunmayacaq və Navalnının çağırışı ilə Abramoviç və Usmanovun bir şəkildə cəzalandırılması şansı da yoxdur. Avropalılar hər zaman məsələnin qanuni tərəfinə baxırlar və hər an qılınc vurmağa meylli deyillər. Buna görə də düşünürəm ki, zaman keçdikcə bütün bunlar az-çox sakitləşəcək”.