“Seçkilərə hazırlıq işində müəyyən irəliləyişlərə baxmayaraq, səslərin hesablanması prosedurunun pozulması ümumilikdə səsvermənin nəticələri ilə bağlı ciddi narahatlıq yaratdı”
Azərbaycanda fevralın 9-da keçirilən növbədənkənar parlament seçkiləri ilə bağlı ATƏT-in Demokratik Təsisatlar və İnsan Haqları Bürosu, (ATƏT DTİHB), ATƏT Parlament Assambleyası (ATƏT PA) və Avropa Şurası Parlament Assambleyasının (AŞPA) müşahidə missiyaları birgə rəylərini açıqlayıb. AYNA ATƏT-in rəsmi saytına istinadən xəbər verir ki, müşahidəçilər bu gün nəticələrlə bağlı mətbuat konfransı keçiriblər.
“Bəzi namizədlərin namizəd olmaq hüququ rədd edilsə də, namizədlərin qeydiyyatı tam başa çatdı. Namizədlərin sayının çox olmasına baxmayaraq, həqiqi siyasi müzakirə olmaması səbəbindən seçicilərə hərtərəfli seçim imkanı yaradılmadı. Bir çox namizəd təşviqat kampaniyasında sosial mediadan istifadə edib. Bu formada seçicilərlə əlaqə yaratmaq isə ənənəvi mediada təbliğat kampaniyasının zəif olduğunu göstərdi”, - deyə tədbirdə bildirilib.
Müşahidəçilərdən Artur Gerasimov deyib ki, tam demokratik seçkilərə imkan verən rəqabət mühiti yaradılmayıb: “Bəzi real dəyişikliklərə ümid edirdim. Kampaniyanın ənənəvi mediada ciddi şəkildə işıqlandırılmaması və televiziyada müzakirələrin aparılmaması seçkilərə ictimaiyyətin diqqətinin az yönəlməsinin səbəbləri sırasındadır. Ermənistanla münaqişənin bu ölkədə seçkilərin təşkilinə təsirini yaxşı bilirəm və məcburi köçkünlərin seçkilərdə iştirakını təmin etmək üçün göstərilən səyləri yüksək qiymətləndirirəm”.
Frank Schvabe adlı başqa bir müşahidəçi isə bildirib ki, Mərkəzi Seçki Komissiyası (MSK) şəffaf fəaliyyət üçün səy göstərib və beynəlxalq müşahidəçilərlə əlaqə qurub: “Bununla belə, müşahidəçilər səsvermə günü səslərin sayılması və hesablanması zamanı baş verən ciddi prosedur pozuntuları, nəticələrin vicdanla hesablanmaması ilə bağlı narahatlıq yaşadılar. Namizədlərin əksəriyyəti hakim partiyanın alternativ proqramlarını və fikirlərini təqdim etmədi və ümumilikdə kampaniya rəqabət yarışı və seçicilər üçün həqiqi seçim üçün vacib olan siyasi məşğuliyyətdən məhrum oldu. İfadə, sərbəst toplaşmaq, birləşmək, hərəkət etmək, məlumat əldə etmək və siyasi həyatda iştirak etmək azadlıqlarının konstitusiya təminatlarına baxmayaraq, bunlar ilkin qanunvericiliklə ciddi şəkildə məhdudlaşdırılır. Seçkilərə hazırlıq işində müəyyən irəliləyişlərə baxmayaraq, sayma prosedurlarının geniş şəkildə pozulması ümumilikdə səsvermənin nəticələri ilə bağlı ciddi narahatlıq yaratdı”.
“Avropa Şurasının Venesiya Komissiyasının əsas azadlıqları, media mühiti və namizədlərin qeydiyyatı ilə bağlı çoxsaylı tövsiyələrinə hələ də əməl edilməyib. Avropa İnsan Haqları Məhkəməsi sərbəst seçki hüququnun pozulmasına dair 23 iş üzrə qərar qəbul etdi, baxmayaraq ki, bəzi potensial namizədlərin namizədliyini irəli sürməsinə mane olan qərarlardan heç biri icra edilmədi. Əvvəlcə qeydə alınan namizədlərin 19 faizi geri çəkildikdən sonra, digər partiyalar arasında razılaşmalar və yerli səviyyədə bəzi hakimiyyət orqanları tərəfindən edilən təzyiqlərə əsaslanaraq cəmi 1314 namizəd iştirak etdi. Ənənəvi media seçicilərə rəqiblər və platformaları haqqında məlumat verə bilmədi və təşviqat tədbirləri yayımçılar tərəfindən işıqlandırılmadı. Seçki ilə əlaqəli xəbərlərin yayılması MSK-nın fəaliyyəti barədə xəbərlərlə kifayətləndi”, - deyə Schvabe vurğulayıb.
ATƏT PA nümayəndə heyətinin rəhbəri Elona Hoxha-Gjebrea çıxışında, seçkidə qadın namizədlərin iştirak səviyyəsinin aşağı olduğunu qeyd edib: “Mənə aydındır ki, qadınların ictimai və siyasi həyatda iştirakını təşviq etmək və gənclərin fəallığını artırmaq üçün daha çox səy tələb olunur. Qeydiyyata alınan 55 siyasi partiyanın heç birinə qadın rəhbərlik etmir və namizədlərin yalnız 21 faizi qadınlardır. Qadınların namizədliyini irəli sürmək üçün heç bir qanuni tələb yoxdur”.
ATƏT sözçüsü əlavə edib ki, 89 mindən çox yerli müşahidəçi MSK və aşağı komissiyalar tərəfindən akkreditə edilmişdi: “62%-dən çoxu iştirakçıların nümayəndələri, 34%-i fərdi müşahidəçilər, cəmi 4%-i qeyri-hökumət təşkilatları tərəfindən irəli sürülmüşdü. Bəzi vətəndaş müşahidə qruplarının siyasi mənsubiyyəti və ya müstəqilliyinin olmaması ilə bağlı ciddi narahatlıqlar ortaya çıxdı. Cəmi 883 beynəlxalq müşahidəçi MSK tərəfindən akkreditə edilmişdi”.
ATƏT DTİHB müşahidə missiyasının rəhbəri Peter Tejler isə MSK ilə münasibətlərə toxunub: “Yanvarın 6-da bura gəlmişik Mərkəzi Seçki Komissiyası ilə yaxşı işləmişik. Onların işinin şəffaflığını artırmaq üçün çox səy göstərdik”.
Qeyd edək ki, 9 fevral seçkilərini müşahidə edən əcnəbi müşahidə missiyalarının tərkibinə 41 ölkədən 358 müşahidəçi, o cümlədən ATƏT DTİHB tərəfindən göndərilmiş 273 ekspert və müşahidəçi, 57 parlamentari və 28 nəfər AŞPA nümayəndəsi daxil idi.