Yenə qanunsuzluqları legitimləşdirmək niyyəti ortadadır
Sentyabrın 10-da Rusiya Federasiyasında müxtəlif səviyyəli seçkilər, o cümlədən Dövlət Dumasının deputatlarının təkrar seçkiləri, 26 regionun rəhbərlərinin seçkiləri (21-i birbaşa və 5-i parlamentdə səsvermə yolu ilə), Rusiyanın 16 subyektində dövlət hakimiyyətinin qanunvericilik orqanlarının deputatları, eləcə də Rusiya ordusu tərəfindən işğal edilmiş Ukraynanın Donetsk, Luqansk, Xerson və Zaporojye vilayətlərinin rus işğal administrasiyalarının 79 bələdiyyəsinə “seçkilər” keçiriləcək.
Tamamilə göz qabağındadır ki, Ukraynanın müvəqqəti işğal olunmuş ərazilərində (MİƏ) “seçkilərin” keçirilməsinin özü beynəlxalq hüququn kobud şəkildə pozulması, eləcə də dünya ictimaiyyətinin gözündə Ukrayna ərazisinin işğalını qanuniləşdirmək cəhdidir. Azərbaycanda, bəlkə də, dünyanın heç bir ölkəsində olmadığı kimi, bu cür siyasi sirk nömrələrinin qiymətini bilirlər. Axı ölkəmizin 20 faiz ərazisinin erməni işğalı altında olduğu illərdə Qarabağ separatçıları da dəfələrlə “seçkilər” keçiriblər.
Yaxşı xatırlayıram ki, dünyanın müxtəlif ölkələrindəki erməni diasporu həmin dövrlərdə xüsusilə fəallaşaraq, Xankəndiyə müxtəlif növ “müşahidəçilər”in, jurnalistlərin gətirilməsini təşkil edirdi. Yeri gəlmişkən, yadımdadır, onlar dünya səhnəsinin bir çox “ulduzlarını” Al Banodan Katya Lelə qədər, o cümlədən Soso Paliaşvilini də ora apara bilmişdilər. Və əgər Al Bano və Katya Lel nəhayət etdiklərinə görə üzr istəsələr də, Pavliaşvili əsl kobudluq göstərdi və heç bir üzr istəmədi, əslində tamamilə fərqli "sülh göyərçini" rolunu oynamağa üstünlük verdi.
Təəssüf ki, Ukraynadan da Xankəndiyə jurnalistlər, “ekspertlər” gətirilib, onlar da sonra Qarabağ separatçılarının sıralarında “seçkilər”dən yazıblar. Ümid etmək qalır ki, onların hamısı indi ən azı nəyə sürükləndiklərini başa düşür və utanırlar. Eyni zamanda, vurğulamaq lazımdır ki, Azərbaycanın 44 günlük müharibədə qələbəsi erməni tərəfinin bütün əvvəlki hiylələrini alt-üst etdi, Xankəndidə “seçki” adlı bütün şoularını mənasız etdi.
İndi biz görürük ki, Rusiya Federasiyasının Ukraynanı işğal etmək məqsədi ilə genişmiqyaslı işğalı Rusiya Prezidenti Vladimir Putin üçün tam fiasko ilə başa çatır - “üç günlük” qalibiyyətli müharibə bir il yarımlıq qanlı qırğına çevrildi. Rus ordusunun 1945-ci ildən bəri ən böyük itki verdiyi və böyük miqdarda hərbi texnika itirdiyi bir qırğına. “Xüsusi hərbi əməliyyat” adlandırılan, əslində isə işğalçı müharibə Birinci Dünya müharibəsinin nümunələri üzrə döyüşən Putinə ağır imic itkiləri verən “dünyanın ikinci ordusu” mifini ifşa etdi: bütün dünya əmin oldu ki, Rusiya “böyük” ölkə olsa da, “ayaqları gildən olan nəhəngdir”, asimmetrik olaraq zəifdir.
Buna uyğun olaraq, Kreml Ukraynanın işğal olunmuş ərazilərindəki siyasətini yenidən nəzərdən keçirdi və ukraynalılığın bütün atributlarını aradan qaldıraraq, onları Rusiya Federasiyasına tam inteqrasiya etməyə çalışır. Bu, Ukraynanın beynəlxalq səviyyədə tanınmış ərazilərinin qəsdən, məqsədyönlü şəkildə işğalıdır: MİƏ-də sentyabrın 10-da keçiriləcək “seçkilər” ötənilki referendumların əks-sədası olacaq və Ukraynanın beynəlxalq səviyyədə tanınmış ərazilərində Kremlin özbaşına işğalını gücləndirəcək.
Seçki prosesini müşayiət edən terror və məcburiyyətdən danışmaq artıqdır: Rusiya işğalı altında olan ukraynalıların iradə aktları rus işğalçıları tərəfindən silah gücünə keçiriləcək. Necə ki, 2022-ci il sentyabrın 23-27-də Putin qanunsuz referendumlar keçirdikdən sonra Ukrayna ərazisinin 18%-ni (Xerson, Zaporojye, Donetsk və Luqansk vilayətlərinin bir hissəsi) Rusiya Federasiyasının yeni vilayətləri elan edilən zaman baş vermişdi. Bu hadisələr zamanı yerli sakinlər Rusiya Federasiyasının tərkibinə daxil olmaq üçün səs vermək istəyini ifadə etmədiyi üçün seçki komissiyalarının üzvləri silahlı əsgərlərin müşayiəti ilə seçki qutuları ilə ukraynalıların evlərini və mənzillərini gəzməyə məcbur olublar.
Bu il belə bir ssenarinin təkrarlanacağını gözləmək olar və seçkilərdən sonra Ukraynanın MİƏ sakinlərinə qarşı repressiyalar güclənəcək: RF Silahlı Qüvvələri sıralarına məcburi səfərbərlik, Rusiya Federasiyasının iqtisadi cəhətdən geridə qalmış, ucqar rayonlarına deportasiya, ukraynalı uşaqların rus ailələri tərəfindən övladlığa götürülməsi, rusların deportasiya edilmiş yerli sakinlərin boş evlərində məskunlaşdırılması - bu, işğalçı hakimiyyətin ukraynalılara qarşı törətməyə başlayacağı ehtimal olunan cinayətlərin tam siyahı deyil.
Kremlin seçkilərdə mühüm məqsədi bu prosesi dünya ictimaiyyətinin gözündə legitimləşdirməkdir. Bunun üçün Rusiya Federasiyası beynəlxalq “müşahidəçilər”i cəlb edəcək – analoji təcrübə ötən il Ukraynada MİƏ-də keçirilən referendumlar zamanı da tətbiq edilmişdi. Bu “müşahidəçilərin” bəziləri öz şərhlərində referendumların keçirilməsinə haqq qazandıran Rusiya təbliğatının narrativlərini təkrarlayıblar.
O cümlədən, bunlar Serbiya vətəndaşı Draqoslav Bokan, Böyük Britaniya vətəndaşı Vanessa Belyi, İtaliya vətəndaşları Elisio Bertolazi, Canfranko Vestuto və Canantonio Mikalessin, Almaniya vətəndaşları Tomas Reper və Kristof Herstel, Fransa vətəndaşları Andre-Mişel-Kloudur. Putin Qərbin Ukrayna ərazisinin bir hissəsinin Rusiya tərəfindən işğalına razı olması və Kremlin bu ərazilərdə daha da sərbəst fəaliyyət göstərməsi görüntüsü yaratmaq istəyir. Eyni zamanda etiraf etmək lazımdır ki, Ukraynanın MİƏ-də keçirilən “seçkilərdə” avropalı “müşahidəçilər”in iştirakı təkcə Ukrayna ilə deyil, həm də Kiyevi dəstəkləyən Aİ ölkələri ilə utancverici anti-həmrəylik aktı olacaq.
Ukrayna MİƏ-dəki seçkilərin kontekstində Qərb üçün təhlükə ondan ibarətdir ki, Rusiya rəhbərliyi Avropada sarsılmaz hesab edilən sərhədlərin dəyişdirilməsi üçün presedent yaradır - bu fakt 1975-ci il Helsinki sazişində öz əksini tapıb. Kreml təkcə beynəlxalq hüququn norma və prinsiplərinə məhəl qoymur: o, sərhədlərin zorla dəyişdirilməsi praktikasını həyata keçirməyə çalışır. Bu, qaçqın axını və onu müşayiət edən sosial-iqtisadi böhranla Avropada sabitliyi poza biləcək bir sıra müharibə və münaqişələrə gətirib çıxaracaq.
Rusiya Federasiyasının postsovet məkanında mövcud olan sərhədləri şübhə altına almaq cəhdi öz növbəsində Avropada sərhədlərin dəyişməsinə səbəb ola bilər. Bu təhlükəyə məhəl qoymamaq təhlükəni yalnız sivilizasiyalı Qərbə yaxınlaşdıracaq və Rusiya qarşısında daha həssas edəcək.
Müvəqqəti olaraq işğal olunmuş ərazilərdə keçirilən “seçkilər” BMT Nizamnaməsini, Ukraynanın suverenliyini və ərazi bütövlüyünü pozur. Onlar qoşunlarının Ukraynanın beynəlxalq səviyyədə tanınmış ərazisindən tamamilə çıxarılması üçün Rusiya Federasiyası ilə sülh danışıqlarının aparılmasının mümkünsüzlüyünü təsdiq edirlər.
Rusiya Federasiyası ciddi sanksiyalar almalı və özünü real, tam və qeyd-şərtsiz təcrid vəziyyətində görməlidir – bu ölkənin Ukrayna ərazilərinin işğalını “qanuniləşdirmək” cəhdlərinə cavab verməyin yeganə yolu budur. Təəssüf ki, reallıqda bu, çətin ki, tam olaraq, mümkün olsun. Kim nə deyir desin, işğalçı dövlətə haqq qazandırmağa hazır olan ölkələr var. Ermənistanla da belə idi, Rusiya ilə də belədir.