Qonaqlara həmişə şadıq – hələ dəvətsiz gəliblərsə

Aktual

14.03.2022 - 19:03

İnsanın fikirləşib tapdığı ən dəhşətli şey müharibədir

İyirmi günə yaxındır ki, Avropada müharibə gedir. Çingiz xan və Tamerlanın şöhrətləri Rusiya Prezidenti ilə qəddar zarafat etdi və o, qocalıq çağında dünya ilə genişmiqyaslı müharibəyə başlamaq qərarına gəldi. O, Ukraynanı qənimət kimi seçdi. Lakin ilk potensial qurban onun boğazına sümük kimi ilişib qalmışdı.

İndi o, artıq geri çəkilə də bilmir, bunu bir növ aşağılanmaq hesab edir, irəli getmək isə mümkün deyil. Və bu macəranın nəticəsi minlərlə ölü və yaralı, dağıdılmış şəhər və kəndlər, milyonlarla qaçqındır. Elə mövzumuz da qaçqınlar haqqındadır.

Döyüşməyəcəyik, amma sığınacaq verə bilərik

Ukraynalılar sadəcə vətənlərini işğalçılardan qəhrəmancasına müdafiə edirlər. Qoca da, gənc də, qadın da bütün mümkün vasitələrlə işğalçıları məhv edir. Amma təbii ki, əhalinin müəyyən kateqoriyası var ki, onların nəinki müharibədə yeri yoxdur, həm də döyüşənlər üçün bir ballastdır. Buna görə də qadınların, qocaların və uşaqların təhlükəsiz yerə göndərilməsi əhalinin sıx məskunlaşdığı ərazilərdə gedən bütün hərbi əməliyyatların ayrılmaz atributudur.

İndi də Avropaya böyük bir qaçqın ordusu axışdı. Qərbin Rusiya ilə açıq qarşıdurmaya qatılmaqdan qəti şəkildə imtina etməsinə və Volodimir Zelenskinin Ukraynanın səmasını bağlamaq barədə təkidli tələblərinə “kar” olmasına baxmayaraq, “Köhnə dünya” qaçqınları çox mehribanlıqla qarşıladı.

Çox vaxt hər kəs evlərini itirmiş insanlara kömək etmək istəyir. Bu, heç bir şübhəsiz, hörmətə layiq bir addımdır. Prinsipcə, milli və dini mənsubiyyətindən asılı olmayaraq, hər bir normal insan bunu etməlidir. Lakin bütün bu eyforiyanın içərisində dürüst və obyektiv cavablar tələb edən bəzi ağlabatan suallar var.

Avropanın ikili standartları

Qaçqınlar Avropa üçün yeni deyil. İllərdir, əsasən Yaxın Şərq və Məğrib ölkələrindən “Köhnə qitə”yə getməyə çalışdılar və çalışırlar. Və son güclü qaçqın dalğası İŞİD-in çiçəkləndiyi dövrdə, əsasən Suriyadan müşahidə olunub. Avropanın bu çağırılmamış qonaqlara qarşı qoyduğu və yaratdığı bütün maneələri hamımız yaxşı xatırlayırıq. Ya ölümə məhkum olan kiçik gəmiləri geri qaytaracaqlar, ya neytral zonada açıq havada günlərlə yemədən-içmədən gözlədəcəklər, ya da dəyənəklərlə “müalicə edəcəklər”...

Bütün bunlara baxmayaraq, qaçqın dalğası zəifləmədi, hər kəs bəxtini sınamaq istədi - bəlkə gətirdi. Bəzilərinin bəxti gətirdi, bəzilərinin isə olmadı. Aralıq dənizi sahillərində meyiti sahilə atılan 3 yaşlı Aylan Kürdinin faciəsi hələ də çoxlarının yadındadır.

Bəs niyə Yaxın Şərqdən olan qaçqınlara belə şiddətli nifrət, ukraynalılara isə belə qonaqpərvərlik nümayiş etdirilir? Yəni, avropalılar bu qədər az müddətdə altruistlərə çevrilib, əvvəlki günahlarına görə tövbə etdilər? Heç bir halda! Əslində cavab çox sadədir və yeddi pərdə arxasında deyil. Sadəcə Avropada müsəlmanları görmək istəmirlər. Bu yanaşma yeni deyil. Türkiyənin Avropa Birliyinə daxil olmaq üçün göstərdiyi və heç vaxt uğur qazana bilməyən o möhtəşəm səylərini xatırlamaq kifayətdir.

Bir sözlə, Qərbin 3-cü ölkələri tətbiq etməkdə ittiham etməyi sevdiyi ikili standartlar, əslində avropalıların özlərinin beynində möhkəm yerləşib. Amma sikkənin əks tərəfi də var.

Niyə özününkünə yox?

Fakt budur ki, etiraf etmək nə qədər acınacaqlı olsa da, müsəlmanlar daha çox müsəlman qardaşlarına deyil, başqa millətlərə qaçırlar. Amma 57 ölkəni özündə birləşdirən İslam Əməkdaşlıq Təşkilatını da unutmamalıyıq. Onların arasında kifayət qədər inkişaf etmişlər var ki, orada qaçqınlar çox rahat ola bilərlər.

Amma nədənsə nə Səudiyyə Ərəbistanı, nə Qətər, nə də Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri öz mömin qardaşlarını görməyə həvəslidir. Suriya münaqişəsi zamanı yalnız Türkiyə sərhədlərini qaçqınların üzünə açıb. Və bu vəziyyətdə Qərbi günahlandırmaq təbii ki, mümkündür, lakin ilk növbədə öz ümmətindən olanları günahlandırmaq lazımdır.

Faktlar, faktlar...

Haqq qazandırmayan, lakin müəyyən dərəcədə ən azından avropalıları anlamağa kömək edə bilən başqa bir məqam Yaxın Şərqdən olan qaçqınların Avropa həyatına adaptasiyasını müşayiət edən problemlərdir. Təəssüflə qeyd etmək lazımdır ki, yeni gələnlərin öz adət-ənənələrini, baxışlarını yerli əhaliyə aşılamaq qərarına gəlməsi qeyri-adi deyil. Təbii ki, bu münaqişənin qarşısını almaq mümkün deyil.

Axı, çoxəsrlik ənənələrini məhv edən çağırılmamış qonağa heç kim dözməz. Nəticədə yerli və məişət xarakterli deyil, daha ciddi münaqişələr yaranır.

Buna misal olaraq 2005-ci ildə Fransada Şimali Afrika əsilli iki yeniyetmənin (Tunis və Mavritaniya) polisdən gizləndikləri transformator qutusunda ölümünə reaksiya olaraq başlayan kütləvi iğtişaşları göstərmək olar. Oktyabrın 28-dən noyabrın 15-dək zorakılıqlar, yanğınlar və polisə qarşı zorakılıq davam edib. Kiçik qruplara bölünərək, üzləri kapüşonlu quldurlar avtomobilləri yandırıb, vitrinləri sındırıb və polislə toqquşublar. Ölkədə fövqəladə vəziyyət elan edilib. İğtişaşlar bütün Fransaya yayıldı. Bordo, Renn, Tuluza və Lilldə iğtişaşlar qeydə alındı, Dijon, Marsel, Nant, Strasburq da əziyyət çəkdi. İğtişaşlar noyabrın 6-da pik həddə çatıb, o zaman gecə ərzində 1408 avtomobil yandırılıb, 300 nəfər saxlanılıb, 36 polis yaralanıb.

Təbii ki, necə deyərlər, ailədə çirkin də olur. Amma düzünü desəm, etiraf etmək lazımdır ki, ukraynalı qaçqınların Avropa şəhərlərində avtomobilləri kütləvi şəkildə yandırmaq və vitrinləri dağıtmaq ehtimalı azdır. Fransada baş verən hadisələri sivilizasiyaların toqquşması da adlandırmaq olar, onu başqa cür səciyyələndirmək da olar, amma bundan mahiyyəti dəyişmir. Faktlar inadkar şeydir.

Ardı gələcək

Sonda qeyd edirik: insanın fikirləşib tapdığı ən dəhşətli şey müharibədir. O, heç kimə aman vermir, hamını qanlı ətçəkən maşına sürükləyir. Qaçqınlar isə bu prosesin ayrılmaz atributudur. Əlbəttə, mən çox istərdim ki, Rusiyanın indiki təcavüzü bəşəriyyətin çılğın vakxanaliyasının sonuncu akkordu olsun.

Ancaq tarixi təcrübə tamamilə fərqli bir nəsnədən xəbər verir. Yenə də yeni müharibələr və yeni qaçqın dalğaları olacaq. Ancaq onlar haradan haraya köç edəcəklər - bu, artıq yeddi qıfılın arxasında bir sirdir.

Müəllif: Vüsal Əliyev