“Prezident Zelenski bütün yüksək rütbəli məmurlara siqnal verdi: müharibə şəraitində işləmək və ona uyğun yaşamaq lazımdır”
İndi Prezidentin öz kabinetini təmizləməkdə daha da irəli gedəcəyi sualı açıq qalmaqdadır
Son günlər Rusiya ilə genişmiqyaslı müharibə fonunda Ukraynanın hakim dairələrində istefalar, işdən çıxarılma halları müşahidə edilir. Hazırkı dövrdə rəsmilərin istefası, korrupsiya ittihamı ilə işdən çıxarılma hallarının hansı fəsadlar yarada biləcəyi, belə təmizləmələrin lazımlı olub-olmaması barədə UNİAN yazı dərc edib. AYNA məqaləni istinadla təqdim edir:
Son zamanlar Ukraynanın bir sıra rəsmiləri ölkə üçün çətin günlərə tamamilə məhəl qoymurmuş kimi görünür. Nə şərq cəbhəsində gedən şiddətli döyüşlər, nə də Rusiyanın Ukrayna şəhərlərini atəşə tutması, məsələn, hüquq-mühafizə orqanlarının indiki nümayəndələrinin dünyanı gəzməsinə, dincəlməsinə mane olmadı. Xüsusən də baş prokurorun müavini Aleksey Simonenkonun İspaniyada istirahətindən fotoreportaj cəmiyyəti hiddətləndirdi.
Bu vəziyyət onun işdən çıxarılmasına səbəb olub. Prezident bütün dövlət qulluqçularının xaricə qeyri-dövlət səfərlərini qadağan etdi.
Hətta genişmiqyaslı müharibə başlayandan bəri daimi olaraq xarici ezamiyyətlərdə, hətta rəsmi parlament nümayəndə heyətlərinin tərkibində olmalarından sui-istifadə edən Ali Radanın deputatları oldu.
“Xalqın qulluqçusu”ndan olan xalq deputatı Mikola Tışçenkonun Praqada xeyriyyə naharında necə “parıldadığını” və ya Kira Rudıkın Nyu-Yorkda “qırmızı xalça”da necə parad keçirdiyini xatırlayaq. Belə səfərlərə görə Xarici İşlər Nazirliyi rəsmi ezamiyyətdən sonra gəlməyən deputatların diplomatik pasportlarını artıq ləğv etməli idi. Amma bu, baş vermədi. Deməli, Prezident parlamentarilərə onların da dövlət qulluqçusu (xüsusi statuslu) olduğunu xatırlatmalıdır.
"Bu qərar mərkəzi hökumətin bütün məmurlarına, yerli özünüidarəetmənin müxtəlif səviyyəli işçilərinə aiddir. Bu, hüquq-mühafizə orqanlarının əməkdaşlarına, xalq tərəfindən seçilən məmurlara, prokurorlara və dövlət və dövlət üçün işləməli olan bütün şəxslərə aiddir. Əgər indi dincəlmək istəyirlərsə, dövlət qulluqçusu kimi yox, vəzifəsini itirərək istirahət edəcəklər”, – Ukrayna lideri Volodimir Zelenski bildirib.
Bir çox qalmaqallar təkcə işdən çıxarılma ilə deyil, həm də cinayət işinin açılması ilə nəticələndi. Ən səs-küylü xəbərlərdən biri də Müdafiə Nazirliyinin ehtimal ki, şişirdilmiş qiymətə bağlanmış ərzaq alqı-satqısı müqavilələrinin mətbuatda dərcindən sonra oldu. Nazir Oleksey Reznikov sənədlərdəki səhvləri izah etsə də, podratçı şirkət jurnalistlərin açıqladığı faktları “manipulyasiya” adlandırsa da, ukraynalılar araşdırmasının nəticələrini gözləyirlər. Bu davam edərkən, Silahlı Qüvvələrin arxa təminatına cavabdeh olan idarə rəisinin müavini Vyaçeslav Şapovalov artıq Müdafiə Nazirliyi sıralarından istefa verib. Bundan əlavə, satınalma departamentinin direktoru Boqdan Xmelnitski vəzifəsindən azad edilib.
"Dekabrın sonunda o, vəzifəsindən kənarlaşdırıldı, yanvarda isə işdən çıxarıldı", - Reznikov qeyd edib.
400 min dollar rüşvət və generatorların alınması zamanı büdcə vəsaitlərinin mənimsənilməsi ifşa olunmuş, infrastruktur nazirinin keçmiş müavini Vasil Lozinski də vəzifəsini itirib. Həbsindən dərhal sonra Ali Korrupsiyaya Qarşı Mübarizə Məhkəməsi sabiq məmuru 24 saat ev dustaqlığına göndərib.
Ümumilikdə, Nazirlər Kabinetinin Ali Radadakı nümayəndəsi Taras Melnıçukun, sosial siyasət nazirinin müavini Vitali Muzıçenkonun, infrastruktur nazirinin müavinləri İvan Lukerya və Vyaçeslav Neqodanın, habelə Dövlət Dəniz Xidməti rəhbərinin iki müavininin və Daxili Nəqliyyatdan Anatoli İvankeviç və Viktor Vışnyov cəzalandırıldı.
Bundan əlavə, hökumət beş regional hərbi administrasiyanın - Dnepropetrovsk, Zaporojye, Kiyev, Sumı və Xerson vilayətlərinin rəhbərlərini vəzifədən azad edib.
Politoloq Oleksandr Antonyuk hesab edir ki, hazırda hökumətdə və yerli idarəetmədə problemlərin həllinə sistemli yanaşma əvəzinə məmurların yerindəcə dəyişdirilməsi mövcuddur. O, əmindir ki, Nazirlər Kabineti öz daxili araşdırmasını aparmalı və hələlik satınalmalara cavabdeh olan şaquli menecerləri vəzifəsindən kənarlaşdırmalıdır.
"İcmaların inkişafına cavabdeh olan deputatların - cənab Lukeri və cənab Neqodanın vəzifədən azad edilməsi məni təəccübləndirdi. Onlar heç bir yerdə qalmaqal yaratmayan səriştəli və layiqli insanlardır. Başqalarının işdən çıxarılması korrupsiya qalmaqallarım ilə bağlı "izdir". Ümumiyyətlə isə bütün hökumətin yenidən qurulması məntiqlidir”, - Antonyuk düşünür.
Siyasi elmlər namizədi Aleksiy Yakubin də onunla razılaşır: "Düşünürəm ki, gələcəkdə nazirlərin dəyişdirilməsi ilə bağlı xəbərlər eşidiləcək. İndi bir növ təhlillər gedir. Hökumətdə kimin müharibə relsləri üzərində dayana bildi, kim dayanmadı: hansı nazirliklər müəyyən funksiyalarını itirdi və ya daha az aktual oldu, bunlara baxılır”.
Politoloq Volodimir Fesenko Nazirlər Kabinetində kəskin dəyişiklikləri istisna etmir. Onun fikrincə, 2023-cü ildə ötən ildən başlayan hökumət islahatlarının davam etdirilməsinin vaxtı çatıb. Xüsusilə, söhbət Gənclər və İdman Nazirliyinin, eləcə də Strateji Sənaye və Sənaye Nazirliyinin mümkün ləğvindən gedir.
“Artıq Tikinti və Regional Siyasət Nazirliyi ləğv edilib. İndi idman naziri Vadim Qutzait MOK-un rəhbəri vəzifəsinə keçib, nazir Pavlo Ryabikin isə qeyri-rəsmi məlumata görə, Çinə səfir təyin olunacaq. Hermanla bağlı şikayətlər olub. Qaluşenkonun işi yarımçıq qalıb. Əgər onun yerinə başqan tapılarsa, düşünürəm ki, bu barədə qərar tezliklə veriləcək. Minsk prosesi çərçivəsində yaradılan Müdafiə və Energetika Nazirliyi ilə bağlı da sual var. Böyük müharibənin şərtləri, bu nazirliyin klassik potensialını dəyişib”, - Fesenko hesab edir.
Ekspertlər hökumətdəki bütün dəyişikliklərin bir anda baş verdiyini kadr məsələsinin həlli üçün əlverişli vaxtın yaranması ilə izah edirlər. Bundan əvvəl nazirlərin dəyişdirilməsi - kütləvi raket hücumları və ya enerji sektorunda kritik problemlər zamanı - yersiz görünürdü. Bu, ölkə üçün çətin bir zamanda hökumətin işini poza bilərdi. Vəziyyətin daha stabil göründüyü bu gün, yığılmış suallara cavabı gecikdirmək üçün heç bir əsas yoxdur. Xüsusən də səs-küylü qalmaqallar fonunda.
Bundan əlavə, hökumətdə və regionlarda rotasiya Ukraynanın tərəfdaşlarının kadr sisteminin yaradılması, xüsusən də beynəlxalq donorların yardımlarının bölüşdürülməsinə nəzarətin təkmilləşdirilməsi tələbi ilə bağlı ola bilər.
“Bunun sadə səbəbləri var. Hazırda büdcəmizin 50%-i Qərb donorlarından gəlir. Bu, 40 milyard dollardan çox vəsaitdir. Tərəfdaşlar Nazirlər Kabinetindən daha çox şəffaflıq görmək istəyirlər", - Yakubin vurğulayıb.
Öz növbəsində, Fesenko vurğulayıb ki, Ukrayna Prezidenti hazırda beynəlxalq tərəfdaşlara mövcud problemlərə göz yummamaq niyyəti barədə siqnal göndərir.
"Biz görürük ki, bu, bir tendensiya, məsələlər kompleksi və beynəlxalq tərəfdaşlara güclü bir siqnaldır. Məsələn, müharibə şəraitində problemlər var, lakin həm antikorrupsiya qurumları, həm də onları həll etmək üçün impulslar var. Bütün istefalar müxtəlif şəraitdə baş verib. Amma ümumi olan odur ki, Prezident bütün yüksək rütbəli məmurlara siqnal verib: müharibə şəraitində işləmək və ona uyğun yaşamaq lazımdır. Müharibə tələbləri ilə eyni zamanda korrupsiyaya qarşı mübarizə də gücləndi”, - Fesenko söyləyib.
Tərəfdaşların isə reaksiyası çox çəkmədi. Avropa Komissiyası başlanan araşdırmanı müsbət qarşıladı və Ukraynanın güc strukturlarında korrupsiyanın aradan qaldırılması ilə bağlı islahatları alqışladı.
Avropa Komissiyasının Genişlənmə və Qonşuluq Məsələləri üzrə sözçüsü Ana Pisonero deyib: “Biz Ukrayna hakimiyyətinin bu problemlərə ciddi yanaşmasını alqışlayırıq”.
ABŞ Dövlət Departamentinin nümayəndəsi Ned Prays Ukraynada antikorrupsiya islahatlarını alqışlamaqla yanaşı, Prezident Zelenskinin məmurların “öhdəliklərini yerinə yetirmədikləri” təqdirdə məsuliyyətə cəlb etmək üçün qətiyyətli addımlarını dəstəklədiyini bildirib.
“Vahid Ukrayna” Analitik Mərkəzinin eksperti İqor Petrenkonun fikrincə, korrupsiya qalmaqalları şübhəsiz ki, Ukraynaya diqqəti daha çox cəlb edəcək. Axı korrupsiya qalmaqallarının Amerika yardımlarının mənimsənilməsi ilə bağlı olub-olmaması məsələsi artıq Dövlət Departamentində qaldırılıb.
"Hökumətin sürətli reaksiyası yarana biləcək potensial neqativləri kompensasiya etdi. Amma gəlin realist olaq: bəziləri bu məsələlər bizə qarşı silah kimi istifadəe diləcək. Demək istəyirəm ki, senatorlar və konqresmenlər indi Ukraynaya göstərilən yardıma nəzarətin zəruriliyini daha fəal şəkildə vurğulayacaqlar. Ona görə də indi hakimiyyətin dərhal reaksiyası çox vacibdir” - Petrenko vurğulayıb.
Ekspertin sözlərinə görə, hazırda ölkədə hökumətin hərəkətləri, Prezidentin hərəkətləri, qələbəyə doğru hərəkat ətrafında milli konsolidasiya müşahidə olunur: “Ona görə də dövlət başçısı Ukraynanın Rusiya Federasiyası ilə uzunmüddətli qarşıdurma və yıxılma müharibəsi mərhələsinə qədəm qoyduğunu nəzərə alaraq, onu mümkün qədər qoruyub saxlamağa üstünlük verir.
"Mən istəmirəm ki, düşmənin istifadə edə biləcəyi problemli məqamlar olsun. Buna görə də Prezident cəld reaksiya verməyə çalışır ki, nə tərəfdaşların, nə də ukraynalıların hakimiyyətin göz yumduğu məsələlər olmasın".
Məhz buna görə də “İşdən çıxarılma paradı” təkcə dövlət məmurları ilə məhdudlaşmayıb, Prezident Aparatı rəhbərinin müavini Kiril Timoşenkonun da işdən çıxarılması məsələsi gündəmə gəlib.
Bununla belə, ekspertlər hesab edirlər ki, onun işdən çıxarılması faktiki olaraq Prezident komandasından kənarda qalması demək deyil, xüsusən də hüquq-mühafizə orqanlarından ona qarşı heç bir şikayət olmadığı üçün.
"Deyirlər ki, Timoşenkonun səhv işlərə yol verməsi şəxsən Prezidentin xoşuna gəlməyib. Və maşın və əmlakla bağlı qalmaqallar nəticəsində ondan "öz istəyi ilə" getməyi tələb ediblər.
İndi Prezidentin öz kabinetini təmizləməkdə daha da irəli gedəcəyi sualı açıq qalmaqdadır.