Tofiq Zülfüqarov: “Əgər razılaşmaya əməl etməsələr, bir ay əvvəlkindən daha ağır problemlə qarşılaşacaqlar”
Ermənistanda Baş nazir Nikol Paşinyana qarşı müxalifət tərəfindən irəli sürülən ultimatumun müddəti başa çatdı. Lakin, gördüyümüz kimi, Nikol Vovayeviç kabinetində oturub və heç yerə getmək fikrində deyil, bu da hələ ki, onun mövqelərinin güclü olması deməkdir.
Ancaq Ermənistandakı siyasi qarşıdurmanın fonunda, erməni müxalifətinin fikirləri ilə tanış olanda başa düşürsən ki, bu gün erməni siyasi məkanında revanşist hisslər üstünlük təşkil edir. Ermənistanda revanşistlərin hakimiyyətə gələcəyi təqdirdə nə gözləmək olar? Üçüncü Qarabağ müharibəsi gözləniləndirmi?
AYNA-nın suallarını Azərbaycanın keçmiş xarici işlər naziri, politoloq Tofiq Zülfüqarov cavablandırıb.
- Tofiq müəllim, hazırda Ermənistanda baş verən siyasi prosesləri necə qiymətləndirirsiniz? İrəvanda rusiyapərəst bir siyasətçinin hakimiyyətə gəlməsindən sonra yeni bir Qarabağ müharibəsi gözləyə bilərikmi?
- Ermənistan böhranın başqa bir mərhələsinə qədəm qoyur. Bu böhran təkcə siyasi deyil, həm də mental böhrandır. Məsələ burasındadır ki, təkcə Paşinyan üçün deyil, sələfləri üçün də xarakterik olan uzunmüddətli siyasi populizm, iddialı bəyanatları ölkənin həqiqi iqtisadi və demoqrafik potensialından çox uzaq idi. Bu və ya digər erməni məmurunun fikri ilə tanış olduqda, adam elə gəlir ki, postsovet ölkələrindən əhalinin ən çox axınının baş verdiyi kiçik bir ölkənin deyil, hansısa bir supergücün fikirlərini eşidirik. Bu göstəricilərə görə, Ermənistan, hətta, əhalinin 25% axın etdiyi Latviyanı da qabaqlayır. Normal cəmiyyətdə belə vəziyyətdə olan bir ölkə populist şüarlar deməyi özünə rəva bilməməlidir. Bəs, biz nə görürük? Erməni siyasətçilər populizmdə sanki bir-biri ilə rəqabət aparırlar. Azərbaycan Ordusundan, Türkiyə və Rusiyadan, Gürcüstan və İrandan aldıqları dərslərdən nəticə çıxarmaq istəmirlər.
Bütün bu baş verənlər onlar üçün sürpriz oldu. Bundan sonra ermənilər daha ağıllı olmalıdırlar, amma bu fiqurlar indi Paşinyanın etdiyi siyasi səhvləri təkrarlayır. Mənə elə gəlir ki, həm Paşinyan, həm də rəqibləri paralel bir reallıqda yaşayırlar. Belə bir vəziyyətdə yalnız adekvat siyasətçiləri olmayan ermənilərə adamın yazığı gəlmək qalır. Bu problem təkcə ermənilər üçün deyil, bütün bölgə ölkələri üçün də xasdır.
- Ancaq revanşistlər hakimiyyətə can atırlar...
- İndi Azərbaycan Ermənistanla dövlət sərhədini tamamilə bərpa etdi və bundan sonra deyilənləri sərhədin o tayından gələn bir səs kimi qəbul etməliyik. Ermənistanda qonşularla yeni münasibətlər xətti qurmağı, Azərbaycanla qarşıdurma səhifəsini qapamağı və bu şansdan istifadə etmək barədə danışan heç bir siyasi qüvvəni görmürük. Üstəlik, işğal olunmuş ərazilərin yükü də onların üzərindən götürülüb. İndi öz ölkələrini inkişaf etdirmək barədə düşünə bilərlər, amma…
Mümkün hərbi əməliyyatların bərpa olunmasına gəldikdə, düşünürəm ki, onlar Azərbaycandan açıq bir mesaj aldılar ki, hər hansı bir təxribat olarsa, on qat cavab alacaqlar. Yeri gəlmişkən, Vladimir Putinin birgə bəyanatı yerinə yetirməkdən imtinanın Ermənistan üçün fəlakət olacağını söylədiyini xatırlatmaq lazımdır. Buna əlavə edəcək bir şey yoxdur. Əgər onun sözlərini dinləməsələr, düşünürəm ki, Ermənistan bir ay əvvəl üzləşdiyi problemlərdən daha çox problemlə qarşılaşacaq.
- Moskva ilə Ankara arasında münasibətlərin kəskinləşməsi halında yeni bir müharibə mümkündürmü?
- Rusiya bu bölgədə öz maraqlarını güdür və bu maraqlar bu gün çox aydın görünür. Rusiya ilə Türkiyənin Qərblə çox mürəkkəb münasibətləri var və bu, digərləri ilə birlikdə onları yaxınlaşdıran şərtlərdən biridir. Bir-birilərini regional problemləri birlikdə həll etməli olan ortaqlar kimi qiymətləndirirlər. Heç kim Ermənistanın Türkiyə ilə Rusiya arasında münasibətlərə gətirdiyi qarşıdurma elementlərini canlandırmaqda maraqlı deyil. Ermənistanın Rusiya üçün Türkiyə ilə qarşıdurmaya gedəcək qədər vacib bir ölkə olduğuna əmin deyiləm. Ankara ilə Moskva arasında qarşıdurma varsa, buna səbəb Ermənistan olmayacaq.
Ancaq bu gün Rusiya və Türkiyə, məsələn, Ağdamda monitorinq mərkəzi ilə razılaşdıqları kimi, müxtəlif məsələlərdə razılığa gələ bilər. Bu, ölkələrin əhval-ruhiyyəsindən xəbər verir və Moskva ilə Ankaranın bölgədəki siyasətlərini necə aparacaqlarının göstəricisidir. Üstəlik, deyə bilərik ki, indi Azərbaycan-Rusiya münasibətləri də yüksələn xətt üzrə inkişaf edir. Buna görə də Ermənistanın öz siyasətini kökündən dəyişmək istisna olmaqla, sadəcə başqa bir şansı yoxdur. Ermənistanda rusiyapərəst bir siyasətçi hakimiyyətə gəlsə belə, mövcud geosiyasi konfiqurasiyada dəyişiklik edə bilməyəcək. Rusiyanın özü də buna imkan verməyəcək.