Ya da dünyanın Moskvaya qarşı hansı cəzalandırma üsulları var?
Çərşənbə günü BMT Təhlükəsizlik Şurasının yeddi ölkəsi Rusiyanı Gürcüstanın işğal altındakı bölgələrini - Abxaziya və Cənubi Osetiyanın tanınmasından imtina etməyə çağırdı. Bəyanatı imzalayanlar arasında ABŞ, İngiltərə, Fransa, Estoniya, İrlandiya, Norveç və Albaniya da var. Bu barədə “RBC-Ukrayna” Fransanın BMT-dəki nümayəndəliyinin yaydığı sənədə istinadən xəbər verir.
Ölkələr Rusiya qoşunlarının qanunsuz olaraq işğal edilmiş Gürcüstan ərazilərində qalmasına və Abxaziya ilə Cənubi Osetiyaya nəzarət etməsinə narazılıqlarını ifadə etdi. Sənəddə qeyd edildiyi kimi, bu cür hərəkətlər beynəlxalq hüququ pozur.
Bəyanatda Rusiyanın davam etdirdiyi təxribatlar, yəni hərbi varlığını artırması, qanunsuz həbslər həyata keçirməsi, yerli əhalini oğurlaması və hərəkət azadlığını məhdudlaşdırması da qınanılır: “Bu gün bir daha Rusiyanı öhdəliklərini tam yerinə yetirməyə çağırırıq: dərhal qoşunlarınızı geri çəkin və Gürcüstan ərazilərinin sözdə müstəqilliyinin tanınmasını ləğv edin və beynəlxalq təhlükəsizlik mexanizminin yaradılmasına mane olmayın”.
Və sözün əsl mənasında Putin, bütün bu hay-küydən sonra Cənubi Osetiyanın ehtimal olunan ilhaq prosesinin təməlinə əslində daha bir kərpic qoydu. RBC xəbər verir ki, rəsmi internet hüquq portalında dərc olunan əmrə əsasən, Putin Rusiya ilə Cənubi Osetiya arasında ikili vətəndaşlıq haqqında ilkin razılaşmanı təsdiqləyib.
“Rusiya Federasiyası ilə Cənubi Osetiya Respublikası arasında ikili vətəndaşlıq məsələlərinin həlli ilə bağlı müqavilənin imzalanması ilə əlaqədar, maraqlı federal icra hakimiyyəti orqanları ilə razılaşdırılmış Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinin təklifi qəbul edilsin. Daha əvvəl Cənubi Osetiya tərəfi ilə işlənmiş saziş layihəsi təsdiq edilsin”, - deyə sənəddə bildirilir.
Müqavilənin birinci maddəsinə görə, bir tərəfin vətəndaşları, o biri tərəfin vətəndaşlığından çıxmadan digər tərəfin vətəndaşlığını almaq hüququna malikdir. Bundan əlavə, ikili vətəndaşlığı olan şəxslər çağırış zamanı daimi yaşadıqları yerlərdə hərbi xidmətdə olurlar və əvvəllər hərbi xidməti başa vurmuş şəxslər çağırışdan azaddırlar.
“Hər iki tərəfin vətəndaşı olan şəxs, daimi yaşadığı tərəfin qanunvericiliyinə uyğun olaraq sosial təminat, təhsil, tibbi xidmət hüquqlarından istifadə edir”, - deyə sənəddə qeyd olunur.
Tərəflərdən biri onu dayandırmaq istədiyi barədə altı ay əvvəldən bildiriş vermədiyi təqdirdə, müqavilə beş il müddətində qüvvədə olacaq və sonrakı beş illik dövrlər üçün avtomatik olaraq yenilənəcək.
Putinin qərarını yeddi ölkənin Gürcüstanın iki bölgəsinin müstəqilliyinin tanınmasını geri çəkmək çağırışı ilə eyni vaxta düşməsini təsadüf adlandırmaq çətindir. Eyni zamanda, hər iki hadisənin 2008-ci ilin avqustunda müharibənin başlamasının yaxınlaşan ildönümünə təsadüf etdiyini də istisna etmək olmaz.
Yəni Putin, sanki, işğala son qoyulması çağırışlarına tüpürmək belə, istəmədiyini deməklə yanaşı, həm də əhalisinin Rusiya vətəndaşlığını alacağı səbəbiylə Cənubi Osetiyanı Rusiya Federasiyasına birləşdirə biləcəyini göstərdi. Belə bir vəziyyətdə nə etmək lazımdır? Dünyanın Putinə qarşı hansı sivil üsulları var?
AYNA mövzunu tanınmış əcnəbi ekspertlərlə müzakirə edib.
Gürcüstanlı politoloq, Qara Dəniz Beynəlxalq Universitetinin professoru Nika Çitadze:
“Rusiyaya iqtisadi təzyiq göstərmək mümkün olmadığı müddətdə Kreml Gürcüstan, Ukrayna və digər ölkələrə qarşı imperialist siyasətini davam etdirəcək. BMT, Avropa Şurası və s. heç bir qətnaməsi burada təsir etməyəcək.
Bəli, Qərb Rusiyaya qarşı müəyyən sanksiyalar tətbiq etdi, lakin bunlar kifayət deyil. Çünki Rusiya Avropa bazarına neft və qaz ixracını davam etdirir. Deməli, ilk növbədə elə bir siyasət aparmaq lazımdır ki, Avropa Rusiyadan enerji asılılığını minimuma endirsin”.
Ukraynalı politoloq, Şərqi Avropada Təhlükəsizlik İnstitutunun İdarə Heyətinin rəhbəri Anatoli Pinçuk:
“Putinin beynəlxalq birliyin çağırışlarına məhəl qoymaması təzə xəbər deyil. Onun dövründə Rusiya terrorçu bir dövlətə çevrildi. Oğru və qatili bir növ əxlaq prinsiplərinə əməl etməyə çağırmaq faydasızdır.
Yalnız sanksiya təzyiqinin sərtləşməsi, sivil dünya ilə səmərəli qarşılıqlı əlaqənin mümkünsüzlüyü vəziyyəti dəyişə bilər: ya Rusiya Federasiyasında rejim dəyişikliyinə gətirə bilər, ya da Rusiya Federasiyasını o dərəcədə zəiflədə bilər ki, əraziləri rus işğalı altında olan dövlətlər onları güc yolu ilə azad etmək imkanına malik olsunlar”.
Təqaüddə olan Qərbi Avropa diplomatı, Norveç Krallığının Azərbaycandakı keçmiş səfiri Steynar Gil:
“Yeddi ölkənin müraciətinin tam mətnini tapdım və məzmunu və müəllifləri arasında Norveçin olması məni sevindirdi. Yəqin bilirsiniz ki, Gürcüstanda da səfir işləmişəm.
BMT Təhlükəsizlik Şurasına üzv olan yeddi ölkənin Rusiyaya müraciətini alqışlayıram. Müraciətdə qaldırılan məsələlərin beynəlxalq ictimaiyyətin gündəmində qalması vacibdir.
Düşünürəm ki, Prezident Putinin Rusiya ilə Cənubi Osetiya arasında ikili vətəndaşlıq razılaşması ilə bağlı açıqlaması yeddi ölkənin çağırışına cavabdır. Yaxın gələcəkdə Abxaziya və Cənubi Osetiya ilə bağlı vəziyyətin yaxşılığa doğru dəyişəcəyi ehtimalı azdır.
Münaqişələrin həllinin sivil üsulları həmişə qalır, lakin bütün maraqlı tərəflərdən xoş niyyət tələb edir. Təəssüf ki, Rusiya hələ də xoş niyyət göstərməyib və öhdəliklərini yerinə yetirmir”.