Kimsə tətil romanını böyük idmanla qarışdırıb
Əmələ gəlməyən buz arenası
Bu gün Heydər Əliyev adına idman-konsert kompleksi həm ölkə, həm də dünya əhəmiyyətli idman və mədəniyyət tədbirlərinin keçirildiyi məkana çevrilir. Ancaq yaşlı nəslin nümayəndələri hər şeyin ötən əsrin 70-ci illərinin sonlarında necə başladığını yaxşı xatırlayırlar. O zaman şəhərdə söz-söhbət yayıldı ki, yeni buz sarayı tikiləcək və Bakının öz xokkey komandası olacaq, fiqurlu konkisürmə bölmələri açılacaq.
Keçmiş SSRİ-də, hətta Azərbaycan kimi cənub bölgələrində də xokkey çox populyar idi. SSRİ milli komandasının dünyada lider mövqelərdə olması bu oyuna marağa səbəb olmuşdu. Ona görə də hamı səbirsizliklə, nəhayət, SSRİ çempionatında Bakı klubunun nə vaxt meydana çıxacağını gözləyirdi. Lakin vaxt keçdi, layihə uzunmüddətli tikintiyə çevrildi. Yalnız 1990-cı illərdə tikinti başa çatdı. Tezliklə keçmiş ittifaq dağıldı və xokkey, ümumiyyətlə, Azərbaycanda qış idman növlərinin perspektivləri uzun müddət unuduldu...
Quş qoymaq üçün ekzotika
Pekində Qış Olimpiya Oyunları başa çatmaq üzrədir. Azərbaycan komandası da iştirak edib. Ölkəmizi Çində 2 nəfərlik komandamız təmsil edib: fiqurlu konkisürənlər Vladimir Litvintsev və Yekaterina Ryabova. Litvintsev yekun sıralamada 18-ci, Ryabova 15-ci olub. Bununla da Azərbaycan idmançılarının Çindəki macəraları başa çatıb. Macəra başa çatıb, amma suallar qalıb.
Olimpiya oyunlarının şüarı məlumdur - əsas qələbə deyil, əsas iştirakdır! Biz bununla mübahisə etməyəcəyik. Və məhz bu düstur əsasında danışsaq, çox maraqlıdır: o zaman bizə milliləşdirilmiş xarici idmançılar nə üçün lazımdır? Məsələn, Litvintsev Uxtadandır, Ryabova Moskvada anadan olub. Təbii ki, müxtəlif idman növlərində milliləşmə təcrübəsi baş verir – bu, faktdır. Azərbaycanda da bu təcrübədən geniş istifadə olunur.
Amma Mariya Stadnikin komandaya qoşulması və Azərbaycana dalbadal qələbələr qazandırması bir şeydir, açıq şəkildə uğursuzluğa məhkum olan insanları gətirmək tamamilə başqa şey. Axı Litvintsev və Ryabovadan heç kim medal gözləmirdi. Bəs bu fars niyə lazım idi?
Azərbaycan cənub ölkəsidir və Şahdağdakı şəraiti nəzərə alsaq, qış idman növlərindən yalnız xizək sürmə hansısa hipotetik potensiala malikdir. Ancaq bu da sırf nəzəri xarakter daşıyır. Çünki sadəcə qarın və xizəklərin olması dünya ulduzu yetişdirmək üçün kifayət ola bilməz. Bunun üçün bir çox aspektləri bir araya gətirmək lazımdır.
Yəni doğrudanmı Qış Olimpiya Oyunlarına sırf şou üçün getmək lazımdır? Kimin üçün, nə üçün? İstərdik ki, ölkədə bazası, potensialı olan yay idman növlərinin normal inkişafına nail olaq. Məsələn, avarçəkmə, yelkənli qayıq idmanı, basketbol, voleybol... Amma yox, bizi ekzotika cəlb etdi.
Alternativlər var axı...
Cəlb etmişdi, bunu, tutaq ki, qəbul etdik. Bəs, doğrudanmı Azərbaycandan milli atributları sadəcə rekvizit və idman formalarına qaçılmaz əlavədən daha qiymətli və əziz olan insanları tapmaq çətin idi? Məsələn, sosial şəbəkələrdə Nərgiz Süleymanova haqqında asanlıqla məlumat tapmaq olar. O, eyni Ryabovadan bir yaş kiçikdir. Onun valideynləri 2001-ci ildə Azərbaycandan Almaniyaya köçüblər. Fiqurlu konkisürmə ilə peşəkar şəkildə məşğul olur, Almaniyanın gənclər komandasına cəlb olunub. Sadəcə şərait yaratmağa ehtiyacı olan hazır idmançıdır. Təəccüblüdür ki, onun atası bir neçə dəfə Kölndən Bakıya gəlib, MOK-da və nazirlikdə görüşlər keçirib, qızının bundan sonra Azərbaycan millisində oynamaq perspektivi ilə yetişdirilməsi üçün heç olmasa elementar şərait yaratmağı xahiş edib.
Lakin bütün bu təşəbbüs sonsuz bürokratiya və cəhalət dənizində batdı. Olimpiadada bizə 15-ci yeri “qazandıran” Ryabova üstünlük verdilər. Burada da çoxlu suallar yaranır: Nərgizə niyə şans vermədilər? Ryabovanın namizədliyi niyə cəlbedici oldu? Bəlkə kiməsə moskvalı ilə dil tapmaq, Nərgizin valideynləri ilə dil tapmaqdan daha sərfəli idi?
Uyğun olmayan və bir-birini istisna edən anlayışlar
Kimsə etiraz edə və deyə bilər ki, Süleymanovanın nəticələrinin daha yaxşı olacağına heç kim zəmanət vermir. Təbii ki, baş tutmayan hadisəyə fakt kimi müraciət etmək normal yanaşama sayıla bilməz, ona görə də mübahisə etməyəcəyik.
Ancaq Ryabovanın Qış Olimpiya Oyunlarında çıxışından sonra Rusiya mediasından birinin nümayəndələri ilə söhbətindən bir parça: “Məqsəd yüksək ləzzət (kayf) almaq idi. Prinsipcə, belə də oldu. Məqsədimə çatdım... Avropa çempionatından sonra mən sağalmağı bacardım, sağaldım, həm də yaxşı hazırlıq keçdim, buna çox sevindim. Olimpiadadan sonra planlarım varmı? Dünya çempionatı. Moskvaya uçacağam, hazırlaşacam. Buradakı atmosfer əladır. Mən bundan daha pis olacağını gözləyirdim, amma hər şey super oldu... Mən buranı çox bəyənirəm”.
Gördüyünüz kimi, Azərbaycan haqqında bir kəlmə də yoxdur. Və məqsəd çox şey deyir. Döyüşməyə, dəridən-qabıqdan çıxmağa, vətənin şərəfini qorumağa yox, kayf almağa gedəndə, hansısa ciddi nəticədən danışmaq gülüncdür. Müasir böyük idman və kayf iki misilsiz, bir-birini istisna edən anlayışlardır. Qalib gəlmək üçün cəhənnəmin yeddi dairəsindən keçmək lazımdır, tələblər, şərtlər belədir. Amma, kayf almaq istəyirsinizsə, problem nədir? Siz məqbul bir turizm marşrutu tapırsınız və kayf dalınca gedirsiz. Hətta tətil romanı da yaşaya bilərsiniz. Bu, tamamilə şəxsi məsələdir!
Ancaq deyək ki, Ryabova ilə hər şey aydındır. Bəs bizim idman rəsmiləri necə? Niyə kiminsə şəxsi kayfı üçün xalq vəsaitlərini sərf etmək lazımdır? Yoxsa Ryabovanın bu kayfının arxasında başqalarının da kayfı dayanır?
Yaxşı, keçmişi geri qaytarmaq olmaz. Amma həyat davam edir. Qarşıda digər yarışlar, digər olimpiadalar var. Mən çox istərdim ki, məsuliyyət sahibləri özlərinə gəlsinlər, ağıllarını başlarına yığsınlar, nəhayət daha müdrik olsunlar... Axı bunu etmək heç vaxt gec deyil!