“İndiyə qədər miqrantların yalnız kiçik bir hissəsi qayıdıb: Rusiyada işləri yaxşı gedənlər, təbii ki, qalıblar, amma...”
Beynəlxalq pul köçürmələri pulun ünvanı olan ölkənin sosial-iqtisadi vəziyyətinə müsbət təsir göstərir. Söhbət həm biznes fəaliyyəti ilə bağlı köçürmələrdən, həm də əmək miqrantlarının evlərinə göndərdikləri məbləğlərdən gedir.
Amma bu ilin yanvar-iyun aylarında Azərbaycana pul köçürmələri 45% azalaraq 891 milyon dollar təşkil edib. Bunu Mərkəzi Bankın Statistika Departamentinin direktoru Samir Nəsirov keçirdiyi brifinqdə deyib.
Onun sözlərinə görə, ölkədən pul köçürmələrinin həcmi 254,5 milyon dollar təşkil edib. Ölkəyə daxil olan pul köçürmələrinin 68 faizi Rusiyadan daxil olub, Türkiyə ikinci yerdədir (70,7 milyon dollar). Ölkədən gedən nağd pul axınına görə birinci yeri Türkiyə (64,6 milyon dollar), ikinci yeri Rusiya (38,5 milyon dollar) tutub.
Nəsirov qeyd edib ki, ümumilikdə, 2022-ci ilin 6 ayı ilə müqayisədə nağd pul axınının profisiti 51% azalıb.
Rusiyadan pul köçürmələrinin axınının azalmasının əsas səbəbi bu ölkədəki böhrandır - yerli iqtisadçılar qeyd edirlər. Rusiya-Ukrayna münaqişəsi, bir çox dövlətlərin sanksiyaları, rublun zəifləməsi – bütün bunlar Rusiyadan pul köçürmələrinin azalmasına gətirib çıxarır. Bu vəziyyət, bəzi ekspertlərin fikrincə, uzun müddət davam edəcək və Azərbaycan iqtisadiyyatına mənfi təsir göstərəcək.
Rusiyadan qonşu ölkələrə pul köçürmələrinin azalması bəzi rusların Rusiya Federasiyasına qayıtması, mühacirlərin maliyyə davranışının dəyişməsi, eləcə də iri bankların köçürmələrə tətbiq etdiyi məhdudiyyətlər kimi amillərlə əlaqələndirilir. Qazaxstan, Qırğızıstan, Ermənistan və Gürcüstana pul köçürmələrinin azalması xüsusilə nəzərə çarpır. May ayında onlar üçdə bir azalıb.
İqtisadçı ekspert Rauf Qarayev vəziyyətlə bağlı AYNA-ya deyib ki, yuxarıda göstərilən amillərin hamısı öz rolunu oynayır: “Beləliklə, problemlərdən biri məhz sanksiyalarla bağlıdır ki, ona görə də banklar digər MDB ölkələri banklarının hesablarına pul köçürə bilmir. Bir məqam da var: Rusiyanın özü də pul köçürmələrini məhdudlaşdırıb. Ukraynaya təcavüz başlayandan sonra Rusiya hakimiyyəti qeyri-rezident şəxslərə və qeyri-dost ölkələrin şirkətlərinə Rusiyadan xaricə pul köçürməsini qadağan edib”.
“Martın 2-də hakimiyyət ölkədən dəyəri 10 min dollardan çox olan nağd valyutanın ixracına qadağa qoyub. Sonra bu ölkənin Mərkəzi Bankı ruslara ayda 5000 dollardan çox olmayan pul köçürmələrinə icazə verib və sonradan bu məbləği bir neçə dəfə artırıb. Rusiyada işləyən qeyri-rezident fiziki şəxslər əməkhaqqı məbləğində xaricə pul köçürə bilərlər. Həm dost, həm də dost olmayan ölkələrin nümayəndələrinin bu hüququ var. Ukraynada hərbi əməliyyatlar başlamazdan əvvəl əmək miqrantlarımızdan çoxlu transferlər olub. Bu gün köçürmələrin əhəmiyyətli bir hissəsi bizneslə bağlıdır”, - deyə həmsöhbətimiz bildirib.
Türkiyəyə gəlincə, mütəxəssisin sözlərinə görə, bəyannamə olmadan Türkiyədən 10 000 ABŞ dollarına qədər (və ya onun başqa valyutada ekvivalenti məbləğində) ixraca icazə verilir: “Əks halda, sizdə vəsaitlərin idxalına dair bəyannamə olmalıdır. Bundan əlavə, daha böyük məbləğlərlə gömrükdə suallar yarana bilər”.
Qarayevin fikrincə, pul köçürmələrinin azalması ölkəmizin iqtisadiyyatına xüsusi təsir göstərməyəcək: “Lakin təbii ki, bu, miqrant ailələrinə mənfi təsir göstərəcək. Bir çox ailələr bu köçürmələrlə dolanır. Düşünürəm ki, vəziyyət stabilləşməyə başlamasa, Rusiyadakı əmək miqrantlarının bir hissəsi yaşadıqları ölkələrini dəyişmək qərarına gələcəklər. Qeyd edim ki, miqrantların müəyyən faizinin öz vətənlərinə qayıtma ehtimalı yüksəkdir. Biz belə nəticəyə hazır olmalıyıq və yeni iş yerləri açmaq, biznes qurmaq üçün əlverişli şərait yaratmaq, sosial büdcəni artırmaq lazımdır”.
“İndiyə qədər miqrantların yalnız kiçik bir hissəsi qayıdıb: Rusiyada işləri yaxşı gedənlər, təbii ki, qalıblar. Bəziləri hələ də getmək və ya qalmaqda tərəddüd edirlər. Gəlirləri xeyli aşağı düşənlər də, Ukraynaya döyüşməyə göndəriləcəyindən qorxanlar da dönürlər”, - deyə mütəxəssis vurğulayıb.
Bu arada, Rusiya özü də əmək miqrantları ilə maraqlanır, lakin Rusiya Federasiyasının Prezidenti yanında sahibkarların hüquqlarının müdafiəsi üzrə müvəkkili Boris Titovun dediyi kimi, işçi qüvvəsinə olan ehtiyacı daha təkcə MDB vətəndaşları hesabına ödəmək mümkün deyil. Buna görə də o, Cənub-Şərqi Asiya və Yaxın Şərq ölkələrindən əmək miqrantlarının cəlb edilməsini və onlar üçün işə qəbul qaydalarının sadələşdirilməsini təklif edib.
Hazırda giriş vizasına ehtiyacı olan ölkələrin vətəndaşları Rusiya Federasiyasında yalnız işəgötürən bütün lazımi sənədləri hazırladıqda işləyə bilər. Aİİ vətəndaşları (Belarus, Qırğızıstan, Qazaxıstan, Ermənistan) bu ölkədə patentsiz işləyə bilər və vizasız ölkələrin, xüsusən də Azərbaycan vətəndaşları əmək patenti almalıdırlar.