Aleksandr Kurban: “Bizim üçün Donbasdakı erməni muzdluları Ermənistanın Krımın işğalı ilə bağlı BMT və ATƏT-də səs verməsi qədər təhlükəli deyil”
Ukraynalı siyasi texnoloq, “AM&PM” İnformasiya Təcavüzünə Qarşı Mübarizə Mərkəzinin eksperti Aleksandr Kurbanın AYNA-ya müsahibəsini təqdim edirik:
- Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın Moskva ilə Kiyev arasında vasitəçilik və dialoq təşkil edə biləcəyi ilə bağlı son açıqlamasını necə qiymətləndirirsiniz?
- Bu perspektiv Ukrayna üçün kifayət qədər maraqlıdır. Ankaranın Rusiya-Ukrayna münaqişəsinin həllinə dair Moskva ilə Kiyev arasında aparılan danışıqlarda vasitəçi kimi çıxış etmək və görüşlər üçün öz ərazisini təklif etmək üçün rasional əsas var. Bu da ondan ibarətdir ki, Minsk danışıqlar platformasını bağlamaq və onu başqa yerə köçürmək vaxtıdır. Belarusun təkcə Kremlin müttəfiqinə deyil, Rusiya Federasiyasının subyektlərindən birinə çevrildiyi indiki şəraitdə Minskdə növbəti görüşlər Lukaşenko rejiminin legitimləşdirilməsi kimi görünəcək.
Türkiyənin bu məsələyə böyük marağı göz qabağındadır. Öz ətrafında türk dövlətləri və xalqlarının birliyini formalaşdıran Ankara qüdrətli geosiyasi mərkəzə çevrilir və tezliklə ABŞ və Çinlə bərabər şəraitdə rəqabət apara biləcək. Rusiya Federasiyası ilə Ukrayna və onun Qərb müttəfiqləri arasında mübahisənin həllində təşəbbüsü öz üzərinə götürməklə Türkiyə əlavə üstünlüklər əldə edəcək və hətta gələcəkdə Avropa İttifaqını Ukraynanın müttəfiqləri siyahısında ikinci yerdən çıxara bilər. Ukraynanın Türk Şurasında müşahidəçi statusu alması perspektivi də çox vacibdir. Əslində, bu gün Türkiyəni artıq müəyyən dərəcədə Ukraynanın, ilk növbədə Krım tatarlarının müdafiəsi məsələlərində vəkili hesab etmək olar. Silah istehsalı sahəsində Ukrayna ilə geniş iqtisadi əməkdaşlıq və qarşılıqlı fəaliyyət də vacibdir.
- Bu yaxınlarda Ukrayna Analitika və Təhlükəsizlik Mərkəzi (UTSAB) Ermənistan vətəndaşlarının Donbasda separatçıların tərəfində vuruşduğuna dair məlumat yayıb. Bunu necə şərh edirsiniz?
- Muzdlular üçün milli namus, qürur anlayışı yoxdur. Muzdlu hərbi münaqişədə ölkəsini təmsil edə bilməz. Onun vətəni maaşının daha çox olduğu yerdir. Təmas xəttində əsgərlərimizi güllələyən, Luqansk və Donetsk vilayətlərinin işğal olunmuş ərazilərini qarət edənlərin hansı millətdən olması bizi maraqlandırmır. Onların hamısı bizim düşmənimizdir və düşmənlərlə layiq olduqları kimi davranırlar.
Bizim üçün Donbasdakı erməni muzdluları rəsmi İrəvanın Krımın işğalı və Ukraynanın şərqindəki müharibə ilə bağlı BMT və ATƏT-də səs verməsi qədər təhlükəli deyil. Ermənistanın Rusiyanın təcavüzünə bu cür dəstək verməsi bizim üçün qəbuledilməz və anlaşılmazdır. Bu, başadüşülən deyil, çünki rəsmi olaraq Ermənistanın indiki hakimiyyəti qərbyönlü siyasət elan edir. Rusiyanın Ukraynaya təcavüzünü dəstəkləməsi isə bu gün Qərb üçün qətiyyən qəbuledilməzdir.
- Noyabrın sonunda Ukrayna Prezidenti Vladimir Zelenski oliqarx Rinat Əhmədovun əli olduğu ehtimal olunan dövlət çevrilişi faktından danışdı. Bu məsələ ilə bağlı fikirlərinizi bilmək istərdik.
- Ukrayna hakimiyyət nümayəndələrinin bu xəbəri elan etmək üçün istifadə etdiyi ifadə kifayət qədər qeyri-müəyyən və anlaşılmaz idi. Heç kim Əhmədovu sui-qəsddə birbaşa ittiham etməyib. Onlar bildiriblər ki, ukraynalı adından istifadə edilir, hətta onun pulu ilə Ukraynadakı bəzi rusiyayönlü qüvvələrin anti-konstitusion aksiyalarını maliyyələşdirməyə çalışılır. Bu vəziyyətlə bağlı Ukrayna Prezidenti Vladimir Zelenskinin noyabrın 26-da keçirilən mətbuat marafonunda verdiyi şərhlər xüsusilə göstəricidir. Ona bu mövzuda suallar verəndə bəzən adama elə gəlirdi ki, Ukrayna Prezidenti onlara cavab verərək Əhmədovu ittiham etmir, ondan üzr istəyir. Və bu, təəccüblü deyil. Əhmədovun əlində çoxlu resurs və təsir cəmləşib ki, onu asanlıqla vətənə xəyanətdə ittiham etmək və həbsxanaya göndərmək mümkün deyil.
Təbii ki, 2014-cü ildə Donbasda baş verənlərə görə Əhmədovun böyük bir günahı var. Birincisi, vəziyyəti sabitləşdirmək üçün öz təsir imkanlarından istifadə etmədiyinə görə. Və əksinə, o, separatçı əhval-ruhiyyəni hər cür dəstəklədi. Onun rəsmi Kiyevə “Donbassı eşidin” çağırışı o zaman Rusiyanın təcavüzünə birbaşa dəstək kimi səsləndi. Daha sonra o, Rusiya tərəfindən işğal olunmuş ərazilərdə biznes aktivlərinin çoxunu itirdikdən sonra ritorikası kəskin şəkildə dəyişdi. Əhmədov aşkar ukraynayönlü mövqe tutdu, Ukraynanın nəzarətində olan ərazilərdə və Donbassın boz zonasında vəziyyətin sabitləşməsinə yönəlmiş layihələri maliyyələşdirdi. Onun rusiyayönlü “Həyat Uğrunda Müxalifət Platforması” partiyasını parçalamaqda köməyini də qiymətləndirmək çətindir. Onun səyləri sayəsində rusiyapərəst namizəd Yuri Boyko 2019-cu ildə keçiriləcək prezident seçkilərinin finalına yüksələ bilmədi.
Məhz Əhmədov bütün dünyada Ukrayna elektrik stansiyaları üçün lazımi miqdarda kömür almaqla Ukraynanın energetika sənayesini bu payızda tam çökməkdən xilas etdi. Bu gün o, Ukraynanın müstəqilliyinin və iqtisadi suverenliyinin fəal tərəfdarıdır. Ukrayna Prezident Aparatının Əhmədova hücumunun əsl səbəbi başqa müstəvidədir. Ortada siyasət yoxdur, bu, oliqarxlar arasında tipik müharibədir. Sadəcə olaraq, Zelenskinin prezidentlik kampaniyasının və hökumətyönlü “Xalqın qulluqçusu” partiyasının parlament kampaniyasının əsas sponsoru, ukraynalı oliqarx İqor Kolomoyski Əhmədovun biznes imperiyasını özünə tabe etdirməyə çalışır. Və bu problemi həll etmək üçün, onun fikrincə, sərfəli strategiyasını seçdi – Əhmədovu Rusiya-Ukrayna hibrid müharibəsinin növbəti kəskinləşməsi fonunda çevriliş hazırlamaqda ittiham etmək.
- Azərbaycan, Rusiya və Ermənistan liderlərinin Soçi görüşünün nəticələrini necə qiymətləndirirsiniz?
- Üçtərəfli görüşün nəticələri, şübhəsiz ki, Qarabağdakı vəziyyətin daha da nizamlanması üçün vacibdir. Baş nazir müavinləri səviyyəsində yüksək səviyyəli üçtərəfli qrupun görüşləri, nəqliyyat dəhlizlərinin açılması, qaçqınların problemlərinin həlli bu gün dünya ictimaiyyəti tərəfindən müsbət qarşılanan bir şeydir. Lakin hamı çox gözəl anlayır ki, bütün bunların arxasında Rusiyanın Cənubi Qafqaz regionunu tərk etməsinin açıq-aydın anlaşılması dayanır. Və bu, aydındır. Dost Azərbaycan xalqına zəbt olunmuş Qarabağ torpaqlarının hərtərəfli reinteqrasiyası prosesinin tezliklə başa çatmasını, sülh və firavanlıq diləyirəm.