Gennadi Yudin: “Bir uşağı və anasını tapa bilmədik, ya şəhəri özləri tərk ediblər, ya da ki, görünür, dağıntılar altında ölüblər”
Rusiya ordusu Ukraynanın Avdievka şəhərini dayanmadan atəşə tutur. Şəhər bir növ cəhənnəmi xatırladır, amma insanların bir çoxu öz doğma şəhərlərini tərk etməyiblər. Bu qaynar nöqtədə xidmət edən “Ağ mələklər” ekipajının polisi Gennadi Yudin UNIAN-a müsahibəsində şəhərdəki vəziyyətdən, 1400-dən çox yerli sakinin davamlı atəşə məruz qaldığı şəraitdən danışıb. AYNA müsahibəni istinadla təqdim edir:
- Gennadi, bizə deyin, Avdievka bu gün necə görünür?
- Avdievka xarabalığa çevrildi. Oktyabrın 10-dan sonra rus qoşunlarının hücumu başlayandan şəhər və ətraf kəndlər davamlı atəşə tutulur.
Doğma şəhərimi bu vəziyyətdə görmək çox kədərlidir. İdarə olunan bombaların ardı-arası kəsilmir. Həm də minaatanlardan hücumlar var, artilleriya davamlı olaraq atəş açır, yaşayış binalarını dağılır.
- Zərər nə qədər böyükdür?
- Şəhər dağıdılıb, demək olar ki, 50 faizi dağılıb... Evlər yerlə-yeksan olub. Doqquz mərtəbəli binaların girişləri tamamilə bağlanıb. Şəhərdəki yeganə on dörd mərtəbəli bina da dağıdılır, düşmən həmin binaya davamlı atəş açır.
Elə evlər də var ki, pəncərəsiz, qapısız, yanmış haldadır, amma hələ də dağılmayıb. Bu binalardan birində birinci mərtəbədən doqquzuncu mərtəbəyə qədər mənzillər yanıb...
Biz hər gün yeni hərbi cinayətləri qeydə alırıq. Bu yaxınlarda 3 nəfər yaralanıb, bir nəfər həlak olub...
- İndi Avdievkaya getmək çox çətindir?
- Oktyabrın 10-dan sonra şəhərə gəlmək çətinləşdi. Yolun daim düşmən atəşi altında olan hissəsi var: bura PUA və artilleriya ilə davamlı vurulur. Hər gün bu yolda gedərkən atəşə tutulan və tamamilə yanmış avtomobillərə rast gəlirik. Dəfələrlə hədəfə alındıq, kasetli sursatlar zirehli maşınımızın on metrliyində partladı. Maşınımıza ziyan dəydi, amma zireh bizə kömək etdi, xilas olduq. Xoşbəxtlikdən maşınla birtəhər şəhərə çata bildik...
- Şəhərə tez-tez gedirsiniz?
- Demək olar ki, hər gün gedirik.
- Bu qaynar nöqtəyə ən son səfəriniz haqqında danışa bilərsiniz?
- Dünən (noyabrın 28-i) Avdievkada qalmağımız üçün əlverişli hava şəraiti var idi. Qar, yağış, güclü külək var idi. Belə havada düşmən PUA-sı uça bilmir... Az-çox sakitlikdir: şəhərin ətrafına gələnlər yox idi, sadəcə olaraq hardasa kənarda və haradasa sənaye zonası deyilən yerə yaxın idi, atışma səsləri eşidilirdi.
Avdievkaya gələndə yeni dağıntılar gördük; həftə sonu idarə olunan hava bombası doqquz mərtəbəli binaya dəyib - beş mərtəbə tamamilə dağılıb. Yol binanın qalıqları ilə bağlanıb. Kommunal xidmətlər xəstəxanaya getməyi mümkün etmək üçün yolu yığışdırırdılar.
Bu gün qonşusunu iki həftədir görməyən insanların müraciətlərinə cavab verdik. Ünvana gəldik, evin qapısı bağlı idi. Həyətdə ac itlər vardı... Qonşuların köməyi ilə qapını açanda gördük ki, mənzildə kişi meyiti var. Meyitə baxış keçirildi və heç bir zorakılıq əlaməti tapılmadı. Həmin şəxs əhalinin sosial müdafiəsində qeydiyyatda olub, mütəxəssislər onun II qrup əlil olduğunu bildirdilər və bütün məlumatları təqdim etdilər. Xəstəxanada zorakılıq olmadan qəfil ölüm haqqında şəhadətnamə götürüb meyiti basdırmaq üçün şəhərdə fəaliyyət göstərən dəfn xidmətinə təhvil verdik. Çox güman ki, adam ya soyuqdan, ya da aclıqdan ölüb.
Bir qadın və onun on səkkiz yaşlı oğlunu isə Mirnoqrada təxliyə etdik. Gənc altı ay əvvəl atəşə məruz qalıb, qolundan qəlpə yaraları alıb və sümüklərindən toxuculuq iynələrini çıxartmalı olub. Ümid edirəm ki, Avdievkaya qayıtmayacaqlar, çünki bura təhlükəlidir. Həmçinin bir nəfər şəhərdən getmək istəməsi ilə bağlı bizə yaxınlaşdı. Onu Pokrovskaya yola saldıq. Sonra o, hərbi komissarlığa getməyə və Ukrayna Silahlı Qüvvələrində xidmət etmək istəyini bildirib.
- Şəhərdə təzminən neçə nəfər qalıb?
- Rəsmi məlumatlara görə, şəhərdə təxminən 1413 nəfər qalıb.
- Şəhərdə əsasən, kimlər qalıb? Uşaqlar var?
- Bu ilin iyul ayından şəhərdə uşaq olmayıb. Məcburi evakuasiya oldu, sonra bir uşaqdan başqa hamını çıxardıq. Qohumlar bizimlə əlaqə saxlasalar da, onu və anasını tapa bilmədik, ya şəhəri özləri tərk ediblər, ya da ki, görünür, dağıntılar altında ölüblər. Apreldən bəri onları heç kim görməyib, harada olduqlarını da bilmirik...
Avdievkada əsasən qocalar var, amma 20, 30 yaşdan yuxarılar da var. Valideynləri ilə qalanlar var ki, şəhəri tərk etmək istəmirlər. Bizimlə razılığa gəlməkdən imtina edirlər. Bəzən bir ev uçanda və ya yaxınları yaralananda insanlar getməyə razılaşırlar.
Avdievka sakinlərinin qohumlarının bizə Ukraynanın digər şəhərlərindən və ya xaricdən zəng etməsi halları olur. Biz birbaşa gedib əlaqə saxlayırıq və onlar hələ də orada olan yerli sakinlərlə əlaqə saxlayırlar ki, onları getməyə razı salsınlar...
- Dediyiniz uşaq və anası kimi haqqında heç bir məlumat olmayan şəhər sakinləri çoxdurmu?
- Şəhərdə evlər dağılır, insanlar dağıntılar altında ölür. On nəfərə yaxın insanın hündürmərtəbəli binaların dağıntıları altında qaldığını qeydə almışıq. Qonşuların sözlərinə görə, zərbə zamanı insanlar mənzillərində qalıb, sonra isə onları heç kim görməyib. Yəni dağıntılar altındadırlar və xüsusi texnika və işçi qüvvəsi olmadan onları oradan çıxarmaq mümkün deyil. Xüsusi texnika gətirmək üçün isə heç kim risk etmir, kimsə özünü atəşə məruz qoymayacaq...
Şəxsi evlərin dağıntılarını təmizləmək daha asandır: biz onu sıralayırıq, qonşular kömək edir, cəsədləri çıxarırıq. Amma doqquz mərtəbəsi tamamilə uçmuş binanın dağıntıları altından cəsədi tapmaq çox çətindir...
- Şəhər əhalisi hansı şəraitdə yaşayır?
- Ümumiyyətlə, insanlar evlərin, mağazaların, inzibati binaların zirzəmilərində gizlənirlər. Düşmən orada dinc əhalinin olduğunu bilməsinə baxmayaraq, həmin yerləri artilleriya atəşinə tutur. Bəzi insanlar zirzəmiyə düşmür və mənzillərdə yaşamağa davam edirlər. Məsələn, ötən gün biz beşmərtəbəli binadan doqquz pişik və iki iti olan yaşlı bir cütlüyü çıxardıq. Üçüncü mərtəbədə, öz mənzillərində yaşayırdılar. Çox təhlükəli olsa da...
Şəhərdə insanların telefonlarını, enerji banklarını doldura, çay, kofe içə və humanitar yardım ala biləcəyi “Sarsılmaz nöqtə” var. Avdievkaya hər həftə ərzaq, çörək - təxminən 1500 çörək və heyvan yemi çatdırırıq. Avdievkada "Vahid Müştəri Xidməti" icma müəssisəsi var - zibilləri təmizləyən, tibb müəssisəsinə və könüllülər məntəqəsinə keçidlərin olması üçün yıxılmış ağacları mişarlamış bir kommunal şirkət var.
Şəhərdə xəstəxana var, həkim Vitali Daniloviç Syitnik yaralıları müalicə edir. Həkim daim tibb bacıları və könüllülərlə işləyir.
Amma şəhərdə nə təcili yardım maşınları, nə də xilasedicilər qalıb. Bütün xilasetmə işləri bizim çiyinlərimizə düşür. Bir şəxs yaralanırsa, “Ağ mələklər” ekipajımız onu xəstəxanaya aparır, orada stabilləşdirilir və lazımi dərmanlar verilir. Planımız var ki, yaralıları Mirnoqrada təxliyyə edək.
- Qeyd etdiniz ki, Avdievka sizin doğma şəhərinizdir. Tammiqyaslı rus işğalından sonra siz və ailəniz orada nə qədər qaldınız?
- 2022-ci ilin mart ayında ailəm əvvəlcə Kamenskoyeyə (Dnepropetrovsk vilayəti), sonra Dneprə getdi. Mən Avdievkada qaldım, polis bölməsində həmkarlarımla yaşadım, 2022-ci ilin avqust ayına qədər növbətçi idik. Daha sonra Baş İdarənin rəhbərliyi şəxsi heyəti təhlükəyə atmamaq və gündəlik növbətçiliyi üzərinə götürən istintaq-əməliyyat qrupundan başqa hər kəsi çıxarmaq qərarına gəldi. Bundan sonra həftədə iki dəfə növbə ilə Avdievkaya gedirdik. İndiki əsas yerimiz Mirnoqraddadır. Orada növbətçi hissəmiz, müstəntiqlərimiz, əməliyyatçılar var. Oradan çıxıb Avdievkaya və ətraf kəndlərə yollanırıq.
- Ordu ilə ünsiyyətiniz varmı? Avdievkaya gedəndə oradakı vəziyyətlə bağlı xəbər ala bilirsiniz?
- Təbii ki, biz hər gün vəziyyəti izləyirik. Hamıya zəng vurub komandirlərlə əlaqə saxlayırıq.
- İnsanları şəhərdə qalmağa və ölüm təhlükəsində qalmağa hansı motivlər sövq edir?
- İnsanlar deyirlər: “Bura bizim torpağımızdır”, “Getdiyimiz yerdə heç kimə lazım deyilik”. Baxmayaraq, biz onları inandırırıq ki, ödənişləri alacaqlar, pensiya alacaqlar. Amma deyirlər ki, ata-anası burada dəfn olunub, bura onların torpağıdır, evləridir. Mən onların şəhərdə niyə qalmalarını hardasa başa düşürəm, amma belə də olmaz...
Adamlar qorxur ki, başqa yerə qəbul olunmazlar, qovularlar. Kimsə onlara deyir ki, onları başqa yerlərdə heç kim gözləmir, amma əslində belə bir şey yoxdur.
- Avdievkadan olanlar əsasən hara gedirlər? Hökumət məskunlaşma üçün müvəqqəti yerlər hazırlayıbmı?
- Əsasən qohumlarının, dostlarının yanına gedirlər. Hakimiyyət Umanda məskunlaşma yerləri hazırladı və bir çox Avdievka sakinləri ora köçdülər. Kamenskoyedə də insanlar qəbul edilir. İndi də Kiyev vilayətində bizim pensiyaçıların pulsuz gedə biləcəyi sanatoriya da təklif edirlər.
- Yerlilərlə necə ünsiyyət qurursunuz? Təxliyə edilməli olanları necə tapırsınız?
- “Qaynar xətt” nömrəmiz var. Ya ona zəng edirlər, ya da qohumlarından xahiş edirlər ki, bizimlə əlaqə saxlasınlar. Məlumatı aldıqdan sonra ən qısa vaxtda oraya gedirik, “Sarsılmaz nöqtə”də dayanırıq. Onlar da həmin yerə gəlirlər, təxliyəni həyata keçiririk.