Hökumət anlamalıdır ki, belə situasiya ağır vəziyətdən xilas ola bilməz
Hökumət ictimai nəqliyyatda tibbi maska taxmayanlara qarşı tədbirləri sərtləşdirdi. Bakı Nəqliyyat Agentliyi (BNA) tibbi maskası olmayan vətəndaşlara tabeliyində olan avtobuslardan istifadə etməyə icazə verilməməsi barədə qərar qəbul etdi. Yaxın günlərdə bu istiqamətdə tələblərə əməl olunmasına nəzarət tədbirləri daha da gücləndiriləcək.
İyunun 25-dən etibarən salonda tibbi maska taxmayan bir sərnişin olsa belə, avtobus dayanacaqdan tərpənmir. Nəqliyyat vasitəsi yalnız bu problemi həll etdikdən sonra hərəkətə başlayır.
Agentliyin arqumentləri belədir: “Bir yoluxmuş sürücü yüzlərlə digər BNA əməkdaşını yoluxdura bilər ki, bu da bir və ya daha çox marşrut xəttinin bağlanmasının qaçılmaz olmasına səbəb ola bilər. Bu cür halların yolverilməzliyini və tibbi maskalardan istifadənin zəruriliyini nəzərə alaraq servis avtobuslarında müvafiq qaydaların tətbiq edilməsi qərara alındı. Bildiririk ki, sərnişinlərin maska olmadan avtobuslara minməsinə icazə verilmir”.
BNA-nın vətəndaşların sağlamlığı üçün narahatlığı sevindirici haldır. İctimai nəqliyyatda və digər insan sıxlığı olan yerlərdə qoruyucu vasitələrin istifadəsi koronavirusun yayılma riskini azaldır və buna görə də sərnişinlər qarşısındakı tələb olduqca məntiqlidir.
Lakin cəmiyyət infeksiya riskini azaltmaq üçün daha sistemli bir yanaşma müşahidə etmək arzusundadır. Son vaxtlar sosial şəbəkələrdə və mediada avtobuslarda sıxlıq və pik saatlarda sosial məsafənin qorunmaması problemi önə çəkilir. Lakin nə BNA, nə də hökumət hələ bu problemə münasibət bildirib. İnsanların, hətta qoruyucu filterlərdə olmalarına baxmayaraq, marşrut boyunca sanki bir-birinin “belində” getməsi, maska taxma prosedurunun yekun nəticəsini mənasız edir. Belə situasiya ağır vəziyətdən xilas ola bilməz.
Sözügedən mənzərə, xüsusilə Bakı ətrafındakı kənd və qəsəbələrdən gələn marşrut avtobusları üçün aktualdır. Məlumdur ki, paytaxt ətrafında işləyən sürücülər marşrut sahiblərinə gündəlik plan vermək məcburiyyətindədirlər və buna görə salonlarında sosial məsafənin qorunması qaydalarına əməl edə bilmirlər. Planı verə bilmək üçün onlar mümkün qədər çox sərnişin daşımaqda maraqlıdırlar. Bu problemin həlli barədə danışsaq, özəl nəqliyyat şirkətləri xəttə əlavə avtobuslar buraxmaq məcburiyyətində qalacaq ki, bütün bunlar da kompensasiya tələb edən xərclərdir.
Başqa sözlə, maska taxmayanlara qarşı tədbirlərin sərtləşdirilməsindən öncə hökumət avtobuslarda sərnişin sıxlığının azaldılması, sosial məsafənin gözlənilməsi üçün şərait yaratmalı, özəl nəqliyyat şirkətlərinə maliyyə dəstəyi verməli idi. Ancaq əlaqədar qurumlara sözügedən şəraiti yaratmaqdansa vətəndaşlar arasında sanitariya təhlükəsizlik qaydalarına riayət edilməsini tələb etmək daha asandır. Aydındır ki, yuxarıda deyilənlər həyata keçməsə, sadəcə tibbi maskanın taxılması təhlükəli infeksiyaya qarşı mübarizədə zəif arqumentdir.
Burada bir məqamı da qeyd etmək yerinə düşər ki, özəl nəqliyyat şirkətlərinə məxsus avtobuslarda təmizlik vəziyyəti adi sanitariya standartlarından olduqca uzaqdır. Problem həm paytaxt, həm də bölgələrin avtobus parkları üçün səciyyəvidir.
Üstəlik, bu qərarın verilməsini tam düzgün qiymətləndirmək mümkün deyil. Xüsusən də Bakıətrafı və bölgələrdə avtobusların isitismar ömrünü çoxdan başa vurmasına baxmayaraq, ötən ilin əvvəlləri bu nəqliyyatın ölkəyə idxalına aksiz vergilərinin kəskin şəkildə artırılması ilə yadda qaldı. Avtobusu ölkəyə gətirmək üçün sərhəddəki maliyyə prosedurlarından keçmək lazımdır ki, bu da nəqliyyat vasitəsinin maya dəyərindən baha başa gəlir.
Maraqlıdır ki, “gömrük rəsmiləşdirilməsi”nin bahalaşmasından iki ay sonra, yəni keçən ilin mart ayında Nazirlər Kabineti avtobuslara və taksilərə köhnə avtobus parkının yenilənməsini nəzərdə tutan yeni tələblər elan etdi. Ancaq artırılmış idxal qiymətləri ilə bu tələbə əməl etmək olduqca çətindir.
Koronavirusa qarşı mübarizə tədbirləri yalnız vətəndaşlar üçün maska taxmaq və cərimə etməklə məhdudlaşmır. Karantin effektivliyi və vətəndaşların hökumətin tələblərinə etibar etməsi üçün bir-biri ilə bağlı olan problemlər nəzərə alınmaqla, sistemli bir yanaşma tələb olunur. Asayiş keşikçiləri, infeksiya ilə mübarizə üçün, ağzına qədər dolu olan avtobuslarımızın çirkli salonlarında maskasız insanları aşkar etməyə başlayacaqlarsa, burada hansı güvəndən və etibardan danışmaq olar? Bu qərarların müəllifləri məntiqi harada salıb itiriblər?