Vətəndaşlar üçün xaricdən gətirilən məhsullar daha əlçatandır, nəinki yerli məhsullar
Adətən, yazın əvvəlində erkən yetişən meyvə-tərəvəzin qiyməti rekordlar qırır və bu il də bu baxımdan istisna deyildi. Beləliklə, hətta deyə bilərik ki, mövsüm öncəsi istixana məhsullarının bolluğu ərzaq inflyasiyasını maksimum dərəcədə artırır.
Mövsüm ərzində qiymətlər tezliklə aşağı düşəcək, lakin hələlik əhali onsuz da cüzi olan gəlirlərinin xeyli hissəsini bazar və dükanlarda qoymalı olur. Yeganə sual qiymətlərin nə vaxt düşəcəyidir. Son illərin təcrübəsi göstərir ki, hər il qiymətlərin mövsümi ucuzlaşması ləngiyir. Məsələn, keçən il meyvə-tərəvəz yalnız yayın sonlarına doğru ucuzlaşıb və mövsüm boyu qiymətləri davamlı olaraq yüksək olub.
Müstəqil analitiklərin fikrincə, kənd təsərrüfatı məhsullarının baha olması onun kütləvi ixracının nəticəsidir. Məsələn, rublun ötən ilin yayında möhkəmlənməsi səbəbindən yerli bazar rəfləri yarıya qədər boş qaldı və mövsümi meyvə və tərəvəzin qiyməti hətta təcrübəli alıcıları da təəccübləndirdi. Kütləvi ixrac olunduğu və daha çox ödəmə qabiliyyəti olan Rusiya bazarında satıldığı üçün albalının qiyməti “ceyranın belində” idi.
Pomidor, xiyar, kartof və daha bir çox məhsul çeşidi Rusiya bazarına axır. Amma bu, bizim üçün ənənəvi uyğunlaşmadır və rublun ötən il rekord dərəcədə möhkəmlənməsi ixracı artırdı, yerli bazarları boşaltdı və qiymətləri qaldırdı.
Belə ki, aprel ayında Rusiya valyutasının ucuzlaşması alıcılarımızı ruhlandırır, çünki ucuz rubl ixracatçılar üçün təbii maneədir. Bir çox rusiyalı ekspertlərin fikrincə, rublun perspektivləri hələ də qeyri-müəyyəndir.
Valyuta məzənnəsinin ucuzlaşmasının bir neçə səbəbi var ki, bunlardan da başlıcası sanksiyalara görə Rusiyanı tərk edən şirkətlərdən biznes alan bank müştərilərinin kapitalının intensiv xaricə axınıdır. Bundan əlavə, yay tətili ərəfəsində dollara tələbat da artır. Nəhayət, dollar əhali üçün risklərdən təhlükəsiz sığınacaqdır.
Qonşu ölkədəki analitiklər yekdilliklə rublun məzənnəsinin aşağı səviyyədə olacağını proqnozlaşdırdıqları üçün yerli ərzaq bazarları xəbərlər və kənd təsərrüfatı məhsullarının daha stabil tədarükünün gözləntiləri ilə sevindirir. Bu müstəvidə yerli istehlakçılarımızın və ixracatçılarımızın maraqları kəsişmir. Rublun zəifləməsi kənd təsərrüfatı ixracına maneədir və regionlardan məhsulların ixracına qoyulan hər hansı məhdudiyyət qiymətlərin aşağı düşməsi istiqamətində açıq-aşkar müsbət haldır.
İndi bazarlarda qiymətlər ilin bu vaxtı üçün ənənəvi olaraq yüksəkdir. Yeni məhsullar hələ yoldadır, köhnələri isə artıq tükənmək üzrədir.
Ölkə bazarlarında alma mövsümü başa çatmaq üzrədir və ətirli meyvələr olan piştaxtalarda qiymətlər artıq sürət qazanır. Meyvənin kiloqramının qiyməti çeşidindən asılı olaraq 0,80-1,5 manat arasında dəyişir. Armud, əksinə - 1,5 manata düşüb. Heyvanın qiyməti təxminən eynidir və erkən yetişən istixana meyvələri üçün qiymətlər aşağı düşür.
Məsələn, xiyar 1,5-2 manat səviyyəsində qalıb, 2,80-ə düşən pomidor isə bir gün əvvəl yenidən 3,50-4 manata qalxıb. Dənli lobya hələ ki, bütün alıcılara çatmır - bazarlarda onların sayı azdır, kiloqramının qiyməti isə 4-5 manata çatır.
Amma xaricdən gətirilən badımcanlar, sözün əsl mənasında, piştaxtaları basıb, onların qiyməti müvafiq olaraq 2-dən 1,80 manata endirilib, 1 manata da tapmaq olar. Amma badımcanın düşməsi bolqar bibərinin davamlı bahalaşması (4-4,40 manat) ilə kompensasiya olunur.
Yazın ortasında bazarlar ənənəvi olaraq istixana çiyələkləri ilə doludur - qiymətlər kiloqramı 4 manatdan 3 manata düşüb. Göründüyü kimi, təzə kartofun məhsulu hələ də yoldadır, çünki bazarlarda hələ də azdır və bir kiloqramı əvvəlki məhsulun qiymətindən iki dəfə baha başa gəlir.
AYNA-nın kiçik araşdırması alıcıların yerli məhsullara artan marağından xəbər verir. Bu, onun qiymətinin qalxması və təklifin azalması şəraitində baş verir. Bundan istifadə edən, məsələn, kartof satıcıları xaricdən gətirilən məhsulu yerli məhsul adı altında satmağa başlasalar da, bununla heç kimi aldatmaq mümkün deyil.
Bununla belə, bu mübahisəli məsələ asanlıqla həll olunur - nadir yerli məhsulun qiyməti iki dəfə yüksək olduğundan, alıcılar yalnız keyfiyyət və zövqü deyil, həm də pul kisələrinin imkanlarını rəhbər tuturlar.