Politoloq: “Bu gün İran siyasi fikir baxımından demokratlara, solçulara, şahçılara, dindarlara, millətçilərə parçalanmış dövlət deyil, ölkədə vahid siyasi ideologiya mövcuddur”
Fevralın 21-də İran İslam Respublikasının Parlamentinə keçirilən XI çağırış seçkilərin nəticəsi böyük ölçüdə təsdiqlənib. Belə ki, İran Parlamentinin 290 deputat kürsüsünün 223-nü mühafizəkarlar, 16-nı islahatçılar, 36-nı isə bitərəflər əldə ediblər. Nəticə etibarı ilə mühafizəkarlar növbəti dəfə qələbə qazanıblar.
Qeyd edək ki, İslam Respublikasının XI çağırış parlament seçkilərində, 1979-cu ildən bəri ilk dəfə olaraq seçici aktivliyi əvvəlki seçkilərə nisbətən aşağı olub. Belə ki, seçkilərdə seçici aktivliyi cəmi 42,57 faiz təşkil edib. Hakimiyyət bunu koronavirus təhlükəsi ilə əlaqələndirsə də, əksər siyasətçilər və politoloqlar bunu İran iqtidarına etimadın azalması kimi qiymətləndirir.
AYNA-nın mövzu ətrafında suallarını hərbi-siyasi icmalçı Ramil Məmmədli cavablandırıb.
- Ramil bəy, İranda XI çağırış parlament seçkilərində mühafizəkarlar böyük üstünlüklə qalib gəldi və nəticədə islahatçılar növbəti dəfə ciddi məğlubiyyətə uğradı. İranın siyasi kursu bundan sonra necə davam edəcək?
- İranda son 15 ildə islahatçılar həm cəmiyyətdə, həm də siyasi arenada müəyyən üstünlüklər əldə ediblər. Hətta 2009-cu ildə keçirilən prezident seçkilərində mühafizəkarlar çətinliklə hakimiyyəti öz əllərində saxlaya bildilər. Bu isə ölkədə "Yaşıllar hərəkatı" adı altında siyasi cərəyanın yaranmasına gətirib çıxardı. Lakin islahatçılar ötən dövr ərzində öz mövqelərini siyasi arenada saxladılar, parlamentdə isə bu, açıq şəkildə hiss olunurdu. Sonuncu parlament seçkiləri isə islahatçılara ciddi zərbə oldu. Bunun səbəbi son aylarda İran ətrafında baş verən proseslər, ABŞ-İran münasibətlərinin Qasım Süleymaninin qətlə yetirilməsi fonunda gərginləşməsi oldu. İran cəmiyyəti kənar təsirə qarşı qısa müddətdə birləşmək xüsusiyyəti olan bir toplumdur. Son 30 ildə ölkə daxilində aparılan təbliğat öz bəhrəsini də verib. Qasım Süleymaninin ABŞ tərəfindən öldürülməsi İranda yumşalma siyasətinə ciddi zərbə vurdu. Dünənə qədər İranın Qərb dünyası ilə əlaqələrinin dərinləşməsini istəyən iranlı, ölkədə böyük nüfuz sahibi olan Qasım Süleymaninin öldürülməsindən sonra savaş əhval-ruhiyyəsinə köklənib. Bundan isə mühafizəkarlar rahat şəkildə istifadə edə bildilər. Nəticədə İrandakı son siyasi hadisədə mövqelərini növbəti il üçün möhkəmləndirdilər. Qeyd etdiyim bu məqamlar onu deməyə əsas verir ki, İran-Qərb münasibətləri daha da kəskinləşməyə doğru gedəcək. Suriyada Türkiyənin hərbi əməliyyatı diqqətləri İrandan yayındırsa da, yaxın vaxtlarda İran məsələsi yenidən gündəmi zəbt edəcək. Əgər islahatçılar hər hansı danışıqlara meylli davranırdılarsa, mühafizəkarlardan bunu gözləmək mümkün olmayacaq. Bundan başqa ölkədə islami qaydaların sərtləşdirilməsinə yönələn qanunların da sayının artacağının şahidi olacağıq.
Mərahim Nəsib