Vətəndaşın marağını düşünmək, yoxsa alt qatda yatan başqa niyyət...
Azərbaycanda məşhur elektron ticarət platroması “Trendyol” birdən-birə kimlərdəsə qıcıq yaratmağa başladı. Antiinhisar nəzarəti və istehlak bazarına nəzarət edən dövlət xidməti məşhur Türkiyə onlayn mağazasını qeri-qanuni rəqabətdə şübhəli bilir.
Qurumun mübahisəsi “yerli biznesin marağına qayğısından” qaynaqlanır.
“Tutaq ki, Bakıda “Trendyol”dakı kimi satılan bəzi eyni məhsulların pərakəndə bir mağaza var. Və onun kirayə xərcləri, ƏDV və gömrük rüsumları var. Təbii ki, pərakəndə satışçı Azərbaycan bazarında “Trendyol” ilə rəqabət apara bilməz. Bu istiqamətdə hansı addımlar atılmalıdır? Məsələn, Azərbaycanda böyük satış həcmini ən çox satılan məhsulların 30-40%-ni cəmləşdiriləcək olan “Trendyol” və digər platformaların nümayəndəliyini açmaq olar", - deyə İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Antiinhisar Nəzarəti və İstehlak Bazarına Nəzarət üzrə Dövlət Xidmətinin Haqsız rəqabət reklam qanunvericiliyinin nəzarət şöbəsinin baş mütəxəssisi Cavid Süleymanlı bildirib.
Məmurun açıqlaması geniş ictimai müzakirələr səbəb oldu – fikirlər kədərli istehzadan hiddətə qədər dəyişirdi. Azərbaycan İnternet Forumunun rəhbəri Osman Gündüz Mikayıl Cabbarovun iqtisadiyyat naziri təyin edilən zaman, xüsusən, inhisarçılıq və haqsız rəqabət sahəsində ciddi qaydalar və qanunların tətbiq ediləcyi barədə gedən söhbətləri xatırlatdı: "Deyəsən, antiinhisar nəzarəti üzrə dövlət xidməti nəhayət və nəhayət, "ədalətsiz rəqabət" mövzusunda bir presedent tapdı".
Onun sözlərinə görə, son illərdə Azərbaycanda yüzlərlə yük (nəqliyyat) şirkəti yaradılıb: “İndi təxminən iki yüzü fəaliyyət göstərir. Vətəndaşlar “Trendyol” platformasından istifadə edərək, Avropa, ABŞ, Çin və Türkiyədən fərdi istifadə üçün müxtəlif mallar alırlar. Maraqlıdır ki, daha ucuzdur - yerli bazar ilə müqayisədə iki dəfə və hətta üç dəfə üç dəfə fərq var”.
"Göründüyü kimi, indi bu məsələ kimisə narahat etməyə başlayıb... Yeri gəlmişkən, bu dövlət qulluğunun yeni rəhbərliyi işinin ilk günlərində də müəyyən uğurlar qazandı və biz də dəstəklədik. Düşünürdük ki, bu, 17 ildir ki, ölkədə rəqabətin yaranmasına mane olanları susduraraq, öhdəsindən gələ biləcəklər. Təşkilat bir sıra tenderlərin ləğvinə nail oldu və hətta bir neçə ciddi antiinhisar qanunu tətbiq etdi. İnhisarçılar onlarla hesablaşmağa başladılar, vətəndaş cəmiyyəti ilə münasibətlər gücləndirildi. Amma, indi bütün bu addımlardan sonra Xidmət “sakitləşdi” ki, bu da onların inhisarlara və qeyri-qanuni auksionlara münasibətində hiss edilir. Son addımlar göstərdi ki, dövlət qulluğu vətəndaş cəmiyyəti ilə münasibətləri qapadıb, çünki onların, sadəcə deməyə bir sözləri yoxdur", - deyə ekspert vurğulayıb.
Milli Məclisin üzvü, iqtisadçı alim Vüqar Bayramov hesab edir ki, "Trendyol”dakı sifarişlər heç bir şəraitdə qadağan edilə bilməz: “Qanunvericilik aylıq rüsumun məbləğini müəyyən edib. İndi bu limit 300 ABŞ dollarıdır. Beləliklə, bu məbləğdə vətəndaşlar, rüsum ödəmədən, bütün ticarət şirkətlərindən və “Trendyol”dan mal sifariş edə bilərlər".
Haqsız rəqabətə gəlsə, qadağalar güclü rəqabət mühitinə töhfə vermir. Buna görə də, beynəlxalq ticarət platformalarını qadağan etmək irrasionaldır.
İqtisadçı ekspert Natiq Cəfərli də məmurun belə bir açıqlama verməsini absurd hesab edir: “Bu ifadənin müəllifi əvvəlcə işlədiyi Xidmət haqqında qanunla tanış olmalıdır. "Trendyol” bazarımızda dominant bir mövqe tutan və klassik mənada pərakəndə satışla məşğul olan bir şirkət deyil. Beləliklə, dövlət qulluğunun bununla heç bir əlaqəsi yoxdur və əgər Xidmətin nümayəndələri işsizlikdən əziyyət çəkirlərsə, dərman bazarını yoxlaya bilərlər - satışın 50%-ə qədərinə nəzarət edən şirkətlər var”.
“Lakin bu Xidmətin işinin mahiyyəti istehlakçıları, vətəndaşları qorumaqdır. Elə rəqabət uğrunda ona görə mübarizə aparırlar ki, insanlara rahat olsun. Bizim vəziyyətdə isə rəqabət mühitinin yaradılmasında deyil, onu sarsıtmaq cəhdlərini müşahidə edirik. Buna görə, ticarət mərkəzlərinin sahiblərinin maraqlarını, fantastik icarə qiymətləri və səlahiyyətlilərə bağlı böyük yerli ticarət nümayəndələrinin maraqlarını qorumağa çalışırlar”, - deyə o bildirib.