Postsovet ərazisinin “hibrid” işğalı: Moskva niyə Abxaziya və Cənubi Osetiyanı özünə birləşdirmir?
Rusiyanın “Abxaziya”dakı “səfiri” Aleksey Dvinyanin, Rusiya Günü ərəfəsində keçirilən Moskva-Tsxinvali-Suxumi video-körpüsü zamanı, digər məsələlər arasında, sözdə rus vətənpərvərlərinin Abxaziyanın ona birləşməsinin lazım olduğunu elan etdiklərini söylədi. “EADaily” xəbər verir ki, “səfir” zaman-zaman müxtəlif növ Rusiya ictimai xadimlərinin təklifi ilə Abxaziyanın Rusiyaya qoşulmasının zəruriliyi ilə bağlı müraciətlər və ya tezislərin Abxaziya məlumat məkanına atıldığını qeyd etdi.
“Ümumiyyətlə, bu cür bəyanatlar özlərini qondarma Rusiya vətənpərvərləri hesab edənlər tərəfindən edilir. Guya onlar vətəndaşlarımızı qorumaq ehtiyacından və digər uca hədəflərdən irəli gəlirlər. Tam məsuliyyətlə demək istəyirəm ki, Abxaziyanın müstəqilliyinin tanınmasına dair Rusiya rəhbərliyinin prinsipial mövqeyində heç bir düzəliş nəzərdə tutulmur və prinsipcə qeyri-mümkündür. Adlarını çəkdiyim şəxslərin açıqlamaları onların şəxsi fikirləridir və heç bir siyasi çalarları yoxdur”, - deyə Dvinyanin bildirdi.
Yeri gəlmişkən, bu məqama aydınlıq gətirmək yaxşı olardı. Xatırlayırıq ki, Ukrayna tarixinin çətin anlarını yaşayan zaman, Moskva gözünü qırpmadan necə bir “referendum” təşkil edərək, Krım Muxtar Respublikasını işğal etdi. Maraqlıdır, Kremlin Rusiyanın Krımdan daha əvvəl işğal etdiyi Gürcüstanın suveren əraziləri - Abxaziya və Cənubi Osetiya ilə eyni addımı atmasına nə mane olur?
AYNA mövzunu qonşu ölkənin tanınmış ekspertləri ilə müzakirə edib.
Gürcüstan Texniki Universitetinin professor, konfliktoloq, beynəlxalq münasibətlər üzrə elmlər doktoru Amiran Xevtsuriani:
“Əsas sualınızın - Rusiyanın Gürcüstanın suveren ərazilərini (Abxaziya, Samaçablo) ilhaq etməsinə nə mane olur - cavabı sadədir: qətiliklə heç bir şey! Rusiyada rəsmi olaraq onsuz da ilhaq edilmiş əraziləri rəsmən birləşdirmək üçün bütün lazımi alət və mexanizmlər mövcuddur.
Bununla birlikdə, burada eyni dərəcədə vacib bir sual ortaya çıxır: bu bölgələrin Rusiyaya rəsmi qoşulmalarına ehtiyac varmı? Əlbəttə ki, yox! Çünki belə bir qərar Kreml üçün əlavə bir başağrısı olardı. Qoşulma halında, heç olmasa, üzdə onlara qayğı göstərmək üçün Kreml əlavə vəsait ayırmaq məcburiyyətində qalacaq.
Bundan əlavə, bu addım Qərbin bir daha açıq şəkildə Rusiyanı qonşu bir ölkənin ərazilərini ələ keçirməkdə günahlandırması və yeni bir sanksiya portfeli təşkil etməsi üçün başqa bir arqument olacaq. Buna görə mövcud status-kvo Rusiyanı tam qane edir.
Yəni:
1) Kreml bu ərazilərə tamamilə nəzarət edir;
2) Müstəqil qondarma “respublika”ların siyasi rəhbərliyi Kremlin kuklalarıdır və onların göstərişlərinə uyğun hərəkət edirlər;
3) Rusiyanın hər iki işğal olunmuş ərazidə kifayət qədər güclü hərbi bazaları var (təxminən 10 min hərbçi), bu da Tiflisə təsirli bir təzyiq vasitəsidir;
4) Bu “respublika”ların bu formada mövcudluğu, Gürcüstan üçün NATO-ya və Avropa Birliyinə inteqrasiya yolunda Moskvada yaxşı anlaşılan ciddi bir maneədir. Keçmiş Prezident Dmitri Medvedyevin müsahibələrindən birində etiraf etdiyi kimi, 2008-ci il müharibəsi də bu prosesi pozmaq üçün böyük ölçüdə Rusiya tərəfindən başladıldı;
5) Kreml bu “respublika”ları birləşdirmədən, bir tərəfdən, yenə də simasını qoruyur. Digər tərəfdən, “müstəqillik oyunu” Abxaziya və Osetiyanın milli özünəhörmətinin rəsmi bir nümayişidir. Həm də bu cür şəraitdə, onların saxlanmasına federasiyanın hər hansı bir quruluşu ilə müqayisədə daha az vəsait xərclənir;
6) Bu ərazilər, şübhəsiz ki, Kreml kleptokratlarının müxtəlif cinayət və maliyyə maxinasiyalarını həyata keçirmələri üçün ən yaxşı vasitədir, bunu çoxsaylı faktlar göstərir.
Buna görə Krımı və Gürcüstanın işğal olunmuş bölgələrini eyni siyasi müstəvidə yerləşdirmək səhvdir. Əsasən rus millətindən olan vətəndaşların yaşadığı Krım, birbaşa Kreml ideoloqları tərəfindən tarixi rus torpaqlarının ayrılmaz hissəsi kimi qəbul edilir. Və Abxaziya, Cənubi Osetiya və bütövlükdə Gürcüstan, eləcə də Ermənistan, Azərbaycan, Ukrayna, Belarus və digər postsovet ölkələri – bu, onların nəzərində “Rus dünyası”dır.
Gürcüstan İctimaiyyətlə Əlaqələr İnstitutunun Beynəlxalq Münasibətlər Məktəbinin rəhbəri, professor Tornike Şaraşenidze:
“Hesab edirəm ki, Rusiyanın bu əraziləri ilhaq etməsinə ehtiyac yoxdur. Moskva orada demək olar ki, hər şeyə nəzarət edir. Krım Ukraynada Maydan hadisələrinə cavab olaraq sanki fors-major şəraitində ilhaq edildi. Üstəlik, Qara Dəniz Donanması Krımda idi və bu səbəbdən, məsələn, Abxaziyadan daha vacib idi. Maydan zamanı ruslar amerikalıların orada görünə biləcəyindən qorxdular, amma Abxaziya məsələsində bundan qorxmaq olmaz”.
Gürcüstanın Qara Dəniz Beynəlxalq Universitetinin professoru politoloq, Nika Çitadze:
“Krım və Abxaziya ilə bağlı vəziyyət bir-birindən bir qədər fərqlidir. Krım məsələsində, əhalinin 60%-dən çoxu rusdur və bu səbəbdən də işğaldan sonra Moskva Krımı Rusiyanın bir hissəsi elan etdi.
Abxaziya məsələsində isə vəziyyət fərqlidir. Abxaziyada əhalinin əksəriyyəti “müstəqilliyi” dəstəkləyir. Deməli, Kremlin Abxaziyaya fərqli yanaşması var”.