Kremlin fikrincə, nüvə fəlakəti qorxusu Qərbi Ukrayna hakimiyyətinə təzyiq göstərməyə və Kiyevi təslimə məcbur edəcək, amma...
Ukraynanın cənub və şərqində işğal olunmuş ərazilərdə keçirilən 5 günlük “səsvermədən” sonra Kreml istədiyinə – ərazilərin ilhaqının legitimlik illüziyasına nail oldu. Dəstək səviyyəsi Şimali Koreyanın göstəricilərinə çatır: "səs verənlər"in demək olar ki, 100%-i işğal olunmuş rayonların Rusiyaya qoşulmasının "lehinə"dir. Bəli, naməlum sayda seçici ilə silahla “səsvermə”nin formal proseduru “yeniləmə” üçün ən fantastik imkanlar yaradır.
Moskva növbəti addımı atmağa hazırlaşır - Krımda olduğu kimi, bu torpaqları “Rusiya Federasiyasına qəbul və onun tərkibində Rusiya Federasiyasının yeni subyektinin yaradılması qaydası haqqında” qanun əsasında “birləşdirmək”. Rusiya mətbuatı yazır ki, Putin çox güman ki, “referendumlar"ın nəticələrinin tanındığını sabah, sentyabrın 30-da elan edəcək. Federasiya Şurası isə oktyabrın 4-də “qoşulmaq” məsələsinə baxa bilər. Gözlənilir ki, Krım və yeni ilhaq edilmiş ərazilər əsasında yeni federal dairə - Krımski yaradılacaq, ona "Roskosmos"un keçmiş baş direktoru Dmitri Roqozin rəhbərlik edəcək.
Rusiya hakimiyyəti üçün “referendumlar"ın Ukrayna qanunvericiliyinə və beynəlxalq hüquqa zidd olması və “nəticələrin” dünyada tanınmaması heç də vacib deyil. O cümlədən, Kreml üçün Rusiyanın KTMT-dəki müttəfiqləri tərəfindən tanınmaması da əhəmiyyət kəsb etmir. Kreml nümayəndələrinin və rus təbliğatçılarının şərhlərinə əsasən, Ukrayna ərazilərinin ilhaqı Rusiya rəhbərliyinə daxili və xarici siyasət yollarında bir sıra hərbi-siyasi vəzifələri həll etməyə imkan verir.
Birincisi, Rusiya cəmiyyətində "xüsusi hərbi əməliyyata" dəstəyi birləşdirərək, uzun sürən müharibənin uğurlu ara nəticəsini insanlara nümayiş etdirmək.
İkincisi, “ərazi bütövlüyünü” qorumaq üçün Rusiyada hərbi vəziyyət elan etmək.
Üçüncüsü, arqumentdən Rusiyada "qismən" səfərbərliyin zəruriliyi lehinə istifadə etmək və bir müddət rusların diqqətini Rusiya cəmiyyətində son dərəcə qeyri-populyar tədbirdən başqa bir əlamətdar hadisəyə çevirmək.
Dördüncüsü, işğal olunmuş ərazilərdə Ukrayna vətəndaşlarının məcburi səfərbər edilməsi yolu ilə Rusiya ordusunun döyüşən hissələrinin doldurulması problemini qismən həll etmək. (Ukrayna Müdafiə Nazirliyinin Baş Kəşfiyyat İdarəsinin məlumatına görə, yaşı 18-dən yuxarı olan kişilər üçün Xerson və Zaporojye vilayətlərinin işğal olunmuş ərazilərindən Ukraynanın nəzarətində olan bölgələrə gediş faktiki olaraq bağlanıb. 50-70 min nəfərin səfərbər olacağı gözlənilir).
Beşincisi, Kremlin siyasəti ilə razılaşmayan xalqları hərbi əməliyyatlar zamanı məhv etmək. Xüsusilə, ilhaqı qəbul etməyən və Ukraynanı dəstəkləyən Krım tatarlarınə: Krım SOS təşkilatının məlumatına görə, Krımda çağırış vərəqələrinin təxminən 90%-i əhalinin 13-15%-ni təşkil edən xalqın nümayəndələri tərəfindən qəbul edilib.
Altıncısı, Zaporojye AES-in Rusiya mülkiyyəti elan edilməsi.
Yeddincisi, gələcək danışıqlarda işğal olunmuş ərazilərə sahiblik məsələsini “bağlamaq”.
Nəhayət, səkkizincisi, “ilkin Rusiya ərazisini” qorumaq üçün nüvə silahından mümkün istifadəyə dair növbəti siqnal göndərmək. Beləliklə, Ukrayna ordusunun Ukraynanın şərqində və cənubunda hücumunu dayandırmağa və cəbhədə vəziyyəti sabitləşdirməyə çalışmaq. Kremlin fikrincə, nüvə fəlakəti qorxusu (“yalnız özlərini eşidənlər üçün bir daha xatırlatmalıyıq” və “bu, qətiyyən blef deyil”) Qərbi Ukrayna hakimiyyətinə təzyiq göstərməyə və Kiyevi təslimə məcbur edəcək.
“Vaşinqtonun, Londonun, Brüsselin təhlükəsizliyi Şimali Atlantika Alyansı (NATO) üçün müxtəlif silahlarla bol olsa belə, heç kimə lazım olmayan ölməkdə olan Ukraynanın taleyindən daha vacibdir. Müasir silahların tədarükü Qərb ölkələri üçün sadəcə bir işdir, baxmayaraq ki, bizə qarşı nifrət hissi doğurur. Xaricdəki və Avropadakı demaqoqlar nüvə apokalipsisində həlak olmaq fikrində deyillər. Buna görə də, hazırkı münaqişədə istənilən silahdan istifadəni udacaqlar", - deyə Rusiyanın sabiq Prezidenti Dmitri Medvedev yazır.
Eyni zamanda, anonim rusiyayönlü "Telegram" kanalları sosial şəbəkələrdə “referendumlar"dan dərhal sonra Rusiyanın “Ukraynanın hərbi obyektlərinə hipersəs raketləri ilə nümayişkaranə hücumlar hazırladığı” və Kremlin bir sıra taktiki hədəflər barədə razılığa gəldiyi barədə məlumatları yayır. Yəni ki, nüvə silahı zərbələri: “Qərbə niyyətlərini nümayiş etdirmək üçün taktiki nüvə silahları ilə zərbələr endiriləcək və hədəflərin bəziləri Polşa sərhədi yaxınlığında yerləşir. Raketləri vurmaq mümkün olmayacaq, zərbələr üçün hipersəs silahlarından istifadə olunacaq”.
“Referendumlar"ın nəticələrini müzakirə etdiyim ekspertlər Putinin ilhaq barədə qərar verərkən vəziyyəti adekvat qiymətləndirdiyinə ciddi şübhə edirlər. Doğrudan da, əslində Kreml ağsaqqalı öz manevri üçün meydanı daraldır, hadisələrin nəzarətdən çıxdığı bir vəziyyətdə çarəsizlik jestləri edir və Kremli bu yolda sürətlə dəyişən mühitə uyğunlaşmağa məcbur edir.
Analitiklər Putinin bir-birinin ardınca səhv etdiyini deyirlər. Təbii ki, “tarixi rus torpaqlarının yenidən Rusiyaya birləşdirilməsi” Rusiyanın siyasi və hərbi rəhbərliyinə müvəqqəti olaraq taktiki problemi həll etməyə imkan verir - Rusiya və Ukrayna vətəndaşları hesabına zəifləmiş və qanlı döyüşən bölmələri tez bir zamanda doldurmaq lazımdır. Ola bilsin ki, Rusiyanın yeni ərazilərlə “böyüməsi” hətta "Z" vətənpərvərlik alovunda olan bəzi rusları sevindirir, digər hissəsi isə “qismən” səfərbərlik elan edildikdən sonra itaətkar spirtli içkilərin unudulmasındadır, üçüncüsü isə öz növbəsində dayanır. Gürcüstan və Qazaxıstan sərhədində kilometrlərlə növbə yaranır və dördüncü, ən kiçik hissə isə küçələrə çıxır.
Lakin şübhəlidir ki, Rusiya cəmiyyətinin böyük hissəsi Krımın ilhaqından sonra “dərin adamların” hiss etdiyi eyforiyanı yaşayacaq və Putinin populyarlığı 2014-cü il səviyyəsinə yüksələcək. Dəfn mərasimlərinin və tabutların sayının artması, rus əsgərlərinin qalıqları artdıqca Prezidentin şəxsi reytinqi də düşəcək. Nüvə silahından istifadə təhlükəsi isə çətin ki, rusları sevindirsin. Çünki bu, cəmiyyətdə həyəcanlı gözləntiləri gücləndirir. Ən əsası odur ki, ilhaq Kremlin şərtləri ilə müharibəni mümkün qədər tez bitirmək kimi strateji vəzifəni həll etmir.
Apokalipsisdən əvvəl nüvə şantajına və "köhnə və yeni dünya" qorxusuna qarışan Putin, Qərbin onun təhdidlərindən qorxmağı dayandırdığı və öz növbəsində payı qaldırmağa hazır olduğu faktı ilə üzləşdi. Ola bilsin ki, Moskva bu faktı hələ dərk etməyib. Lakin Kiyevin və onun tərəfdaşlarının reaksiyası göstərir ki, Kremlin hədələrinə baxmayaraq, “referendumlar” heç bir əhəmiyyət kəsb etməyəcək, ilhaq Ukraynanın işğal olunmuş ərazilərin azad edilməsi üzrə hərəkətlərinə və Qərbin ölkəmizi dəstəkləməsinə təsir etməyəcək.
“Səsvermə” və ilhaqı şərh edən Avropa rəsmilərindən təhlükəsizlik orqanı əməkdaşlarından biri belə deyir: "İşğal olunmuş ərazilərdə keçirilən “referendumlar” reallığı ləğv etməyən bir faktdır. Doğru olan odur ki, buralar Ukrayna ərazisidir. Və biz bundan irəli gələrək qurtuluş strategiyamızı qururuq. Biz uzun müddətdir ki, “referendumlar”a reaksiya və ərazilərin mümkün ilhaqı ilə bağlı tərəfdaşlarımızla məsləhətləşmişik və müvafiq sanksiyalar paketi hazırlamışıq”.
Kiyevin hazırladığı tədbirlər siyahısına təkcə ruslara qarşı şəxsi sanksiyaların gücləndirilməsi və bütün Rusiya banklarının SWIFT-dən çıxarılması kimi ənənəvi təkliflər deyil, həm də Rusiyanı BMT Təhlükəsizlik Şurasından çıxarmaq çağırışı daxildir. “Bundan başqa, Rusiya psevdoreferendumun nəticələrini tanıyarsa, danışıqlar üçün “diplomatik pəncərə” tamamilə bağlanacaq. Bizim tərəfdaşlarımız bunu bilirlər”, - həmsöhbətimiz Ukrayna rəhbərliyinin dəfələrlə səsləndirdiyi mövqeni təkrarlayıb.
Qərbdəki rəsmilər səfərbərliyə və saxta “referendumlara” cavab olaraq deyirlər: “Daha çox silah, daha çox sanksiyalar, Rusiyanın daha çox təcrid olunması”. Bu qətiyyət şüuraltı və təşvişlə Ukraynanın ərazi güzəştləri yolu ilə və təzminat ödəmədən sülhə sövq ediləcəyini gözləyən biz ukraynalıları sevindirir. Bəs Rusiya “referendumun” nəticələrini rəsmən tanıyarsa və Ukrayna ərazilərini ilhaq edərsə, Avropa İttifaqı və dövlətlər ən sərt sanksiyalara getməyə hazırdırmı? Özünüz mühakimə edin.
“The Wall Street Journal” yazır ki, Avropa İttifaqı Rusiya Federasiyasına qarşı yeni ixrac-idxal məhdudiyyətlərinin (o cümlədən bəzi rus almazlarının idxalına qadağa) və şəxsi sanksiyaların tətbiqini müzakirə edir. Lakin ABŞ daha böyük addımlar atmağa hazırlaşır.
Hansı tədbirlərin tətbiq ediləcəyi ilə bağlı yekun qərar hələ verilməsə də, Əmanətlərin Sığortalanması Agentliyi, “Mir” ödəniş sistemi, Milli Klirinq Mərkəzi və Milli Hesablaşmalar Depozitari sanksiyalar obyektinə çevrilə bilər. Bayden administrasiyası həmçinin daha bir neçə Rusiya bankının SWIFT-dən çıxarılmasını, Rusiyaya ixracı qadağan edilən malların sayını genişləndirməyi və bir neçə rus şirkətinə sanksiya tətbiq etməyi düşünür.
Moskva nüvə silahından istifadə edərsə, Vaşinqton və onun Avroatlantik tərəfdaşları sərt tədbirlər görəcək. Hər halda, Qərb mediası son günlər yazır ki, Ağ Ev müxtəlif kanallarla Kremlə amerikalıların taktiki nüvə silahından istifadə edəcəyi təqdirdə görəcəyi tədbirlərlə bağlı xəbərdarlıq edib. Medvedyevin "Telegram" kanalında nə yazmasından asılı olmayaraq, Moskva bu xəbərdarlıqları diqqətlə dinləyir, Vaşinqtonun blef edib-etmədiyini və Rusiyanın taktiki nüvə silahından istifadə edəcəyi təqdirdə cavabın nə olacağını müəyyənləşdirməyə çalışır.
Qərbin ictimai reaksiyasını nəzərə alsaq, bu gün onlar Putinin taktiki nüvə silahından istifadəsini real, lakin mümkün olmayan ssenari hesab edirlər. Bu qiymətləndirmədə taktiki nüvə silahından istifadənin məhdud hərbi effekti, Rusiya üçün əlverişli olan “bitərəflər”in – Çin və Hindistanın mənfi reaksiyası, habelə Moskvanın nüvə silahından istifadəyə heç bir hazırlıq görməməsi nəzərə alınıb. Problem ondadır ki, Putin öz irrasional dünyasında yaşayır, onun daxilində qərarlar verir.
Buna görə də təhlükəsizlik orqanlarının taktiki nüvə zərbəsi riskini yüksək qiymətləndirməsi təəccüblü deyil. Lakin Oleksey Danilov qeyd etdiyi kimi, Rusiyanın nüvə silahından istifadə etməsi Ukraynanın öz ərazisini müdafiə etməsinə mane olmayacaq. Üstəlik, ABŞ-ın dövlət katibi Entoni Blinken bunu açıq şəkildə ifadə etdi: ABŞ Kiyevin “referendum”dan sonra Rusiya Federasiyasının tərkibinə daxil ola biləcək regionlara qarşı Qərb silahlarından istifadə etməsinə etiraz etmir. Bu isə Moskva üçün son dərəcə xoşagəlməz xəbərdir.
Müəllif: Vladimir Kravçenko
Mənbə: ZN.UA
Tərcümə AYNA-ya məxsusdur