Rusiya kimin üçün Qarabağda konsulluq açmağa çalışır?
Ötən həftə baş verənlər göstərir ki, Rusiya Qarabağ uğrunda mübarizənin onlar üçün uduzulmadığına inanan Ermənistanın revanşist qüvvələri ilə işbirliyini davam etdirir. Belə ki, Rusiya Federasiya Şurasının Beynəlxalq Əlaqələr Komitəsinin rəhbəri Qriqori Karasin mayın 27-də Azərbaycan Milli Məclisinin Beynəlxalq və parlamentlərarası əlaqələr komitəsinin sədri Səməd Seyidovla görüşündə Rusiya tərəfinin 2024-cü ildə Xankəndidə baş konsulluq açmaq niyyətini açıqlayıb.
Karasinin sözlərinə görə, bu, “qarşılıqlı konsulluq mövcudluğundakı fərqi aradan qaldıracaq”, “çünki Azərbaycanın Sankt-Peterburq və Yekaterinburqda baş konsulluqları var, Rusiyanın isə Azərbaycanda konsulluğu yoxdur”.
Rusiyalı senatorun bu açıqlaması Azərbaycan cəmiyyətində gözlənilən reaksiyaya səbəb olub. Əksəriyyət hesab edir ki, Rusiyanın niyyəti sülhməramlılarını Qarabağdan çıxardıqdan sonra regionda təsirini saxlamaq üçün strateji cəhddir.
Eyni zamanda, Xankəndidə belə bir nümayəndəliyin açılmasının səbəbləri ilə bağlı Karasinin heç bir xüsusi izahatı olmayıb. Gəncədə, hətta Naxçıvanda baş konsulluğun açılmasından danışmaq daha məntiqli olardı. Xankəndidə Rusiya vətəndaşlığı olan şəxslər yaşamır, azərbaycanlı qaçqınlar isə yavaş-yavaş Qarabağa öz evlərinə qayıtmağa başlayırlar və bu, illərlə davam edəcək prosesdir. Nəticə etibarı ilə orada konsulluq xidməti göstəriləcək sadəcə heç kim yoxdur.
Bir tərəfdən Rusiyanın Xankəndidə baş konsulluğunun açılması Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün tanınması kimi qiymətləndirilə bilər. Lakin Rusiya rəsmilərinin Qarabağın “mübahisəli mülkiyyəti” ilə bağlı əvvəlki bəyanatları nəzərə alınmaqla. Onların fikrincə, “status” lazım idi. Şübhə yoxdur ki, Moskva konsulluq fəaliyyəti adı altında kəşfiyyat məlumatları toplayacaq.
Rusiyanın yeganə arqumenti o ola bilər ki, Qarabağda çoxlu Rusiya vətəndaşlığı olan ermənilər yaşayıblar və buna görə də onların tərk edilmiş daşınar və daşınmaz əmlaka, sənədli sübutlara və arxiv materiallarına sahiblik hüququ ilə bağlı məsələlərin həllinə, müddəti bitmiş pasportların dəyişdirilməsinə və digər zəruri tədbirlər üçün konsulluğa ehtiyac var. Və bu ağlabatan bəhanə ilə Xankəndidə baş konsulluq yarana bilər ki, bu da Ermənistanda bunun Qarabağ münaqişəsinin hələ bitmədiyinə və Qarabağı tərk edən ermənilərin xüsusi statusla yenidən geri qayıtmaq ümidinə malik olduğuna işarə kimi qəbul edilməsi ilə doludur.
Azərbaycanın Rusiya tərəfinin xoş niyyətinə şübhə etmək üçün çoxlu səbəbləri var. Xüsusilə Rusiya Dövlət Dumasının MDB işləri, Avrasiya inteqrasiyası və həmvətənlərlə əlaqələr komitəsi sədrinin birinci müavini vəzifəsində çalışan erməni himayədarı Konstantin Zatulinin Azərbaycan tərəfindən Qarabağda xristian irsinin guya dağıdılması və mənimsənilməsi ilə bağlı son açıqlamaları fonunda.
Baxmayaraq ki, Azərbaycan Respublikası ilə Rusiya Federasiyası arasında 2022-ci il fevralın 22-də imzalanmış “Müttəfiqlik haqqında” Bəyannamənin on birinci maddəsi tərəfləri öz ərazilərində dövlətin suverenliyinə, müstəqilliyinə və dövlət müstəqilliyinə qarşı yönəlmiş fəaliyyətlərini qətiyyətlə yatırmağa çağırır, internetin Rusiya seqmentində fəaliyyət göstərən informasiya resursları Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü şübhə altına alır. Məsələn, “Rusiya-Artsax Dostluq Cəmiyyəti”nin saytı.
Yaxşı, əgər Rusiya hakimiyyəti “Rossiya seqodnya” media qrupunun və RT telekanalının baş redaktoru Marqarita Simonyanın “Qarabağ ermənilərin müqəddəs məbədidir” bəyanatlarına reaksiya vermirsə, o zaman Rusiya Erməniləri İttifaqının rəhbəri, Azərbaycan tərəfindən beynəlxalq axtarışa verilən Ara Abramyan da Azərbaycan diasporunun susqun razılığı fonunda Azərbaycan əleyhinə bəyanatlarına görə cəzasız qala bilər. Bütün bunların fonunda isə Rusiya tərəfi bu il Xankəndidə baş konsulluq açmağa ümid edir...