Azərbaycan vətəndaşları niyə yeni tikililərə deyil, köhnə mənzillərə üstünlük verirlər?
Daşınmaz əmlak bazarı ekspertləri əmindirlər ki, təkrar mənzil bazarında, "xruşşovkalar"da qiymətlər əsassız və çox güclü şəkildə artır. Cəmi bir il ərzində belə mənzillərin qiyməti 20%-ə qədər bahalaşıb və artmaqda davam edir. Sovetdənqalma “Leninqrad” layihəli evlər da bahalaşır. Eyni zamanda, yerli mənzil bazarında qiymətlər bu gün tarixi maksimuma çatıb.
Əslində, analitiklərin sözlərinə görə, belə mənzillərin qiyməti hazırda bazarda olandan 50-60 faiz aşağı olmalıdır. Məsələnin başqa tərəfi də var - köhnə mənzilləri ipoteka ilə əldə etmək çətindir və təcrübəli “ikinci dərəcəli evlərin” sahibləri belə imkandan məhrum olduğundan, bu da nağd ödəniş zamanı qiymətləri artırır.
Azərbaycan Rieltorlar Assosiasiyasının (ARA) icraçı direktoru Elnur Azadov AYNA-ya şərhində deyib ki, tikinti materiallarının bahalaşması ilə əlaqədar daşınmaz əmlak indeksləri də yüksəlir: “Digər tikinti məhsullarının, xüsusən də armaturun qiymətləri 70%, digərləri isə 15-20% bahalaşıb”.
“Bu səbəbdən də mənzillərin qiyməti orta hesabla 20% artıb. Yeni tikililərin qiymətlərinin artması köhnə yaşayış binalarına da sirayət etməyə bilməz, odur ki, ilkin və ikinci dərəcəli mənzil fondu bahalaşır”, - deyə həmsöhbətimiz bildirib.
Mütəxəssislər hazırda təkrar bazarımızın tarixində ən yüksək qiymət artımının müşahidə edildiyini bildirirlər. Kvadrat metrin qiyməti obyektiv və subyektiv səbəblərdən qalxır. Qlobal qeyri-sabitlik, inflyasiya və pulun alıcılıq qabiliyyətinin aşağı düşməsi daşınmaz əmlakın investisiya üçün “təhlükəsiz sığınacaq” kimi cəlbediciliyini artırır. Eyni zamanda, ikinci dərəcəli mənzilə tələbat orada çıxarışın (kupça) olması və yeni investorlar üçün risklərin xeyli aşağı olması ilə diktə olunur.
Binaların qazlaşdırılması və bütün lazımi kommunikasiyaların təchizatı ilə bağlı yeni binaların sahibləri üçün tipik problemlər də təsir göstərir. Beləliklə, insanlar öz pulları üçün problem istəmirlər, sübut edilmiş ikinci dərəcəli mənzil fonduna üstünlük verirlər. Bir qayda olaraq, bir çox alıcı "ikinci əl"i təkcə investisiya kimi deyil, həm də sabit gəlir yolu kimi qəbul edir. Alıcılar arasında aparılan sorğular göstərir ki, köhnə çoxmərtəbəli binalara daha çox tələbat olan məqamlar da var.
AYNA-nın həmsöhbət olduğu paytaxt sakinləri də mənzillərin bahalaşmasından narazılıq edirlər.
Yasmin Ağayeva mənzil axtarır, lakin yeni tikili təkliflərindən səylə yayınır: “Yeni binada mənzil almaq mənim üçün sərfəli deyil. Yeni tikililər əsasən “pod mayak” satılır və onların qiymətləri xeyli bahadır. Beləliklə, yalnız satınalma üçün artıq ödəməli olmayacaqsınız, həm də sıfırdan təmir etməlisiniz - hətta elektrik naqilləri və boruları da özünüz çəkməlisniz. Hələ divarların suvaq örtülməsi, tavanların düzəldilməsi, döşəmə və kafel döşənməsi, qapıların qoyulması, müxtəlif santexnika avadanlıqlarının alınması lazım olduğunu demirəm. Üstəlik iş üçün ustalara da pul ödəməlisən. Ən sərt qənaətlə belə, bütün bunlar çox baha başa gəlir. Buna görə orta təmirli köhnə mənzil almaq mənim üçün daha asandır - zövqümə uyğun bir şeyi düzəltmək, təzələmək və yaşamaq mümkündür”.
Vətəndaşların ikinci dərəcəli fonda marağı başadüşüləndir - hər kəs mənzil üçün iri məbləğ ayıra və sonra onu təmir ettməyə qadir deyil və bacarmır. Köhnə mənzillərin yüksək populyarlığının digər səbəbi isə onların gəlirli aktiv və pul qazanma yolu kimi görünməsidir.
Yeni Günəşli sakini Əvəz Əkbərovon sözlərinə görə, kirayə vermək üçün qonşu mənzili alıb: “Mənim mənzilim var, amma kirayə pul qazanmaq üçün bir otaqlı mənzil almışam. Sadəcə əlimdə pul var idi və onu harasa investisiya etməli idim. Mən bizim banklara inanmıram - kim bilir onlardan nə gözləyək. Və sonra, qiymətlər çox güclü artır, belə ki, yastığın altında dollar saxlamaq da bir seçim deyil. Mən açıq-aydın yeni binalara baxmırdım - birincisi, belə pulum yox idi, ikincisi, əsaslı təmir etmək və başqasına icarəyə vermək istəmirdim - bəlli deyil, hansı vəziyyətdə mənzili qaytaracaqlar. Aldığım mənzil təzə deyil, içindəki təmir yaşamağa imkan verir və mənə ayda 400 manat gəlir gətirir. Yenə də bank depoziti altında pul yatırmaqdan daha yaxşıdır - bu, daha təhlükəsiz və daha sərfəlidir. Üstəlik, mənzillərimiz bahalaşır və bu mülkü istədiyim vaxt sata bilərəm. Əgər sökülərsə, pulumu və ya yeni mənzilimi verəcəklər”.
Sorğuların göstərdiyi kimi, paytaxtda yeni tikililərdə “özləri üçün” mənzilləri orta səviyyədən yuxarı gəliri olan vətəndaşlar alır. Paytaxtın mərkəzində sahibkarlar yeni kvadratmetrlər alırlar. İnşaatçıların fikrincə, artıq tikinti mərhələsində investorlar böyük əraziləri götürür və hətta bütün mərtəbələri "ehtiyat edir".
Bu sahə üzrə ekspert Ramil Qasımzadənin sözlərinə görə, köhnə birotaqlı mənzillərin qiymətləri 50 min manatdan başlayır. İki və üç otaqlı mənzillər ən azı 75-90 min manata başa gəlir.