Yaxud filin olduğu qəfəsin üzərinə pələng yazılıbsa, öz gözlərinizə inanmayın…
İran israr etməkdə davam edir. İranın xarici işlər naziri Hüseyn Əmir Abdullahiyan ölkəsinin Ukraynaya qarşı müharibədə Rusiyanı dəstəkləməsi ilə bağlı iddiaları rədd edib. Səfərdə olduğu Pretoriyada cənubi afrikalı həmkarı Naledi Pandor ilə birgə mətbuat konfransında danışan nazir deyib ki, İslam Respublikası bu münaqişədə heç bir tərəfi dəstəkləmir və onun siyasi həllini dəstəkləməyə davam edir.
Kiyev və onun Qərb müttəfiqləri aylardır İranı Ukraynaya qarşı istifadə etmək üçün Rusiyaya pilotsuz uçan aparatlar (PUA) verməkdə ittiham edirlər. Əmir Abdullahyan iddiaları “əsassız” adlandırıb və bildirib ki, Ukrayna iddialarını dəstəkləmək üçün heç bir sübut təqdim etməyib.
İranın xarici işlər naziri birgə mətbuat konfransında deyib: “Mən bu məsələni ukraynalı həmkarımla bir neçə dəfə müzakirə etmişəm və İran hətta iki ölkənin hərbi nümayəndə heyətlərinin görüşməsinə razılıq verib”.
Onun sözlərinə görə, İran və Ukraynadan olan hərbi nümayəndələr yeddi ay əvvəl Omanda görüşüblər: “Lakin Ukrayna tərəfi ciddi sübut təqdim etməyib”.
Bundan əlavə, iranlı nazirin sözlərinə görə, Rusiya rəsmiləri İranı əmin ediblər ki, Moskva Ukraynaya qarşı ikitərəfli müdafiə əməkdaşlığı çərçivəsində Rusiyaya verilən İran hərbi texnikasından heç vaxt istifadə etməyəcək.
Ümumiyyətlə, Tehran heyrətamiz əzmkarlıq nümayiş etdirir. Onlar bilməyə bilməzlər ki, onların yüzlərlə, minlərlə pilotsuz təyyarələri işğal müharibəsi aparan Rusiyaya lazım idi və heç də anbarlara toz yığmaq üçün yox. Və Abdullahiyanın Ukraynanın Rusiyanın ona qarşı müharibədə İran “Şahed”lərindən istifadə etdiyinə dair indiyədək “heç bir sübut təqdim etmədiyi” barədə dedikləri nə dərəcədə doğrudur? Doğrudanmı Kiyevdən heç bir inandırıcı sübut yox idi?
AYNA-nın suallarını tanınmış əcnəbi ekspertlər cavablandırıblar.
Ukraynalı hərbi ekspert, tarixçi Mixail Jiroxov:
“Bir ildən artıqdır ki, Ukrayna ərazisinə zərbələr endirmək üçün fəal şəkildə istifadə edilən İran PUA-ları ilə bağlı vəziyyət əslində ilk baxışdan göründüyü qədər sadə deyil. Birincisi, İran rəsmiləri artıq bir neçə dəfə mövqelərini dəyişiblər. Əgər kampaniyanın əvvəlindən indi də Rusiya Federasiyasına ölümcül silah vermədiklərini iddia edirlərsə, o zaman, məsələn, həmin İranın xarici işlər naziri Hüseyn Əmir Abdullahiyan 2022-ci ilin noyabrında zərbə dronlarının tədarükünü etiraf edib, lakin onların 2022-ci ilin fevralında Rusiya Federasiyasının Ukraynaya genişmiqyaslı işğalı başlamazdan əvvəl həyata keçirildiyini iddia edib.
Düşmüş dronların komponentlərinin təhlili çox az şey verdi. Məlum olub ki, İran pilotsuz təyyarəsinin demək olar ki, bütün komponentləri Amerika və ya Avropa mənşəlidir. Eyni zamanda, İran istehsalının yeganə detalı “Oje Parvaz Mado Nafar” (MADO) şirkətinin mühərrikidir. Bu, kifayət qədər tanınmış firmadır ki, ABŞ Maliyyə Nazirliyinin məlumatına görə, İslam İnqilabı Keşikçiləri Korpusu ilə əlaqəli təşkilatlar üçün İHA mühərrikləri alıb. Təbii ki, 29 oktyabr 2021-ci ildən ABŞ Maliyyə Nazirliyinin sanksiyaları altındadır.
Ancaq bu vəziyyət yalnız “Şahed-136” ilə bağlıdır. Rusiya ordusunun xidmətində olan daha bir pilotsuz təyyarənin İran mənşəli olması heç bir şübhə doğurmur. Söhbət 2022-ci ilin sentyabrında toxunulmaz olaraq Ukrayna hərbçilərinin əlinə keçən “Mohajer-6”-dan gedir. Orada farsca yazılmış çoxlu detallar var idi. Bütün bu sertifikatlar beynəlxalq təşkilatlara verilib. Çox güman ki, bu sübutların təzyiqi ilə Abdullahiyan pilotsuz təyyarələrin tədarükünü etiraf etməyə məcbur olub.
Ümumiyyətlə, mütəxəssislərə aydındır ki, belə bir cihazı İranın köməyi olmadan və İran hissələri olmadan Rusiya Federasiyasında yığmaq mümkün deyil. Üstəlik, dronların markalanması tamamilə İrana aiddir - M-XXX. Eyni şeyi SEPAH-ın müxtəlif illərdəki təlimlərindən videoda görmək olar”.
Gürcüstan Strateji Təhlil Mərkəzinin (GSAC) aparıcı eksperti Gela Vasadze:
“Hər bir söz demək olar. Məsələn, amma başqa bir ölkənin xarici işlər naziri dedi ki, Rusiya Ukraynaya hücum etməyib. Bu, eyni prinsipdir - filin olduğu qəfəsin üzərinə pələng yazılıbsa, öz gözlərinizə inanmayın.
Ukrayna bu sübutu hər gün təqdim edir, tez-tez yaşayır. Amma İran Xarici İşlər Nazirliyinin rəhbərinin mövqeyini “başa düşmək olar”. Onlar “Şahed”lərin mövcudluğunu etiraf edən kimi, ölkəsinin hərbi cinayətlərdə və insanlığa qarşı cinayətlərdə şərikliyini mahiyyətcə qəbul etmiş olurlar.
Bunun üçün mütləq cavab verməli olacaqsınız, buna görə də sona qədər inkar edəcəklər. Bu, aydındır”.