Dünya artıq yekdil rəyə gəlib: Rusiya imperiyasının mövcudluğu mümkün deyil
Fevral ayında Putin rejiminin qonşu Ukraynaya qarşı genişmiqyaslı təcavüzə başladığı 2022-ci il başa çatır. Bu gün bütün dünyaya bəllidir ki, bu vəhşi hücum bataqlığa düşüb və iflasa uğrayıb. Amma buna baxmayaraq, təəssüf ki, məsələ hələ də uğursuzluqla bitməyib.
Müharibə bütövlükdə mövqe müharibəsinə çevrildi, lakin Moskva raket və bomba zərbələri endirməkdə, evləri dağıtmaqda və mülki insanları öldürməkdə davam edir. Əvvəlcə bu ilin sonuna qədər düşməni qovmağın mümkün olacağına ümidlər var idi, lakin hələ də özünü doğrultmayıb.
Sonra nə olacaq? Müharibə ilə bağlı 2023-cü il üçün proqnozlar və gözləntilər necədir?
AYNA mövzunu tanınmış ukraynalı ekspertlər müzakirə edib.
Ukraynanın keçmiş informasiya siyasəti nazirinin müavini, Post-İnformasiya Cəmiyyəti İnstitutunun direktoru, Kiyev-Mogilyan Akademiyasının müəllimi Dmitri Zolotuxin:
“Ukraynada deyərlər ki, rus ordusu qorxunc deyil, sadəcə çox uzundur. Elə dünən sosial şəbəkələrdə rus zabitinin səfərbər olan, hətta müvafiq təlim keçməyə də vaxt tapmayan rus əsgərlərini mövqelərini tərk etdikləri üçün döyüb təpiklədiyi videosu yayılıb. Eyni zamanda, digər tabeliyində olanlar da yaxınlıqda dayanaraq, avtomatlarını sıravilərə tuşlayırlar ki, tərpənməsinlər, alçaldılmalara, döyülmələrə dözsünlər.
Bu videoda Rusiya təcavüzünün bütün kvintessensiyası əks olunub. Kəsimə göndərilən lal mal-qaranın ölməkdən imtina etməyə haqqı yoxdur. Və buna baxmayaraq, hətta bu barədə düşünsə belə, cəzalandırılacaq.
Mövcud vəziyyət onu deməyə əsas verir ki, daxildə dünya ictimaiyyəti və onun siyasi liderləri artıq Putinin məğlubiyyətini qəbul ediblər. Rusiyanın məğlubiyyəti artıq baş verib. Bu məğlubiyyətin necə rəsmiləşdiyi və ukraynalıların bunun üçün daha nə qədər ödəməli olacağı sualları qalır.
Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin Ali Baş Komandanı Donetsk, Luqansk vilayətləri və Krım yarımadası da daxil olmaqla Ukraynanın bütün ərazisini azad edərək müharibənin müəyyən mərhələsini başa vurmağa kömək edə biləcək yeni silahlara ehtiyac olduğunu daim vurğulayır. Lakin dünya ictimaiyyəti çox aydın başa düşür ki, bunun ardınca müasir Rusiya güc strukturunun məhvi baş verəcək. Əsir götürülmüş və işğal edilmiş Belarus və Krımdan hazırlanmış gil ayaqları üzərindəki koloss əbədi olaraq yıxılacaq.
Məsələn, Putinin gücünün simvoluna çevrilmiş Krım azad edilərsə, Putini öz ətrafının nümayəndələri asanlıqla öldürə bilər. Bu isə həm Moskvada, həm də regionlarda hakimiyyət uğrunda mübarizə ətrafında qanlı hadisələrə səbəb ola bilər. Məhz bu hadisələr zənciri dünya ictimaiyyətini qorxudur, amma bu reallığa alışmalıdırlar. Axı bu, artıq qaçılmazdır.
2022-ci ilin martından Ukrayna təkid edir ki, tərəfdaşlar Ukrayna üzərində “səmaları bağlamaqla” mülki əhalinin təhlükəsizliyini təmin etməyə kömək etsinlər. Sonda “Patriot” komplekslərinin tədarükü barədə qərar qəbul edilib. Bu, o deməkdir ki, gecikmiş qərarlar indi verilir. Sadəcə vaxt tələb edir.
Eyni böyük səy və uzun gözləmə ilə dünya sonda başqa qərarlar da verəcək. Məsələn, Yeltsinin məktubundan sonra sadəcə hərflərin dəyişdirilməsi ilə BMT və BMT Təhlükəsizlik Şurasının Rusiya Federasiyasının SSRİ-ni bu beynəlxalq təşkilatlarda əvəz etməsi ilə bağlı qeyri-legitim qərarlarının ləğvi. Azərbaycan da, Ukrayna da SSRİ-nin tərkibində idi. Amma məlum oldu ki, Rusiya özü hərfləri dəyişdirmək qərarına gəlib.
Müharibənin sonu hələ çox uzaqdadır - medianın nə yazmasından asılı olmayaraq. Çünki müharibənin sonu yalnız Rusiya Federasiyasının indiki vəziyyətdən fərqli bir şeyə çevrilməsi ola bilər. Əgər Rusiya imperiya kimi öz idarəetmə formasını saxlasa, növbəti təcavüzə qədər yalnız möhlətə ümid edə bilərik - 7-10 ildən sonra. Amma buna son qoymasanız, yenə olacaq. Və əslində, bu “nöqtə”nin necə görünməsi barədə fikirlər artıq ekspert məkanında dolaşmaqdadır.
Artıq geosiyasi sivilizasiyanın dönüş nöqtəsi baş verib. Bununla belə, onun dünyanın müxtəlif yerlərində reallaşması üçün hələ vaxt lazımdır. Artıq heç kim Putini nəzərə almır. O, ölkəsini qara dəliyə çevirdi. Və bizim birgə vəzifəmiz indi bu qara dəliyin yerində nə olacağını anlamaqdır. Görünür, buna bütünlüklə 2023-cü ili sərf edəcəyik”.
Siyasi elmlər namizədi, Regional Təhlükəsizlik Araşdırmaları Mərkəzinin rəhbəri Nikolay Nazarov:
“Mən həmkarlarımla razıyam ki, böyük ehtimalla, müharibə 2023-cü ildə başa çatacaq. Bunun Rusiyanın son məğlubiyyəti ilə başa çatacağı, yoxsa növbəti hücumlara qədər möhlət veriləcəyi hələlik bəlli deyil. Rusiya qoşunlarının 2022-ci ilin sonuna qədər Ukrayna ərazisini tamamilə tərk edəcəyi ilə bağlı gözləntilər sadəlövhlük idi və tərəflərin qüvvələrinin və imkanlarının real uyğunlaşması ilə özünü doğrultmadı.
Yay-payızda məlum oldu ki, müharibə mütləq yeni 2023-cü ilə keçəcək və əsas yerdəyişmələr sadəcə 2023-cü ilin yaz-yayında baş verə bilər. Çox güman ki, rus qoşunlarının çıxarılması ləng olacaq, onlar addım-addım sıxışdırılacaq.
İndi biz son onilliklərin ən çətin qışı ilə qarşılaşırıq: o qədər də soyuq olmaya bilər, lakin yüksək gərginlik dərəcəsi ilə. Rusiya Federasiyası Ukraynanın hərbi-siyasi rəhbərliyini müharibəni dondurmağa sövq edərək, enerji infrastrukturunu sıradan çıxarmağa çalışacaq.
İnanıram ki, Ukrayna cəmiyyəti artıq ən yüksək dözümlülük nümayiş etdirib və bu dövrü ləyaqətlə keçə biləcək. Cəmiyyətdə barışıq ideyası rədd edilir, Ukraynada insanlar qələbənin qiymətini və əvvəlki rahatlıqlarından əl çəkərək cəbhələrini saxlamağın zəruriliyini başa düşürlər.
2023-cü il üçün gözləntilərim Ukraynanın ləng də olsa əks-hücumu, Rusiya Federasiyasının işğalçı qoşunlarını Ukrayna ərazisindən sıxışdırıb çıxarmaq və sülh danışıqlarına başlamaqdır”.