“28 May” stansiyasının qarşısında maşınsız ərazi: tıxac probleminin həlli, yoxsa düşünülməmiş addım?
Martın 12-dən Bakı Metropoliteninin “28 May” stansiyasının qarşısındakı meydana şəxsi avtomobillərin girişi qadağan edilib. Bu ərazi uzun illərdir ki, sıx saxlamış avtomobillərin arasında keçməyə çalışan piyadalar üçün narahatlıq yaradırdı.
Meydanda dayanacaq yerini park edilmiş şəxsi avtomobillər tutduğundan avtobus gözləyən sərnişinlər əziyyət çəkirdi. İndi Bakının bu hissəsində parkinq yerlərinin fəaliyyəti dayandırılıb.
Azadlıq prospektindən meydana girməzdən əvvəl və Dilyarə Əliyeva küçəsindən gələrkən (Puşkin küçəsi ilə kəsişmə) “Giriş qadağandır” nişanları quraşdırılıb. Bu qadağanı pozanları 80 manat cərimə gözləyir.
Azərbaycan Yerüstü Nəqliyyatı Agentliyindən verilən məlumata görə, bu ərazidə müvafiq qurumlarla birlikdə asfalt örtüyünün dəyişdirilməsi, mikromobillik infrastrukturunun yaradılması, velosiped yollarının təşkili, o cümlədən abadlıq işləri aparılacaq.
Göründüyü kimi, şəxsi avtonəqliyyat vasitələrinin keçidinə qoyulan məhdudiyyət bu ərazini piyadalar üçün təhlükəsiz və rahat əraziyə çevirmək məqsədi daşıyır. Amma bu, həqiqətən belədirmi?
Ərazidə dəmir yolu stansiyası var və məntiqi sual yaranır ki, əliyüklü çoxsaylı sərnişinlər bu yerə necə çata bilər. Metro və ya sərnişin avtobusu ilə qatar stansiyasına getmək onlar üçün problem yaradacaq.
Məsələn, Bakı-Ağstafa-Bakı sərnişin qatarı Bakı dəmir yolu stansiyasından saat 08:45-də yola düşür. Adətən bu saatlarda Bakı metrosunda və sərnişin avtobuslarında sıxlıq olur. Bundan əlavə, təhlükəsizlik məqsədi ilə metroda polislər sərnişinləri baqajla diqqətlə yoxlayır. Bu səbəblərə görə sərnişinlərin şəxsi nəqliyyat vasitələrindən və ya taksi xidmətindən istifadə etmək istəmələri tamamilə təbiidir.
Yuxarıda qeyd edildiyi kimi, bu əraziyə giriş qadağandır. Dəmiryol vağzalına çatmağın yeganə yolu Xətai prospektindən istifadə etməkdir ki, bu da istər-istəməz bu ərazidə nəqliyyat sıxlığının yaranmasına səbəb olur. Axı, dəmir yolu stansiyası həmişə çox sayda insanın toplaşdığı yerdir, burada taksi xidmətlərinə tələbat əhəmiyyətli dərəcədə artır.
Bununla bağlı narahatlıqlar artıq “Azərbaycan Dəmir Yolları” QSC tərəfindən dağıdılıb. Belə ki, martın 27-dən Bakı Dəmir Yolu Vağzalının Süleyman Rəhimov küçəsi ilə Mirəli Qaşqay küçəsinin kəsişməsində (“28 May” metrosunun üstündə) yerləşən avtodayanacaq stansiyaya gələn sərnişinlər üçün qarşılanma və yola salınma meydançası kimi fəaliyyət göstərəcək.
Dayanacaqda quraşdırılmış innovativ dövlət nömrə nişanlarının tanınması sistemi sayəsində nəqliyyat vasitələrinin əraziyə giriş-çıxışı tənzimlənəcək. Bu ərazidə ilk 15 dəqiqə pulsuz parkinq də var.
Mövcud dəyişiklikləri AYNA-ya şərh edən nəqliyyat eksperti Rauf Ağamirzəyev deyib ki, Bakının nəqliyyat problemlərini başa düşmək üçün tarixə ekskursiya lazımdır: “Bakı öz ümumi strukturuna görə orta Avropa şəhəridir. Budur tarixi hissə - İçərişəhər, ondan kənarda məhəllələrə bölünən Bayır Şəhər var. Bakının ictimai nəqliyyatı 1889-cu ildən “konka” kimi tanınan atlı dəmir yolu ilə başlayıb. 1923-cü ildə tramvay xəttinə çevrildi, sonra Bakıda trolleybuslar peyda oldu, şəhər ətrafında elektrik qatarı, qismən avtobus xidməti fəaliyyətə başladı, 1967-ci ildən isə metrodan istifadə edildi. Metronun inkişafı ilə yerüstü dəmir yolu nəqliyyatı daraldı və bir neçə il əvvəl ləğv edildi. Məncə, bu, yanlış qərar idi. Bunun nəticəsində Bakıda kütləvi avtomobilləşmə başladı və bu da öz növbəsində nəqliyyat sisteminin çökməsinə səbəb oldu. Biz daha çox yollar çəkməyə başladıq, şəhər küçələrinin hərəkət hissəsini artırdıq, aqressiv mühit yaratdıq”.
“Bu problemi həll etməyin müxtəlif yolları var. İlk növbədə, küçələrdə çoxlu sayda avtomobildən xilas olmaq və ya onların sayını məhdudlaşdırmaq lazımdır. Aqressiv avtomobil mühiti şəhərin mərkəzində yaşıllıqların sayının azalmasına, mikroiqlimin pozulmasına və səs-küy çirklənməsinin artmasına səbəb olub. Ancaq şəhərdəki ağaclar səs-küy çirklənməsini də boğur. Səkilər kəsilib, piyadaların hərəkəti məhdudlaşdırılıb. Müasir şəhərlərdə iyerarxiyada ilk növbədə piyadalar, sonra velosipedçilər və skuter istifadəçiləri, daha sonra avtobuslar, tramvaylar və trolleybuslar, ən sonunda isə avtomobillər gəlir. Bakıda isə mənzərə tamamilə fərqlidir, bu da nəqliyyat kollapsına gətirib çıxarıb”, - deyə ekspert bildirib.
Onun sözlərinə görə, şəhərdə tıxaclar adi hal alıb: “Ancaq zaman keçdikcə tıxac artırsa və alternativ yoxdursa, bu, əsl problemdir. Yəni, digər nəqliyyat növlərinin inkişafı hesabına aqressiv avtomobil mühitini azaltmaq lazımdır. Biz müvafiq qərarlar qəbul etməliyik ki, hazırda müşahidə etdiyimiz də budur. Bakı sakinləri arasında köhnə adı ilə “Molokan bağı” kimi tanınan Nizami küçəsi və Fəvvarələr meydanının bir hissəsindən piyadalar üçün nəzərdə tutulan zolağın davamı olan Xəqani parkına avtomobillərlə girişin qadağan edilməsi də inteqrasiya olunmuş yanaşmanın tərkib hissəsidir. Bu qadağanın bu zonada şəxsi avtomobili olan və ya hərəkəti fiziki məhdudiyyətli olan sakinlərin hüquqlarının pozulmasına səbəb ola biləcəyinə gəlincə, onlar yaşadıqları zonada pulsuz parkinq üçün “Azparking” mobil proqramından istifadə edə bilərlər. Bundan əlavə, bu ərazinin ətrafında, məsələn, Nizami parkı ilə üzbəüz, Nizami abidəsinin yanında, Qış bulvarında, Xəqani abidəsinin arxasında maşın saxlamaq üçün yerlər var”.
“Hesab edirəm ki, bu ərazidə yerli sakinlər üçün kifayət qədər parkinq yerləri var. Ən əsas məsələ şəhər mərkəzinə daxil olan avtomobillərin sayını məhdudlaşdırmaqdır, qalanları özləri üçün park yeri tapacaqlar. Hər bir avtomobil 8 kvadratmetr sahəni tutur ki, bu da hərəkəti məhdudlaşdırır, turizm potensialını azaldır. Avtomobillərin girişinə qadağa qoyulması piyadalar üçün yer boşaldacaq və bunun da öz üstünlükləri var. Turizm zonasında yerləşən obyektlərə giriş asanlaşdırılacaq, xidmətlər göstərmək üçün yeni obyektlər, yeni iş yerləri yaranacaq ki, bundan dövlət ancaq qazanc əldə edəcək”, - deyə Ağamirzəyev vurğulayıb.
Həmsöhbətimiz qeyd edib ki, Bakının rəqəmsal əkizini - modelini yaratmağa və müəyyən addımların gələcək inkişafını proqnozlaşdırmağa imkan verən virtual alət yaradılıb: “Bu, Bakıda nəqliyyat mühitini yaxşılaşdıracaq. Nəqliyyat sahəsində mövcud problemlərin ardıcıl, mərhələli həlli bu sahədə müsbət dəyişiklikləri görməyə imkan verəcək. Bütün riskləri nəzərə alaraq iş aparmaq lazımdır, piyadaların hərəkətini asanlaşdırmaq üçün maneələri aradan qaldırmaq lazımdır. Bakının elə bir küçəsi yoxdur ki, səkilərin darlığı və ya qısa olması səbəbindən piyada getmək mümkün olsun. Bunun bir çox səbəbləri var. Bunlara tikinti sahələri, reklam lövhələri və köşklər daxildir. Bu məsələlər problemin mürəkkəbliyindən asılı olaraq 24 saat və ya bir neçə həftə ərzində həll oluna bilər”.
Öz növbəsində nəqliyyat eksperti Elməddin Muradlı AYNA-ya söyləyib ki, əhalinin əksəriyyəti bu dəyişikliklərin tərəfdarı olsa da, bəzi suallar hələ də açıq qalır: “Xüsusən də hesab edirəm ki, stansiya meydanında taksilərin fəaliyyətinə icazə vermək lazımdır. Axı taksilər də ictimai nəqliyyatın tərkib hissəsidir və əgər qeyd olunan ərazidə sərnişin avtobusları işləyirsə, o zaman orada taksi fəaliyyətini qadağan etmək düzgün deyil. Bu ərazidə metro və avtobus xidməti fəaliyyət göstərir və hesab edirəm ki, taksilər üçün də platforma yaratmaq lazımdır”.
“Şəxsi avtomobillərin bu ərazilərə girişinə qoyulan bu qadağa test rejimində işləyir. Bu səbəbdən nəticələrdən asılı olaraq müvafiq qərarlar veriləcək. Hökümət qadağa qoyursa, o zaman alternativ variant da təklif etmək lazımdır. Bu, çox mühüm nüansdır, çünki alternativ təqdim edilməsə, vəziyyət daha da pisləşəcək”, - deyə müsabimiz izah edib.
Muradlı əmindir ki, qəbul edilən qərarlardan bütün vətəndaşlar məmnun qalmalıdır: “Onları pozmaq və ya daha çox vaxt və pul xərcləməyə məcbur etmək üçün heç bir addım olmamalıdır. Onlara alternativ verilsə, bundan hamı faydalanar. Təəssüf ki, hazırda bu barədə danışa bilmərik. Hələlik şəxsi avtomobillərin “28 may” metrosunun qarşısındakı meydana girişinə qadağa qoyulmasından şəxsən mən heç bir irəliləyiş görmürəm”.
Əlavə etmək istərdik ki, hökumətin Bakı küçələrini avtomobillərin hökmranlığından və xaotik parkinqlərdən azad etmək niyyəti hamı tərəfindən bəyənilməyə layiqdir. Çox gözəl fikirdir ki, hökumət Bakının mərkəzini maşınlardan təmizləmək istəyir, amma belə radikal addıma görə məmurlarımız şəxsi avtomobil sahiblərinə qarşılığında heç nə təklif etməyiblər. Ümid edək ki, məmurlarımızın bununla bağlı narahatlıqları aradan qaldırmaq üçün kifayət qədər vaxtı var...