“Seçkilər nəticəsində Rusiyada hakimiyyətin dəyişməsi ehtimalı azdır. Və hansı ssenari baş tutacaq: inqilab, müharibədə məğlubiyyət, saray çevrilişi...”
Rusiya Prezidenti Vladimir Putinin hazırda Rusiyada siyasi rəqibləri “yoxdur və ola da bilməz”. Bunu onun mətbuat katibi Dmitri Peskov deyib.
“Biz dəfələrlə demişik ki, Prezident Putin, əlbəttə ki, ölkəmizdə bir nömrəli siyasətçidir, dövlət xadimidir. Mənim şəxsi fikrim - çətin ki, bunu deməyə haqqım olsun - amma qaydaları pozaraq deyə bilərəm ki, hazırda onun Rusiya Federasiyasında heç bir rəqibi yoxdur və ola da bilməz”, - deyə Peskov bildirib.
Sentyabrda Peskov Putinin 2024-cü ilin martında keçiriləcək prezident seçkilərində “açıq-aşkar” qələbəsindən danışmışdı: “Çünki heç kim onunla rəqabət apara bilməyəcək. Əgər güman etsək ki, Prezident öz namizədliyini doğrudan da irəli sürəcək, deməli, indiki mərhələdə ölkəmizdə heç kim onunla rəqabət apara bilməz”.
Mətbuat katibi əmin edib ki, Putin “əhalinin mütləq dəstəyini” qazanmış siyasətçidir.
Putinin dördüncü prezidentlik müddəti 2024-cü ildə başa çatır. 2020-ci ilin iyulunda prezident Rusiya Federasiyasının Konstitusiyasına 2036-cı ilə qədər vəzifə tutmaq imkanı verən dəyişikliklər təklif etdi. 2000-ci ildən dövlətə rəhbərlik edən 71 yaşlı Putin hələ 2024-cü ildə keçiriləcək prezident seçkilərində iştirak edəcəyini açıqlamasa da, “Kommersant” mənbələrinin ona verdiyi məlumata görə, bunu noyabrın 4-də “Rusiya” sərgi və forumun açılışında etməyi planlaşdırır.
Yay hadisələrindən, Priqojin üsyanından və Putinin Moskvadan qısa müddətli qaçışından sonra, nədənsə, Peskovun bu açıqlamaları o qədər də inandırıcı görünmür. Əslində, o, hələ də “əhalinin mütləq dəstəyini” alır, yoxsa Putinin gələn il ədalətli səsvermə şərti ilə yenidən prezident seçilmək ehtimalı azdır?
AYNA mövzunu tanınmış rusiyalı ekspertlərlə müzakirə edib.
Sosioloq, politoloq, Postindustrial Cəmiyyətin Tədqiqatları Mərkəzinin rəhbəri Vladislav İnozemtsev:
“Bu yöndə suallara cavab vermək o qədər də asan deyil. Lakin mən bunu deyəcəyəm: Putin həqiqətən bu gün əhali tərəfindən çox geniş dəstək alır. Mən tam əminəm ki, ona qarşı kimin mübarizə aparmasından asılı olmayaraq, hətta ədalətli səsvermə ilə belə, Putin birinci turda asanlıqla qalib gələcək. Kim olmasının fərqi yoxdur - Navalnı, Xodorkovski, Rusiyada mövcud olan siyasətçilərdən hər hansı biri, Yavlinski, Zyuqanov, hər kəs. Yəni bu gün Putin doğrudan da Rusiyada əhalinin tanıdığı və ona səs verəcəyi yeganə siyasətçidir, hətta böyük sevgidən olmasa da, heç olmasa, naməlum bir şeyi seçmək qorxusundan. Ona görə də ümumilikdə Peskov bu gün Putinə alternativin olmadığını deyəndə haqlıdır.
Real alternativin meydana çıxması üçün əhalinin azadlığa alışması lazımdır. Bu, Qorbaçovun dövründə olduğu kimi illər çəkəcək və əslində demokratiyaya sabit sevgi, ona əməl etmək istəyi olmalıdır ki, Putin seçilməsin. Ona görə də düşünürəm ki, Putin mütləq Rusiya lideri olaraq qalacaq.
Seçkilərin özünə gəlincə, əlbəttə ki, ədalətsizlik olacaq. Namizədlərin qeydə alınması üçün indi çoxlu məhdudiyyətlər var. Səslər təbii ki, pozuntularla, əlavələrlə hesablanacaq, çünki Putin üçün təkcə qalib gəlmək deyil, onun üçün tamamilə ağılsız bir fərqlə qalib gəlmək, 80 faiz səs toplamaq vacibdir ki, guya sübut etsin ki, xalq müharibəni dəstəkləyir.
Bu, ümumiyyətlə, istənilən diktatorun - Putinin, Lukaşenkonun, hər kəsin ümumi fikridir: sadəcə qalib gəlmək deyil, həm də sizdən başqa heç kimin olmadığını sübut etməkdir. Bu, artıq psixologiyadır. Putinin dəstəyinə gəlincə, bu göstərici həqiqətən də rus müxalifətçilərinin dediklərindən qat-qat yüksəkdir. Təəssüf ki, bu doğrudur”.
Politoloq, “After Empire” portalının baş redaktoru Olqa Kurnosova:
“Gələn ilin martında keçiriləcək seçkilərin ancaq adı seçki adlanır. Əslində, bu, Putinə bütün dünyanın gözündə legitimlik qazandırmaq üçün nəzərdə tutulmuş bir növ seçki prosedurudur.
Yaxşı, əslində müxalifət əzilib, azad media, müstəqil müşahidəçilər yoxdur. Namizədin irəli sürülməsi yalnız Prezident Administrasiyasının razılığı ilə mümkündür, təşviqat aparmaq mümkün deyil, kütləvi tədbirlər qadağandır.
Belə şəraitdə azad seçkilər keçirmək, səslərin ədalətli hesablanması mümkündürmü? Mən hətta MES (məsafədən elektron səsvermə) haqqında danışmıram, onun nəticələrini yoxlamaq ümumiyyətlə mümkün deyil.
Təsadüfi deyil ki, AŞPA son qərarında Rusiyanı diktatura kimi tanıyıb və ona üzv olan ölkələri 2024-cü ilin martından sonra Putini legitim prezident hesab etməməyə çağırıb.
Beləliklə, seçkilər nəticəsində Rusiyada hakimiyyətin dəyişməsi ehtimalı azdır. Tam olaraq hansı hadisələrin Putin rejiminin süqutuna gətirib çıxaracağı - inqilab, müharibədə məğlubiyyət, saray çevrilişi - hələ də aydın deyil. Ola bilsin ki, biz nə baş verdiyini yalnız hadisələr baş verəndə anlayacağıq”.