“Vətəndaşlar öz sağlamlıqlarını təhlükəyə ataraq bu sudan içirlər”
Azərbaycan ərazilərinin azad edilməsi sayəsində Ermənistanın Azərbaycana qarşı ekoloji terroruna müəyyən dərəcədə son qoymaq mümkün oldu. Ancaq bu ölkə, xüsusən də transsərhəd çayların zəhərli tullantılarla çirklənməsi nəticəsində ölkəmizə ekoloji ziyan vurmağa davam edir.
Beləliklə, mütəxəssislərə görə, Ermənistanın Mehri bölgəsinin şimal-qərb hissəsində yerləşən molibden mədənlərinin yuyulması nəticəsində Araz çayına çox miqdarda təhlükəli maddələr axıdılır. Çirklənmə Azərbaycan əhalisinin sağlamlığına və təsərrüfatlara ziyan vurur.
“Rüzgar” ekoloji təşkilatının rəhbəri İslam Mustafayevin AYNA-ya dediyinə görə, ölkəyə gələn suyun, təxminən 70%-i transsərhəd çaylar - Kür, Araz, Samur və s. vasitəsi ilə daxil olur: “Ölkəmizin əhalisinin demək olar ki, 70% -i Kür və Arazın suyunu içmək üçün istifadə edir, lakin bu çaylar Ermənistan və Gürcüstanın həm sənaye, həm də məişət tullantıları ilə çox çirklənir. Ancaq Gürcüstan vəziyyəti düzəltmək üçün tədbirlər görür, bununla əlaqədar olaraq Qardabanidə kanalizasiya təmizləyici qurğusunun inşası başa çatır. Ermənistan isə görünür, transsərhəd çayların çirklənməsini dayandırmaq niyyətində deyil”.
“Bu ölkə mineralların çıxarılması ilə məşğul olur, qiymətli metalların zənginləşdirilməsi üzərində işləyir və s. Bütün bu fəaliyyət nəticəsində tullantılar kiçik çaylara - Arazın qollarına tökülür və çirkli su ölkəmizin ərazisinə daxil olur. Oxçuçaydakı su çirklənmədən rəngini dəyişir. Dəfələrlə transsərhəd çaylardan götürülmüş su nümunələrində çirklənmə səviyyəsi ölçülüb və bunun icazə verilən normanı bir neçə dəfə aşdığı məlum olub. Ağır metalların konsentrasiyasından və sənaye çirkliliyindən, xüsusilə kanalizasiya tullantılarından danışırıq. Ancaq əhali sağlamlığını riskə ataraq bu suyu içir. Əlbəttə ki, su evlərə və mənzillərə girməzdən əvvəl mexaniki tullantılardan təmizlənir. Ancaq, birincisi, suyu ağır metallardan təmizləmək asan deyil. İkincisi, dərin təmizlənmə yalnız böyük şəhərlərdə aparılır. Bölgələrdə təmizlənməmiş sudan istifadə edirlər, çünki tez-tez kəndlərdə suyu birbaşa çaydan, kanaldan götürürlər”, - ekspert bildirib.
Ekoloqun sözlərinə görə, Ermənistan tərəfindən transsərhəd çayların çirklənməsi ilə mübarizə aparmaq qeyri-mümkündür, çünki bu ölkə müvafiq konvensiyaları imzalamaqdan imtina edir: “Burada söhbət, xüsusilə 1992-ci il Sərhəd Su Axınlarına dair Helsinki Konvensiyasından gedir. Azərbaycan həm bu konvensiyanı, həm də Xəzər dənizinin qorunması haqqında konvensiyanı imzaladı və belə çıxır ki, ölkəmiz Xəzər dənizinin çirklənməsinin qarşısını almaq üçün ərazimizə daxil olan çirkli suyu təmizləməlidir. Ancaq bunu tam şəkildə etmək mümkün olmur”.
“Bütün bu sualları dəfələrlə müxtəlif beynəlxalq tədbirlərdə qaldırdıq, amma heç nə dəyişmədi. Təəssüf ki, həm ekoloji, həm də qeyri-ekoloji bir çox beynəlxalq təşkilat ikili standartlardan çıxış edir və vəziyyəti yaxşılaşdırmaq üçün heç bir şey etmir. Bu, səhv bir yanaşmadır və bu məsələdə beynəlxalq strukturlara etibar etmək olmaz. Bir yolunu tapıb bu məsələni özümüz həll etməliyik”, - deyə Mustafayev vurğulayıb.
Ekoloq Telman Zeynalov da AYNA-ya deyib ki, Ermənistanda ağır metal istehsal edən müəssisələr təmiz sudan istifadə edir və emal olunduqdan sonra artıq çirklənmiş suyu transsərhəd çaylara axıdır: “Araz çayı qismən İran ərazisindən keçdiyindən, orada hansı müəssisələrin yerləşdiyini və bu tərəfdən çirklənmənin olub-olmadığını anlamaq vacibdir”.
Müsahibimiz Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi ilə “Azərsu” ASC-nin nümayəndələrinin ölkə əhalisini içməli su ilə təmin edən çaylarda suyun keyfiyyətinə vaxtaşırı nəzarət etdiklərini qeyd edib: “Bu strukturlar əldə etdikləri məlumatları transsərhəd çayların vəziyyəti ilə məşğul olan beynəlxalq təşkilatlara təqdim edir. Bu gün ölkəmizin belə çirklənmə ilə əlaqədar beynəlxalq təşkilatlara təkrar müraciət etməkdən və hətta beynəlxalq məhkəmə orqanlarında Ermənistana qarşı iddia qaldırmaqdan başqa yolu qalmır”.