Bu insanların uşaqlarını, valideynlərini, qardaşlarını, ərlərini əllərindən alanları bağışlamaq çox çətindir, amma...
İyirmi gündən çoxdur ki, Qarabağda faydalı qazıntı yataqlarının erməni separatçıları tərəfindən qanunsuz istismarına qarşı azərbaycanlı vətəndaş fəallarının Xankəndi-Laçın yolunda etiraz aksiyası davam edir. Aksiya tamamilə dinc xarakter daşıyır - heç bir təcavüz, təxribat, təhdid yoxdur. Baxmayaraq ki, Ermənistanın separatçıları və rəsmiləri azərbaycanlıları yararsız vəziyyətdə “ifşa etmək” və hansısa xəyali blokadadan danışmaq üçün bütün səylərini əsirgəmirlər.
Yenə də “əzabkeşlərin” sevimli hoqqaları işə düşdü: kimi diz üstə inləyir, kimi saçını, paltarını cırır, kimisi də fürsətdən istifadə edərək müxtəlif ölkələrdən yalvarıb ağlayaraq imdad dilənir. Amma faktlar inadkar şeylərdir. Hər gün bu yolda rus sülhməramlılarının, eləcə də mülki şəxslərin kolonnaları sərbəst hərəkət edir. Təbii ki, Azərbaycan qarşı tərəfin bütün mahiyyətini dərk edərək həqiqəti dünya ictimaiyyətinə çatdırmağa çalışır.
Bütün bu araşdırmaların mesajı eynidir - Azərbaycan və azərbaycanlılar sülh istəyir, onlar öz doğma torpaqlarında sülh şəraitində yaşamaq və işləmək istəyirlər, bütün qonşuları ilə dost olmaq istəyirlər. Dünya nəhayət, başa düşməlidir ki, biz sülhsevər dövlətik və ermənilərin sübut etməyə çalışdıqları kimi heç də neqativ dövlət deyilik.
Amma çox təəssüf edirik ki, siyasi korluqları ucbatından bəzən, hətta bilərəkdən düşmənlərimizin “əlinə oynayanlar” da var. Məqsədlərinə çatmaq üçün belə insanlar heç nədən çəkinmir, hətta 44 günlük müharibədə həlak olan qəhrəmanların analarından da istifadə edirlər.
Bu günlərdə sosial şəbəkələrdə şəhid anasının ermənilərə dinc yanaşı yaşamaq təklif edənlərə müraciəti ilə bağlı video yayılıb. Bu müraciətin mahiyyəti bundan ibarət idi: uşaqlarımızın həyatına qəsd edənlərə sülh təklif etməyə necə cəsarət edirsiniz? Biz onlarla - minlərlə azərbaycanlının qatilləri ilə bir ölkədə necə yaşayacağıq? Amma məsələ bununla da məhdudlaşmırdı, şəhid anası erməniləri sülhə çağıranları söydü, qarğış etdi...
Təbii ki, Azərbaycanın azadlığı, müstəqilliyi, ərazi bütövlüyü uğrunda şəhid olanlar bizim qəhrəmanlarımızdır və neçə illər, əsrlər keçsə də, onların xatirəsi qəlbimizdə əbədi yaşayacaq. Və təbii ki, bu müharibələrdə öz əzizlərini, yaxınlarını itirənlərin vəziyyətini anlamaq lazımdır. Heç bir şey onlara təsəlli verməyəcək və uşaqlarını, valideynlərini, qardaşlarını, ərlərini əlindən alanları bağışlamaq çox çətindir. Bu, acı həqiqətdir, həyatın həqiqətidir. Amma başqa bir həqiqət var, daha doğrusu, mövcud həqiqətə digər tərəfdən baxmaq lazımdır.
Bəşəriyyət tarixi saysız-hesabsız müharibələrə şahidlik edib. Onların bəziləri haqqında məlumatlar indiki nəsillərə çatıb, bəziləri isə döyüş əməliyyatları zamanı həlak olanların adlarını və xatirəsini özü ilə apararaq unudulub. Ancaq tarixdən ən azı bir hadisə belə, bilinmir ki, müharibə edən tərəflər əbədi düşmənçilik vəziyyətindədir. Fransa və İngiltərə Yüzillik Müharibədə qarşılaşdılar, çoxlu döyüşlər oldu, bu kampaniya zamanı bütöv nəsillər doğulub başqa dünyaya getdilər. Ancaq cəmi bir neçə əsr keçdi və İkinci Dünya müharibəsi zamanı fransızlar və ingilislər çiyin-çiyinə oldular. Bu gün də London və Paris müttəfiqdir.
Söhbət İkinci Dünya müharibəsindən getdiyi üçün Almaniyanın eyni Fransa və İngiltərə ilə münasibətlərini də xatırlaya bilərik. Bəli, bir vaxtlar almanlara atəş açan azərbaycanlıların bəzi nəvələri-nəticələri bu gün Berlində, Bonnda, Drezdendə daimi yaşayış yerlərinə köçüblər.
Bəli, azərbaycanlılarla ermənilərin münasibətlərinin tarixində çox şey ideala yaxın da gəlmir. Və bu aspektdə indi tarixin dərinliklərinə gedib günahkar axtarmaq yersizdir. Olan oldu. Hər il martın 31-də biz azərbaycanlıların ermənilər tərəfindən soyqırımının ildönümünü qeyd edirik. Amma ermənilərin Bakı, Sumqayıt, Gəncə küçələrində necə gəzdiklərini, çoxlu evlərdə necə qonaq olduqlarını, beynəlmiləl ailələrin necə yaradıldığını, ermənilərin Azərbaycanda yüksək vəzifələr tutduqlarını yaxşı xatırlayanlar hələ də yaşayırlar.
Bəli, bu gün Xocalıda soyqırımı törədən, Daşaltıda qətliam törədən, bir çox şəhər və kəndlərimizi xarabalığa çevirənlərlə bir yerdə yaşamaq bəzi həmvətənlərimiz üçün söyüş kimi görünür. Amma bəzən yenə də bir-birinizə əl uzatmalı olursunuz. Bu gün deyilsə, sabah. Əbədi mübarizə aparmaq nəticə verməyəcək. Azərbaycanlılarla ermənilər arasında sülh nə qədər tez bərpa olunsa, onlar üçün bir o qədər yaxşıdır. Əks halda, bu yükü uşaqlarımıza və nəvələrimizə, hətta nəticələrimizə yükləməli olacağıq ki, onlar daşıyacaq.
Bütün bunları dövlətimizin rəhbərliyi də yaxşı başa düşür. Və buna görə də ermənilərlə sülh müqaviləsinin imzalanması, dövlət sərhədlərinin delimitasiyası və demarkasiyası üçün maksimum səy göstərilir. Və bu məsələdə insanların ən müqəddəs hissləri ilə oynayaraq, hər cür intriqalar qurmamağa kömək etmək lazımdır. Keçmişi unutmadan və bütün qəhrəmanların xatirəsini ehtiramla yad edərək, bu günü yaşamaq və millətin sabahı haqqında ağıllı və uzaqgörən düşünmək lazımdır.