Ukraynalı analitik: “Ukrayna müharibəsi 2024-cü ilədək uzanacaq və Azərbaycan üçün imkan pəncərəsi açılacaq”
Ukraynalı politoloq Rinat Kovbasyukun AYNA-ya müsahibəsini təqdim edirik:
- NATO-nun Vilnüs sammitinin nəticələrini necə qiymətləndirirsiniz?
- Əlbəttə, bildiyiniz kimi, Ukrayna müharibəsi əsas mövzuya çevrilib, ona görə də ilk növbədə bundan çıxış etmək lazımdır. Ona görə də ümumilikdə müsbət haldır - baxmayaraq ki, Ukrayna dəvət almasa da, NATO-ya üzvlük üzrə Fəaliyyət Planı Kiyev üçün ləğv edilib və bu, ölkənin Alyansa daxil olmasını sürətləndirməyə ümid verir. Təbii ki, ən azı, müharibənin sonuna qədər bu statusu mütləq almayacağımız tamamilə aydındır - NATO müharibə edən ölkələri öz sıralarına qəbul etmir.
Hazırda Ukraynanın özü həm sursat, həm də hərbi texnikanın istehsalını artırsa da, Avropa İttifaqı və ABŞ-ın həm hərbi, həm də iqtisadi yardımı dayandırmaması vacibdir. Bu yaxınlarda xəbərlər yayıldı ki, bu ilin iyununda Ukrayna bütün 2022-ci ildəkindən daha çox sursat istehsal edib – bu, ümid verir ki, müttəfiqlər onu hansısa növ silahla təchiz etməyi dayandırsalar belə, cəbhədəki vəziyyət bundan sonra o qədər də kritik olmayacaq. Yəqin ki, NATO-nun Vilnüs sammiti fonunda Türkiyənin İsveçin Alyansa daxil olmasına dəstəyini də qeyd etmək yerinə düşər ki, bu, şübhəsiz, Avropa regionunda sülhü möhkəmləndirəcək.
- Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan NATO sammiti üçün Vilnüsə uçmazdan əvvəl Rusiya lideri Vladimir Putinin avqustda Türkiyəyə səfərini gözlədiyini, eyni zamanda başa çatmaqda olan “taxıl dəhlizi” ilə bağlı onunla danışıqları davam etdirmək niyyətində olduğunu bildirib. Bu, nə dərəcədə realdır?
- Böyük geosiyasət dünyasında hər şey realdır, bir şeyi dəqiq deyə bilərəm ki, ukraynalı ixracatçılar taxıl müqaviləsini davam etdirməyi gözləmirlər, ya yox, hazırda Dunay limanlarında irimiqyaslı tikinti gedir, limanlar artıq bütün öz göstəricilərini ötüb. Onların genişlənməsi labüddür. Əlbəttə, unutmaq olmaz ki, Ukrayna müxtəlif ixrac mallarının dəmir yolu ilə daşınmasını da gücləndirir. Beləliklə, həqiqətən taxıl dəhlizinə ümid etməməlisiniz, alternativ variantlar axtarmaq lazımdır, çünki müharibəyə baxmayaraq, Ukraynanın ixrac edəcəyi çox şey var və bu, bizim iqtisadi müstəqilliyimizi gücləndirir.
Putin Türkiyəyə gələcəkmi? Burada məncə, heç kim zəmanət verməyəcək - hətta Ərdoğanın özü belə. Təhlükəsizlik baxımından hər şey ləğv edilə bilər və onun bu danışıqlara getməsi lazım olub-olmadığı birmənalı olmayan sualdır. Düşünürəm ki, Putinin Türkiyəyə səfərini görməyəcəyimiz ehtimalı yüksəkdir. Amma təbii ki, yaşayarıq-görərik.
- Ərdoğan NATO ölkələrinin dövlət və hökumət başçılarının sammitindən sonra keçirilən yekun mətbuat konfransında 2025-ci ilə qədər Rusiya sülhməramlılarının Qarabağı tərk edəcəyini bildirib. Sizcə, bu, nə dərəcədə mümkündür?
- Rusiya sülhməramlıları Qarabağı mütləq tərk edəcəklər, bir şərtlə ki, Türkiyənin dəstəyi ilə Azərbaycan güclü olsun. Əks halda, təcrübədən göründüyü kimi, “rus sülhməramlıları” müxtəlif bəhanələrlə daha çox qala bilər. Başqa bir şey - Rusiyanın özünün nə vaxt zəifləməsidir. İnanıram ki, Ukraynada müharibə ən azı 2024-cü ilə qədər davam edəcək, ona görə də sual yaranır: Rusiya öz geosiyasi iştahına effektiv cavab verə biləcəkmi? Bu səbəbdən 2025-ci ildə Azərbaycan üçün bu məsələdə imkan pəncərəsinin açılacağına inanıram.
- Son vaxtlar Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsi zonasında hərbi gərginlik güclənib. Sizcə, bunun arxasında nə dayanır?
- Son vaxtlar şərti Azərbaycan-Ermənistan sərhədində bu və ya digər dərəcədə mütəmadi olaraq atışmalar baş verir. Bu, tamamilə məntiqlidir, çünki Ermənistanın özündə Qarabağla nə etmək, onu Azərbaycana vermək və ya hələ də mübarizə aparmaq barədə konsensus yoxdur.
Ermənistanın kifayət qədər qüvvəsi yoxdur və Azərbaycan itirilmiş ərazilərini tam qaytarana qədər bir neçə dəfə belə toqquşmalar olacaq. Və bundan sonra da məndə şübhə var ki, münaqişənin yekun nöqtəsi qoyulacaq – bu regionda ehtiraslar həddən artıq qızışıb.