Andrey Rıjenko: "Rusiyanı Qara dənizdə məhv etmək üçün Ukraynaya ən azı bir neçə yüz kamikadze dron lazımdır"
Rusiya Qara dənizdə terroru davam etdirməyə çalışır və dünyaya özünü bütün su hövzəsinə nəzarət etmək “hüququ” olduğunu sübut etməyə çalışır. Lakin Rusiya Federasiyasının “Taxıl sazişi”ndən çıxmasından və Ukrayna taxılını daşıyan mülki gəmiləri təhdid etmək cəhdlərindən sonra Ukrayna buna sərt cavab verib. Xüsusilə, Ukrayna Prezidenti Volodimir Zelenski qeyd edib ki, Qara dənizin Ukrayna hissəsində gəmiçiliyin blokadasının davam etdirilməsi və Ukraynanın liman infrastrukturunun atəşə tutulması halında Rusiya bütün Qara dəniz donanmasını itirə bilər.
Belə bir ssenarinin nə dərəcədə mümkün olduğunu, hazırda Rusiya Federasiyasının Qara dənizdə nə qədər gəmisi olduğunu və Ukraynanın onlara necə müqavimət göstərə biləcəyini UNIAN hərbi ekspert, 2004-2020-ci illərdə Ukrayna Hərbi Dəniz Qüvvələrinin qərargah rəisinin müavini olmuş Andrey Rıjenkodan soruşub. AYNA müsahibəni istinadla təqdim edir.
- Cənab Andrey, bu gün Rusiya Federasiyasının Qara dəniz donanmasının vəziyyəti maraqlıdır. Məşhur "Moskva" kreyserindən başqa nə qədər gəmini sıradan çıxara bildik?
- Rusiya Federasiyasının Qara dəniz donanmasında hazırda 80 hərbi gəmi və kater var. Onlardan ən təhlükəlisi raket gəmiləridir. Əvvəla, bunlar yeni 11356 freqatlarıdır (yaxın, uzaq dəniz və okean zonalarının idarə olunan raket silahları ilə 2-ci dərəcəli Rusiya çoxməqsədli freqatları). Ümumilikdə bunlardan üçü var, indi ikisi Qara dənizdə, biri Tartusda (Suriya şəhəri) qalıb. Həmçinin “Buyan-M” tipli üç raket korveti, dörd sualtı qayıq var. Onlar ən təhlükəlidirlər, çünki “Kalibr” raketləri atırlar.
Bura daha bir raket korveti “Karakurt” əlavə edilməlidir. Bu yaxınlarda Rusiya Federasiyasının donanmasına qəbul edildi. Bu ilin sonuna qədər daha ikisi, yəni ümumilikdə üçü nəzərdə tutulub. Onlar Mariupoldakı hərbi dəniz bazası üçün nəzərdə tutulub. İddialara görə, onlar orada məskunlaşacaqlar.
Bundan əlavə, rusların sovet istehsalı olan bir neçə qayıq və gəmiləri var ki, onlar saniyədə 800 metr sürətlə uçan çox sürətli raketlərlə təchiz edilib.
Rusların sualtı qayıqlara qarşı gəmiləri də var. Biz bilirik ki, genişmiqyaslı işğalın əvvəlində onların 13 iri desant gəmisi var idi, onlardan biri - "Saratov" məhv edildi, ikincisi - "Oleneqorski Qornyak" ciddi zədələndi. Yəni hazırda xidmətdə olan 11 böyük amfibiya gəmisi hazırdır.
Hərbi əməliyyatlar başlayandan bəri biz düşmənin 18 gəmi və katerini zədələmiş və məhv etmişik. Demək lazımdır ki, onlardan bəziləri, məsələn, İlan adası yaxınlığında məhv edilən “Raptor” tipliləri sonradan ruslar tərəfindən təmir edilib.
- Rusiyanın hansı gəmisi Ukrayna üçün ən təhlükəlidir?
- İndi bizim üçün ən böyük təhlükə raket gəmiləridir. Birinci prioritet "Kalibr" raketləri olanlar, ikincisi isə "Ağcaqanad" raketləri olan gəmilərdir. Onlar fəaliyyət göstərirlər, başlanğıc mövqeləri Sevastopol yaxınlığında və ya Novorossiysk yaxınlığındadır. Onlar mütəmadi olaraq bu raketləri buraxırlar, bu barədə məlumatımız var. Növbəti prioritet təhlükə amfibiya hücum gəmiləridir. Onlar amfibiya hücumunu həyata keçirməyə hazırdırlar, lakin hazırda bunun üçün əlverişli şərait yoxdur.
- Mediada yazılanlara görə, "Oleneqorsk şaxtaçısı" kamikadze dronu ilə vurulduqdan sonra "ölü yük" olaraq qalacaq. Onun ziyanı nə dərəcədə ciddidir?
- Liman tərəfində çox ciddi ziyan var, mühərriklər, gəminin elektrik sistemi, bütün kabel yolları ciddi zədələnib. Orada avadanlıqların olduğu çən bölməsinə də ciddi ziyan dəyib. Sahildən bir az uzaqda vurulsaydı, artıq batacaqdı.
Bu gəminin qırx yeddi yaşı var, suyun altında idi, yəni bütün aqreqatları duzlu su basmışdı... O, Polşada tikilib və indi ehtiyat hissələri tapmaq çətin və bahalı olacaq. Ona görə də hesab edirəm ki, onu bərpa etmək məqsədəuyğun deyil. Əgər hansısa ideoloji mülahizələr varsa, bəlkə də buna gedəcəklər. Amma o baxımdan ki, gəmi hansısa funksiyanı yerinə yetirməlidir. Bu da məncə, məntiqsizdir.
- Sizcə, Rusiya Federasiyasının Qara dəniz donanmasını məhv etmək üçün nə qədər dəniz pilotsuz təyyarəsi lazımdır?
- Əgər səksən hədəf gəmi varsa, ən azı bir neçə yüz pilotsuz təyyarə lazımdır. Axı bu dron hədəfi tapmalıdır. Amma dron raket deyil. Məsələn, gördük ki, hədəf raket atış mövqeyinə daxil olub, siz raketi işə salırsınız, o da uçur. “Harpun” raketi iki yüz kilometri 10 dəqiqəyə qət edəcək. Və bu dronun hücum mövqeyinə girməsi üçün 5-6 saat vaxt lazımdır. Bu müddət ərzində düşmən gəmisi manevr edə, qorunan bazaya qayıda, başqa mövqeyə keçə bilər. Bu nəzərə alınmalıdır.
Ümumiyyətlə, dronlar kifayət qədər uğurlu texniki həlldir. Mən bunu "Ağcaqanad donanmasının" bir hissəsi adlandırardım, çünki onlar kiçikdir, gözlənilməzdir, lakin fiziki olaraq onlardan çoxuna ehtiyacınız var. Bununla belə, onlar raketlərdən qat-qat ucuzdur və daha sürətli hazırlana bilər.
- Bu dronların zəif tərəfləri varmı?
- Dronun zəif cəhətləri var. Birincisi, vizual olaraq aşkar edilə bilər. Sevastopolun təcrübəsinə əsasən, ruslar orada bütün lazımi müşahidə məntəqələrini quraşdırıblar və onlar sahil postlarından istifadə etməklə bizim dəniz pilotsuz təyyarələrimizin aşkarlanmasında kifayət qədər fəallıq göstərirlər. Yəni həm dənizdən, həm də havadan öz pilotsuz təyyarələrindən, helikopterlərindən də istifadə edirlər. Beləliklə, bizim dəniz dronumuz yaxınlaşdıqda məhv edilə bilər.
İkincisi, rusların onu məhv etmək üçün silahları var. Bunlar pulemyotlar, qumbaraatanlar, kiçik çaplı artilleriya, elektron döyüş vasitələridir.
Üçüncüsü, artıq dediyim kimi, dron hədəfə yaxınlaşa bilər və o yerdə heç nə olmayacaq. Və daha bir məqam - dron körfəzdəki bum baryerindən fiziki olaraq keçə bilmir.
- Belə bir fikirlə rastlaşdım ki, məsələn, Ukraynada mövcud olan raketlərlə Sevastopol körfəzini nişan almaq son dərəcə çətindir?
- Sevastopol körfəzində, bəli, orada çox güclü zenit müdafiəsi var. Orada məsələn, ATACMS kimi sürətli raketlərdən istifadə etmək mümkündür. Belə sürətli raket bu müdafiədən keçə bilər.
- Rusiya gəmilərinə qarşı dronların istifadəsindən danışdıq, bəs raketlərdən istifadənin potensialı nədir?
- Bizim raketlərimiz var, amma biz onları atmırıq. Çünki ruslar Qara dənizin şimal-qərb hissəsinə girmir. Problem ondadır ki, bizdə Novorossiyskədək Rusiya gəmilərini atəşə tutmaq üçün istifadə oluna bilən 700 kilometrə qədər mənzilli raketlərimiz yoxdur. Ancaq bu, raket qayıqlarından istifadə etməklə həll edilə bilər. Sürətlidirlər, düşmənin onları aşkar etməsi çətindir. Biz bu qayıqları sahildən uzaq bir nöqtəyə yönəldə və oradan vura bilərik.