Sanksiyaların təsirsizliyindən təəccüblənilməməlidir: Rusiya bu ədalətsiz, aqressiv müharibəni beynəlxalq korporasiyaların köməyi ilə davam etdirir
Qərb korporasiyalarının mütləq əksəriyyəti Rusiyada işləməkdə davam edir və hər il onun büdcəsinə on milyardlarla dollar əlavə edir. UNIAN ödədikləri vergilərin sayı ilə bağlı məlumatları Rusiyanın ən son silahlarının qiyməti ilə müqayisə edib. AYNA araşdırmanı istinadla təqdim edir:
Genişmiqyaslı müharibənin başlaması ilə Ukrayna ilə həmrəylik əlaməti olaraq bir sıra beynəlxalq korporasiyalar Rusiya bazarını tərk etməyə söz verdilər - bəziləri dərhal, bəziləri isə tədricən. Bəziləri həqiqətən öz sözünü tutdular. Amma təəssüf ki, sözünü tutan şirkətlər mütləq azlıqdadır. Bir çox korporasiyalar Rusiya Federasiyasından çıxmaqla bağlı bəyanatlardan Qərb bazarı üçün PR kampaniyası kimi istifadə edirdilər (çünki bu gün Rusiya ilə dostluq etmək dəbdə deyil), lakin məsələ hələ ki, nəticə verməyib. Digərləri hətta Rusiya bazarını Ukraynadan daha çox bəyəndiklərini gizlətmirlər. Bəziləri isə hətta birbaşa və ya dolayı yolla rus ordusuna kömək etməklə fərqləndilər. Bəli, fransız “Bonduelle” işğalçılara humanitar yardım etdi. Xoşbəxtlikdən, Ukrayna supermarketlərinin rəfləri "rus dünyası"nın bu həvəskarlarının məhsullarından dərhal azad edildi.
Bəs qida məhsulları və məişət kimyası istehsalında dünya liderlərindən biri olan məşhur Britaniya korporasiyası “Unilever”in məhsulları haqqında nə deyə bilərsiniz (məsələn: Domestos, Axe, Rexona, Dove, Lipton, Timotei və s. ) - hələ də Ukrayna dükanları ilə doludur. Bu arada, bu şirkət işğalçının büdcəsinə (təkcə 2021-ci ildə 331 milyon dollar) vergilər ödəməyə davam edərək Rusiyanı tərk etməkdən imtina etməklə yanaşı, səfərbər olunmuş işçilərinin müharibəyə göndərilməsinin qarşısını almayacağına dair açıq bəyanatla çıxış edib. Nəzərə almaq lazımdır ki, Rusiya Federasiyasında “Unilever”in bu cür işçilərinin sayı təxminən 3000 nəfərdir.
Kiyev İqtisadiyyat Məktəbinin (KSE) araşdırmasına görə, müharibədən əvvəl Rusiyada işləyən beynəlxalq şirkətlərin yalnız 8 faizi Rusiya bazarını tamamilə tərk edib. Qalanları (2500-dən çox şirkət!) müxtəlif yollarla Ukraynaya qarşı işğalçı müharibənin maliyyələşdirilməsinə kömək etməkdə davam edirlər.
Təəssüf ki, bu şirkətlərin əksəriyyətinin 2022-ci il üçün açıq maliyyə hesabatlarının olmaması səbəbindən biz yalnız 2021-ci il üçün məlumatlara istinad edə bilərik. Kiyev İqtisadiyyat Məktəbinin - “Rusiyanı tərk et” rəqəmlərini təhlil etdikdən sonra biz müəyyən etdik ki, bu şirkətlərin təkcə ötən il üçün ödədiyi vergilər bütöv bir ordunu kadrlaşdırmaq üçün kifayətdir.
Göründüyü kimi, 2022-ci ildə çoxmillətlilərin səxavəti bitməyib və onlar hələ də işğalçıların döyüş maşınının maliyyələşdirilməsinə uğurla kömək edirlər. Sonra da təəccüblənirik ki, niyə sanksiyalar istədiyimiz qədər tez işləmir və Rusiya bu ədalətsiz, aqressiv müharibəni davam etdirir, təəssüf ki, sonu hələ görünmür...
Ticarət şəbəkələrində “pul iyi” gəlmir
Əlbəttə, bu rüsvayçı korporasiyaların adlarını xatırlamağın vaxtı gəldi. Siyahımıza Rusiya və Ukraynada eyni vaxtda işləyən iki kresloda oturmağa davam edən tanınmış beynəlxalq ticarət şəbəkələri ilə başlayaq. Eyni zamanda, təkcə son bir il ərzində bu şirkətlərin Rusiya nümayəndəlikləri işğalçı ölkənin büdcəsinə Ukraynanın dinc şəhərlərinə kütləvi raket hücumu, kreyserin tikintisi və ya hərbi gəmilərin tikintisinin dəyərinə bərabər məbləğ əlavə edib. Heç nəyə baxmayaraq, Rusiya Federasiyasında işləməyə davam edən Qərb biznesinin görkəmli nümayəndələrindən biri dünyaca məşhur fransız məişət malları, təmir və bağçılıq pərakəndə satışçısı “Leroy Merlin”dir. Hətta 2022-ci ilin martında Kiyevdə ticarət mərkəzinin atəşə tutulması və onun öz işçilərinin ölümünə səbəb olması onu təcavüzkar ölkə ilə bağlı fikrini dəyişməyə inandırmadı. Bir neçə ay əvvəl ana şirkət “Leroy Merlin” Rusiya biznesinə nəzarəti yerli idarəçiliyə vermək niyyətini bildirsə də, praktikada hələ də bu sözlərin real təsdiqi yoxdur.
Rusiyada “Leroy Merlin” 45 000 işçinin işlədiyi 143 mağazanı idarə edir. Şirkətin 2021-ci ildə gəliri 4,8 milyard dollar təşkil edib ki, bunun da 335 milyonu Rusiya Federasiyasının büdcəsinə vergi şəklində ödənilib.
“Leroy Merlin”in "bacısı" olan şirkət – “Auchan” supermarketlər şəbəkəsi (hər iki zəncir eyni fransız sahibinə məxsusdur) də Rusiyanı tərk etməyə tələsmir. Şirkətin baş direktoru İv Klodun qeyd etdiyi kimi, “Auchan” öz tamahkarlığını və gəlirli bazarı tərk etmək istəmədiyini "işçilər və yerli əhali üçün narahatlıq" ilə gizlədir.
Ötən il “Auchan” şirkətinin Rusiya ərazisindəki fəaliyyətindən əldə olunan gəlir 3,5 milyard dollar təşkil edib ki, bunun da 167 milyonu Rusiya Federasiyasının büdcəsinə daxil olub.
Ticarət bazarında Rusiya ilə birlikdəlikdən çəkinməyən başqa bir beynəlxalq oyunçu isə Almaniyanın “Metro AG” şirkətidir. Şəbəkənin baş direktoru Rusiyada biznesini davam etdirmək planlarını təsdiqləyir.
Bu gün Rusiyada 93 “Metro AG” mağazası var ki, orada 15 mindən çox işçi çalışır. 2021-ci ildə holdinqin Rusiya Federasiyasında gəliri 3,4 milyard dollar təşkil edib ki, bunun da 193 milyon dolları vergi kimi düşmən büdcəsinə daxil olub.
Ümumilikdə sadalanan üç mağaza şəbəkəsi ötən bir il ərzində terrorçu ölkənin dövlət xəzinəsinə təxminən 700 milyon dollar vergi əlavə edib. Bu gün Qara dənizin dibini bəzəyən bədnam “Moskva” kreyserinə bənzəyən Rusiya Hərbi Dəniz Qüvvələrinin yeni flaqmanını qurmaq bu qədər baha başa gəlir.
Görəsən, bu şəbəkələrin sahibləri öz gəlirli biznesləri ilə işğalçıların Ukrayna torpaqlarında itkilərini bərpa etməyə kömək etdikləri barədə düşünürlərmi?
Tütün təkcə siqaret çəkənləri öldürmür
Ukraynadakı müharibənin əsas sponsorlarından biri qlobal tütün istehsalçılarıdır: “Philip Morris International”, “Japan Tobacco International” və “British American Tobacco”.
Onlardan ən böyüyü – “Philip Morris International” (siqaretlər Marlboro, Parlament, Bond, Chesterfield, L&M, Next, həmçinin IQOS tütün isitmə sistemi və HEETS onundur) hətta tammiqyaslı müharibənin başlanğıcında belə, öz Rusiya biznesini satmaq və bu “zəhərli bazar”dan çıxmaq niyyətində olduğunu açıqladı. Amma sonra məlum oldu ki, bunlar hamısı boş sözlərdir - ukraynalı istehlakçıları razı salmaq və Qərbdə özlərini tanıtmaq üçün verilən bəyanatdır. Rusiya biznesini satmaq üçün bütün "cəhdlər" uğursuz görünür və korporasiya hələ də Rusiya büdcəsinin ən böyük vergi ödəyicilərindən biri olaraq qalır.
Təkcə 2021-ci ildə şirkət Rusiya xəzinəsinə 4,7 milyard dollar köçürüb. Və bu, bir anlığa ən müasirləşdirilmiş konfiqurasiyada olan 1100 ən son rus tankının, sursatla birlikdə - yəni bütöv bir tank ordusunun dəyəridir. 2022-ci ilin əvvəlində Rusiya silahlı qüvvələrindəki tankların ümumi sayının 3300 olduğunu nəzərə alsaq, “Philip Morris” şirkəti hipotetik olaraq bir il ərzində bu rəqəmin üçdə birini maliyyələşdirib.
Digər tütün korporasiyası – “Japan Tobacco International” (Winston, LD, Camel, Sobranie siqaret markaları istehsalçısı) da ciddi prinsiplər nümayiş etdirmədi. Rusiya biznesinə və marketinqinə investisiyaların dayandırılması ilə bağlı boş vədlərdən sonra şirkət qazancının səmərəliliyini azaltmadı.
“Japan Tobacco International” 2021-ci ildən əvvəlki ili 7,4 milyard dollar gəlirlə başa vurdu. Bu məbləğin 3,6 milyardı birbaşa Rusiya büdcəsinə daxil olub. Bu isə “Xəncər” daşıyan və demək olar ki, hər gün Ukrayna şəhərlərini terror edən 100-ə yaxın rus qırıcısının qiymətidir.
Bu kəşflərdən sonra siqaret qutularının üzərindəki “Siqaret öldürür” ifadəsi yeni rənglərlə oynanmağa başlayır.
“British American Tobacco” şirkəti (Dunhill, Kent, Lucky Strike, Pall Mall, Rothmans siqaret markaları, eləcə də glo tütün isitmə sistemi istehsal edir) hazırda Rusiya bazarından çıxmaq prosesində olduğunu, lakin tələsməıdiyini nümayiş etdirir. Şirkətin qeyd etdiyi kimi, rəhbərlik Rusiya və Belarusdakı biznesinin satışı ilə bağlı “birgə idarəetmə ilə distribyutor konsorsiumu” ilə danışıqlar aparır. Bu, hazırda mövcud olan bütün məlumatlardır: mümkün alıcılar və şərtlər haqqında təfərrüatlar açıqlanmır. Buna görə də, yalnız ümid edə bilərik ki, bu, nüfuzlu dividendlər almaqdan başqa bir bəyanat deyil.
Bu arada, 2021-ci ildə “British American Tobacco” 4,2 milyard dollar gəlir əldə edib və bu gəlirdən Rusiya büdcəsinə 371 milyon dollar vergi ödəyib.
Eyni zamanda, rəqiblər süründürməçiliklə məşğul olarkən, Imperial Tobacco şirkəti (Davidoff, West, Prima siqaretləri istehsal edir) göstərdi ki, Rusiya ilə əlaqələri kəsmək heç də çətin deyil, əgər real niyyət varsa - o, tamamilə şirkətlərini rus iş adamlarına sataraq Rusiya Federasiyasından çıxışını tamamladı.
“Metal ləzzətli” içkilər və qəlyanaltılar
Amerikanın məşhur simvollarından biri olan “PepsiCo” loqosunun parlaq rəngləri genişmiqyaslı müharibənin başlaması ilə ukraynalılar üçün böyük biznesin kinsizliyi və məsuliyyətsizliyinin növbəti xatırlatmasına çevrildi. Axı Amerikanın qida məhsulları, qəlyanaltılar və içkilər istehsalçısı (brendlər Pepsi, 7Up, Sandora, "Sadochok", Lay's və s.) Rusiyada hələ də fəaliyyətini davam etdirir.
Şirkət nəinki “qanlı” pul yığmaqdan çəkinir, həm də vergiləri ilə təcavüzkarı fəal şəkildə dəstəkləyir. 2021-ci ildə holdinqin Rusiyadakı gəliri 4,7 milyard dollar təşkil edib ki, bunun da 810 milyonu vergi olaraq rus büdcəsinə gedib. Bunlar 60-dan çox "Smerch-M" salvo raket sisteminin qiymətidir.
Yeri gəlmişkən, “Pepsi”nin ən yaxın rəqibi “Coca-Cola” şirkəti Rusiyadan çıxdığını yüksək səslə elan etsə də, əslində biznesini tam bağlamadı. 2022-ci ildə şirkət Rusiya Federasiyasında öz brendlərinin məhsullarını bir daha istehsal etməyəcəyini və satmayacağını vəd edərək rusları çaxnaşma içində supermarketlərdə “sevimli kola” qalıqlarını almağa məcbur etdi. Lakin sonradan məlum olub ki, korporasiya 2005-ci ildə aldığı Rusiyanın “Multon Partners” şirkətinin sifarişi ilə “Yaxşı”, “Zəngin”, “Mənim ailəm” şirələrini istehsal edərək, Rusiya istehlakçıları üçün fəaliyyətini davam etdirir. Şirkətin orijinal məhsulları Rusiya bazarına da çatır: əsasən BƏƏ, İran, Türkiyə, Azərbaycan, Qazaxıstan, Gürcüstan üzərindən.
Kiyev İqtisadiyyat Məktəbinin məlumatına görə, 2021-ci ildə “Coca-Cola” şirkəti Rusiyada bir milyard dollardan çox gəlir əldə edərək, təcavüzkar dövlətin dövlət xəzinəsini 331 milyon dollarla doldurub. Bu pulla Rusiya Federasiyası yeni nəsil K-52-nin 20 kəşfiyyat və hücum helikopterini istehsal edə bilər.
Məşhur qida və içki məhsulları (Dolce Gusto, Coffee-mate, NESCAFÉ® Classic, Nesquik, "Svitoch", PurinaOne, "Torchyn" və Lion və bir çox başqa brendlər) istehsal edən İsveçrənin “Nestle” transmilli korporasiyası da Rusiyada fəaliyyətini davam etdirir. Bir çoxları kimi onlar da Rusiya Federasiyasında olmalarının vacibliyini sosial missiya kimi əsaslandırırlar, çünki guya rusları yeməksiz qoymaq nədənsə humanist deyil. Bununla yanaşı, korporasiya qeyd edib ki, onların Rusiya Federasiyasındakı fəaliyyəti “gəlir əldə etməyə yönəlməyəcək və buna görə də, onlar gəlir vergisini ödəməyəcəklər”. Çox fədakar səslənir, amma maraqlıdır, nə üçün korporasiya mənfəət gətirməyən şirkətlərini Rusiyada saxlamalıdır? Bu cür sadəlövh bəyanatların kimə yönəldiyi məlum deyil.
2021-ci ilin nəticələrinə görə, “Nestle” Rusiya bazarında 3 milyard dollar qazana bilib ki, bunun da 502 milyon dolları Rusiya büdcəsinə daxil olub. Bu məbləğ 167-dən çox “Msta-S” özüyeriyən haubitsasının istehsalı xərcinə bərabərdir.
Ukrayna bazarında hər kəsin sevimli “Milka”, “Korona”, “Oreo” peçenyeləri, TUC peçenyeləri, “Barney the Bear” tortları, “Lux” çipsləri, “Dirol” saqqızları və “Halls” lolipopları ilə təmsil olunan “Mondelez İnternational” korporasiyası xüsusilə, həyasızlıq edir. Əvvəlcə onlar digər rəqiblər kimi, Rusiya Federasiyasında biznesi qismən yavaşlatacaqlarına söz verdilər. Amma sonradan bazarın belə “dadlı parçasını” itirməyin onlar üçün sərfəli olmadığını anlayaraq, “arxaya” dönüb yeni tərzə keçdilər.
"Biz Ukrayna və Rusiyadakı vəziyyəti, əməliyyatlarımızı və biznesimizi davamlı olaraq izləmək qabiliyyətimizi qiymətləndirməyə davam edirik və Ukrayna və Rusiyadakı törəmə şirkətlərimizi konsolidasiya etməyə davam edirik. 2022-ci ilin birinci rübü ərzində Ukrayna 0,3%, Rusiya isə 2,4% istehsal edib. Konsolidə edilmiş xalis gəlir, 2023-cü ilin birinci rübü ərzində isə Ukrayna konsolidasiya edilmiş xalis gəlirin 0,4%-ni, Rusiya isə 2,8%-ni əldə edib”, - “Rusiyadan çıxın” layihəsində şirkət rəhbərliyinin sözlərində yer alıb.
Aydındır ki, seçim edilib və bu, heç bir halda Ukraynanın xeyrinə deyil. 2021-ci ildə şirkət Rusiya büdcəsinin 171 milyon dolları hesabına Rusiyada 1,3 milyard dollardan çox gəlir əldə edib. Və bunlar Rusiya ordusu ilə xidmətdə olan təxminən 470 BTR-82 zirehli personal daşıyıcısının qiymətidir.
“Qanlı” əskinaslar
Terror ölkəsində biznesini dayandırmağa tələsməyən, rusların hesablarına səxavətlə xidmət göstərən, sərvətlərini toplamaq üçün əlverişli şərait təklif edən bankları da unutmayaq. Bu, xüsusən də "Raiffeisenbank" Avstriya bank qrupunun “Raiffeisen Bank International”ın törəmə şirkətidir. Bu bank Rusiyada sistem əhəmiyyətli hesab olunur. O, təkcə Rusiya Federasiyasının ərazisində işləməyə davam etmir, həm də gəlirlərini artırır. Rusiya bankları ilə yanaşı, “Raiffeisenbank” Rusiya hərbçilərinə güzəştli şərtlərlə kreditlər verir. Nəticədə Korrupsiyaya Qarşı Mübarizə üzrə Milli Agentlik “Raiffeisen Bank International”ı müharibənin beynəlxalq sponsorları siyahısına daxil etdi.
Macarıstanın OTP Bank Qrupu - hələ də TOP-50 ən böyük Rusiya banklarına daxil olan maliyyə qurumudur. Tam miqyaslı müdaxilədən sonra OTP Bank bildirib ki, onun Rusiyadakı “törəmə şirkəti” korporativ kreditləşməni məhdudlaşdırıb və ABŞ dolları köçürmələrini dayandırıb. Bu, Ukraynaya dəstək üçün son dərəcə güclü bir jestdir.
Eyni zamanda, hər iki bankın Rusiya bölmələri – “Raiffeisen Bank International” və “OTP Bank Group” öz internet saytlarında qondarma "LXR" və "DXR" varlığını tanıyır və Ukraynadakı müharibəni Kremlin deyimi ilə “xüsusi əməliyyat" adlandırır.
Rusiyada hərbi təcavüzün pislənilməsi və Rusiya Federasiyası ərazisində biznesin dayandırılması ilə bağlı yüksək səslə bəyanat verən şirkətlər tam vidanı deyil, yalnız qismən çıxış yolunu seçdi - məhdudlaşdırmanı. Bununla belə, onlar öz şirkətlərinin işğalçı ölkədə işləməsinə, mənfəət əldə etməsinə və təbii ki, vergi ödəməsinə şərait yaradırlar.
Ukrayna İqtisadi Təhlükəsizlik Şurasının eksperti Anton Mykytyuk deyib ki, bir çox şirkətlər humanitar məqsədlərin arxasında gizlənir, reklamlara pul qoymayacaqlarını, potensialını artırmayacaqlarını və s. deyirlər: “Xüsusilə, “Pampers”, “Ariel”, “Always”, “Venus”, “Gillette”, “Head&Shoulders” və “Pantene” brendləri ilə tanınan Amerika korporasiyası olan “Procter & Gamble” Rusiya ilə dostluğun yolu ilə getdi. Və şirkət yeni kapital qoyuluşlarını və reklam fəaliyyətini dayandırdığını iddia etsə də, işğalçı ölkədə irimiqyaslı işəgötürən (təxminən 2,5 min rusiyalı işləyir) və vergi ödəyicisi olaraq qalır. Rusiya Federasiyasında iki “P&G” fabriki fəaliyyət göstərir: Sankt-Peterburqda “Gillette” ülgücləri istehsalı zavodu və Tula vilayətində tualet məhsulları istehsalı zavodu Rusiya büdcəsinə pulun daxil olmasına və maliyyələşməsinə töhfə verir”.
Alman əczaçılıq şirkəti “Bayer” Rusiya və Belarusda əhəmiyyətsiz hesab etdikləri bütün biznes əməliyyatlarını dayandırdı, lakin səhiyyə və kənd təsərrüfatı məhsulları tədarükünü davam etdirir. Keçən il Rusiyada 1,3 milyard dollar gəlir əldə edən şirkət düşmənin xəzinəsinə 199 milyon dollar vergi köçürüb.
“Johnson & Johnson” tibbi cihazlar, əczaçılıq və istehlak malları istehsal edən Amerika şirkəti Rusiyada da fəaliyyətini davam etdirir. O, reklamı, klinik sınaqlarda iştirakını və investisiya layihələrində iştirakını dayandırıb, lakin işğalçı ölkənin bazarına dərman və tibbi məhsulların tədarükünü davam etdirir. Ötən il şirkət Rusiya büdcəsinə vergi olaraq 204 milyon dollar vergi verib.
BMW və “Mitsubishi” kimi tanınmış avtomobil istehsalçıları öz prinsipiallığı və polad iradəsi ilə seçilmədilər. Alman BMW (Rusiya bazarında 859 milyon dollar səviyyəsində satışla) yerli istehsalı dayandırdı, lakin bazarı tamamilə tərk etmədi. Bu arada, ötən il Rusiya biznesindən 549 milyon dollar gəlir əldə edən Yaponiyanın “Mitsubishi” şirkəti vergi ödəməyə davam etsə də, Rusiyadakı zavodunu qismən dayandırıb.
Enerji içkiləri bazarında dünya lideri olan “Red Bull” Rusiyada bütün marketinq fəaliyyətlərini və yeni investisiya layihələrini dayandırsa da, törəmə şirkəti vasitəsilə istehsalı davam etdirir. Fransanın “BlaBlaCar” şirkəti isə Rusiyada investisiya fəaliyyətini dayandırsa da, bu ölkənin vətəndaşlarını öz xidmətləri ilə təmin etməkdə davam edir.
Ukrayna supermarketlərindəki Rusiya
Təəssüf ki, yuxarıda adları çəkilən bütün şirkətlərin məhsulları Ukrayna supermarketlərində satılmaqda davam edir və ukraynalılar arasında bu mallara böyük tələbat var. Ukrayna mağazalarında hələ də birbaşa və ya dolayı yolla ruslara və ya onlarla əlaqəli müəssisələrə məxsus mallara rast gəlmək olar. Baxmayaraq ki, bunu yaxşı gizlədirlər. Biz isə öz məlumatsızlığımızla pulumuzla onlara dəstək olmağa davam edirik.
Əməkdaşımız “Silpo”, ATB, “Fora” və “Auchan” pərakəndə satış şəbəkələrinin sıralarını gəzərək, şübhəli mənşəli malların rəflərində gizlənib-gizlənmədiyini yoxlayıb. Bunlar, xüsusən, “Prostokvaşino” süd məhsulları, “Çudo” qatıqları, “Aquşa” uşaq qidası, “Curtis” çayları soydaşlarımız arasında məşhur idi.
Onları hələ də bütün Ukrayna pərakəndə şəbəkələrində tamamilə qanuni şəkildə almaq olar, çünki müstəntiqlərin fikrincə, sanksiyalardan qaçmaq və Ukrayna bazarında qanuni şəkildə satılmağa davam etmək üçün bu ticarət nişanları yeni sahiblərlə yenidən qeydiyyatdan keçirilir. Onları yox etmək üçün sadəcə onları almağı dayandırmalıyıq.
Digər şübhəli markalara, xüsusən də “Splat” diş pastası və “Raptor” həşəratlara qarşı “Fora” və “Auchan” zəncirlərində rastlaşdıq. Bu markalar da rus köklərindən imtina etmək üçün çox çalışdılar.
Bütün bu mallar hazırda Avropanın başqa yerlərində istehsal olunur və Ukrayna bazarına tamamilə qanuni şəkildə daxil olur - hüquqi baxımdan təəssüf ki, onları günahlandırmaq olmaz. Lakin “Auchan”ın rəflərindəki tapıntı (onun ana şirkəti, xatırladığınız kimi, hələ də Kremlin rəğbətçisi olaraq qalır) bizi heyrətə gətirdi. Birbaşa Rusiya istehsalı olan, üzərində “Gömrük İttifaqına uyğun” etiketi olan uzatma kabeli satır. Kiyevdə Stepan Bandera prospekti, 15 ünvanında görkəmli mağaza var. Aydındır ki, Ukraynanın "Auchan" rəhbərliyi bu kabellərin genişmiqyaslı işğaldan əvvəl alındığını söyləməklə özünə haqq qazandırmağa çalışacaq, lakin fikrimizcə, bu inandırıcı səslənməyəcək. Axı siz bu qeyri-insanilərin ölkəmizdə törətdiyi bütün vəhşiliklərdən sonra ukraynalıları rus malları ilə təmin etməyə necə davam edə bilərsiniz?
Bununla belə, heç də bütün beynəlxalq korporasiyalar öz prinsiplərini çirkli rus pullarına dəyişməyiblər. Bəzi şirkətlər Rusiya Federasiyası ilə vidalaşmağa söz verdilər və həqiqətən də bunu etdilər. Nə mürəkkəb iş prosesləri, nə alıcı axtarışı, nə kadr itkisi qorxusu, nə də potensial gəlirin itirilməsi onlara mane olmadı.
Eyni zamanda, qeyd etmək lazımdır ki, onların demək olar ki, hamısı müəyyən müddət ərzində - yəni müharibə başa çatdıqdan və Rusiyadakı mövcud vəziyyətin təhlilindən sonra öz aktivlərini geri almaq hüququnu özündə saxlayıblar.
Xüsusən də “McDonald's” və “Starbucks” şəbəkələri, avtomobil istehsalçıları “Groupe Renault”, “Volkswagen Group”, “Nissan”, “Mercedes-Benz”, İsveçrənin “Wella” kosmetika şirkəti, texnoloji avadanlıq istehsalçıları “Bosch”, “Siemens”, “Electrolux”, dünyanın ən böyük şirkətləri öz böyüklüklərini nümayiş etdirdilər.
Kiyev İqtisadiyyat Məktəbinin məlumatına görə, 258 şirkət nəhayət Rusiyadan çıxışını başa vurub. Baxmayaraq ki, bu o demək deyil ki, onların brendlərinin məhsulları Rusiya mağazalarının piştaxtalarını tamamilə tərk edib və xidmət xidmətləri Rusiyada əvvəllər satılan məhsullara xidmət göstərməyi dayandırıb.
Aydındır ki, Rusiyanın Ukraynada başlatdığı genişmiqyaslı müharibə nəticəsində beynəlxalq biznes özünü yol ayrıcında tapdı: Qərb dəyərlərinin dəstəklənməsi onlar üçün Rusiya ərazisindən izafi gəlirlərin itirilməsi və biznesin davam etdirilməsi deməkdir.
Bununla belə, korporasiyalar nəhayət başa düşməlidirlər ki, Rusiya büdcəsinə vergi ödəməklə birbaşa olaraq müharibənin davam etdirilməsinə töhfə verir, terrorçu ölkəyə döyüş meydanında öz itkilərini qaytarmağa kömək edirlər. Bundan piar kimi istifadə etmək üçün vaxtaşırı Ukrayna tərəfinə təhvil verdikləri heç bir humanitar yardım da onların bundan xilas olmasına kömək etməyəcək.
Ukraynalı istehlakçılar da öz növbəsində bu mövqeyin transmilli şirkətlərə çatdırılmasında öz üzərinə düşəni etməlidir - Rusiya ilə əlaqələri dayandırmağı hələ lazım bilməyən şirkətləri kütləvi şəkildə boykot etməyə başlamalıdır. Bəli, bunlar tanınmış və sevilən brendlərdir, lakin əvəzedilməz deyillər.