Rus cəmiyyəti üçün dağıdıcı, ümidsiz və nəticələri bəlli olmayan proses gedir
Ukrayna Prezidenti Volodimir Zelenski dekabrın 12-də Ağ Evin “Oval kabinet”ində Amerika Birləşmiş Ştatlarının (ABŞ) Prezidenti Co Baydenlə görüşüb. Görüşdə Konqresdə Demokratlar və Respublikaçılar arasında 61 milyard dolların ayrılması məsələsinin müsbət həlli ilə bağlı daxili fikir ayrılıqları, Amerika Prezidentinin Kiyev üçün tələb etdiyi maliyyə, sursat və artilleriya mərmilərinin çatışmazlığı və s. hərbi yardım fonunda Ukraynanın 2024-cü il üçün Rusiya Federasiyası ilə müharibədə hədəflərini dilə gətirib. Söhbət hava hücumundan müdafiəni və Rusiya logistikasını məhv etmək qabiliyyətinin gücləndirilməsindən, Rusiyanı hava üstünlüyündən məhrum etməkdən və Rusiya ordusunun hücum əməliyyatlarını pozmaqdan, həmçinin silahların birgə istehsalını yaratmaqdan gedir.
ABŞ Konqressinin Ukraynaya yardımla bağlı qanun layihəsinə baxılmasını gələn ilə qədər təxirə salacağına artıq şübhə yoxdur. Quruda aktiv hərbi əməliyyatların praktiki olaraq qeyri-mümkün olduğu, sursat və mərmi ehtiyatlarının tükəndiyi, müttəfiqlərin, xüsusən də ABŞ-ın hərbi yardımının daxili siyasi səbəblərdən ləngidiyi bit vaxtda qışın düşməsi yeni qərarlar qəbul edilməsinə və döyüş əməliyyatlarının aparılması üçün müxtəlif taktikalar seçilməsinə gətirib çıxardı. Zelenski artıq Donbasdan Qərbi Ukraynaya qədər müdafiə xəttinin yaradılmasını, Avdeevskoye, Maryinskoye və Kupyansko-Limanskoye istiqamətləri də daxil olmaqla, Rusiya və Belarusla sərhəd boyunca əsas müdafiə xətlərində istehkamların inşasını elan edib.
Rusiya komandanlığının ümid etdiyi kimi, görünür, Ukrayna tərəfdən münaqişədə qış dondurması olmayacaq. Qışda müharibə müdafiə ilə yanaşı, yeni mərhələyə keçir - Ukraynadakı Rusiya ordusu kimi, Ukrayna Silahlı Qüvvələri də əsasən pilotsuz təyyarələr vasitəsilə Rusiya şəhərlərinin infrastrukturunu və hərbi logistikanı məhv edəcək.
Pilotsuz təyyarələr müharibəsi özünün yeni, ən aktiv mərhələsinə qədəm qoyur. Münaqişə tərəfləri yəqin ki, qışda texnoloji müharibəyə üstünlük verəcəklər. Həm hərbi texnikanın maliyyələşdirilməsinə, həm də canlı qüvvəsinə, ağır hərbi texnikanın, mərmilərin, uzaqmənzilli raketlərin, qırıcıların sayına görə Rusiyadan geri qalan Ukrayna daha ucuz taktikalardan - ballistik və qanadlı raketlərdən hücumlara cavab vermək məcburiyyətindədir. Rusiya ərazisinin dərinliklərindəki hərbi infrastruktura pilotsuz təyyarələr zərbələr endirəcək.
Müharibənin ilk aylarında Ukrayna müqavimətinin simvollarından biri də Qarabağ müharibəsi zamanı məşhurlaşan Türkiyə istehsalı olan “Bayraktar” pilotsuz təyyarələri (TB2) idi: “Bayraktar”lar Rusiya tank kolonları ilə döyüşmək üçün istifadə olunurdu və bir sıra məlumatlara görə, Rusiya Qara Dəniz Donanmasının flaqmanı olan Moskva kreyserinin batmasında iştirak edib.
2022-ci ilin iyununda Rusiya ərazisinə Çinin internet mağazasından nisbətən az pula alınmış döyüş başlıqlı kommersiya pilotsuz təyyarələri olan Ukrayna kamikadzeləri ilk dəfə uçdu. Onlar Rostov vilayətinin Novoşaxtinsk şəhərində Rusiya qoşunlarını yanacaqla təmin edən neft emalı zavodunda yanğına səbəb olub. O zaman bu ərazi düşmən xəttinin dərinliklərində sayılırdı. Lakin zaman keçdikcə Ukraynadan gələn pilotsuz təyyarələr Moskvaya, hətta Buryatiyaya uçmağa başladı. 2022-ci ilin dekabrında ukraynalılar tərəfindən uçan bombaya çevrilmiş köhnə “Tu-141 Swift” pilotsuz təyyarələrinin Engels aerodromlarına və Rusiyanın strateji bombardmançılarının yerləşdiyi Ryazan vilayətinə hücumları həm ruslar, həm də müttəfiqlər üçün sürpriz oldu.
2022-ci ilin iyulunda Ukraynanın mülki və hərbi idarələri “Dron ordusu”nun yaradılması üçün genişmiqyaslı vəsait toplanmasını təşkil etdi. “Forbes Ukraine” jurnalının bir il sonra Rəqəmsal İnkişaf Nazirliyinə istinadən verdiyi məlumata görə, nəticədə "minlərlə dron almaq və onları 200-dən çox bölməyə vermək mümkün olub".
2023-cü ilin iyulunda Ukrayna Müdafiə Nazirliyi Ukrayna istehsalı olan pilotsuz təyyarələrin 40 modelini qəbul etdiyini bildirdi ki, bu da 2021-ci ilin sonunda xidmətdə olandan altı dəfə çox idi. “Ukroboronprom” şirkəti 1 min km məsafə qət edə bilən öz istehsalı olan dronun uğurla sınaqdan keçirildiyini açıqlayıb.
2023-cü ilin avqustunda “Economist” jurnalı Ukraynada 200-ə yaxın şirkətin PUA-ların hazırlanması və istehsalı ilə məşğul olduğunu bildirdi - bu, Rusiyadakından dəfələrlə çoxdur. Ukrayna dünyada ilk pilotsuz dəniz donanmasını yaratdı, onun köməyi ilə Rusiya hərbi gəmilərini Ukrayna sahillərindən qovmaq mümkün oldu. Dron zərbə bölmələri yaradıldı.
Sonradan Ukrayna pilotsuz təyyarələrinin Rusiya ərazisinin dərinliklərindəki hədəflərə, o cümlədən Moskva və hətta Kremlə hücumları müntəzəm xarakter aldı. Moskvaya sonuncu hücum ötən gecələrdən birində baş verib - cümə axşamı gecə Naro-Fominsk şəhər rayonunda, paytaxt meri Sergey Sobyaninin özünün dediyinə görə, hava hücumundan müdafiə qüvvələri Moskvaya doğru uçan Ukrayna pilotsuz təyyarəsinin hücumunu dəf edib.
Bundan əvvəl Moskvaya doğru PUA-nın uçuşu noyabrın 29-da aşkar edilib. Sonra hava hücumundan müdafiə qüvvələri Podolsk şəhər rayonunda pilotsuz təyyarəni vurub və noyabrın 26-da hava hücumundan müdafiə qüvvələri Ukrayna pilotsuz təyyarəsinin Ramenski şəhər rayonunda Moskvaya uçmaq cəhdini dayandırıb. Bunun ardınca Kaluqa vilayətinin Suxiniçi rayonunda pilotsuz təyyarə vurulub.
Yəni, Rusiya Federasiyası ərazisində pilotsuz müharibənin coğrafiyası genişlənir və Rusiyada təkcə Ukrayna Silahlı Qüvvələri deyil, həm də öz dövlətinin Ukraynaya qarşı təcavüzkar siyasəti ilə razılaşmayan, diktatura rejimini devirmək istəyən rusların özləri də işləyir.
Ukrayna havada işləməklə yanaşı, quruda - həm təcavüzkarın müvəqqəti işğal etdiyi ərazilərdə, həm də Rusiyanın dərinliklərində öz imkanlarını aktivləşdirir. Bunun bariz göstəricisi oktyabrın 13-də Xüsusi Əməliyyat Qüvvələrinin işğal olunmuş Krımdan Rusiya ordusu üçün döyüş sursatı və yanacaq daşıyan dəmiryol relslərinin və qatarın partladılması üzrə uğurlu əməliyyatı olub. Beləliklə, işğalçıların Zaporojye istiqamətində sursat və yanacaq təchizatı kəsilib.
Buryatiyada BAM-da Severomuyski tunelinin keçidi zamanı Buryatiya Respublikasında yanacaq daşıyan vaqonun partlaması və yanması səbəbindən bombalama əməliyyatı daha da əhəmiyyətli idi ki, bu da Çindən tədarükün dayandırılmasına səbəb oldu.
Ukrayna Silahlı Qüvvələri faktiki olaraq Rusiyanın Qara dəniz donanmasını zərərsizləşdirə bilib. Sentyabrın 22-də Sevastopolda Rusiya Qara Dəniz Donanmasının qərargahının binasına raket zərbəsi endirilib; bundan bir qədər əvvəl Naximovski, Verxnesadovoye kəndi yaxınlığındakı bunkerdə yerləşən Rusiya Qara Dəniz Donanmasının komanda məntəqəsi və Sevastopol vurulub. Nəticədə komandir də daxil olmaqla 34 yüksək rütbəli dəniz zabiti həlak olub, 62 dənizçinin olduğu "Minsk" desant gəmisi məhv edilib.
Rusiya Qara Dəniz Donanmasının məqsədyönlü şəkildə ləğvi 13 aprel 2022-ci il tarixində İlan adasına hücumda iştirak edən Rusiya Qara Dəniz Donanmasının flaqmanı olan "Moskva" raket kreyserinin Ukraynaya məxsus iki “Neptun” raketi tərəfindən vurulması ilə başladı. Sonradan onlarla rus gəmisi məhv edildi və zədələndi - iri desant gəmiləri "Orsk", "Sezar Kunnikov", "Novocherkassk" zədələndi, "Saratov" məhv edildi.
Ukrayna Silahlı Qüvvələri yavaş-yavaş, lakin şübhəsiz ki, Qara dənizi rus gəmilərindən təmizləyərək, təkbaşına daşıyıcılar üçün “taxıl yolunu” açdı. Ukrayna Silahlı Qüvvələri addım-addım Rusiya donanmasının, eləcə də “dünyanın ikinci ordusu”nun toxunulmazlığı mifini məhv etdi. Rusiya Qara Dəniz Donanmasının qalıqları, görünür, əbədi olaraq Novorossiyskdə gizlənməli oldu.
Bəli, Rusiya bütün göstəricilərə görə Ukraynanı üstələyir - böyüklük, insan, hərbi, maliyyə ehtiyatları. Lakin Ukrayna xalqı, rus xalqından fərqli olaraq, bütün çatışmazlıqları, siyasi eniş-yoxuşları, siyasətçilərin qətiyyətsizliyi, yardım göstərilməsinin gecikdirilməsi, lakin son nəticədə işğalçıya qarşı və onunla birlikdə bütün sivil dünya uğrunda azadlıq müharibəsi aparır.
Rusiya bu müharibədə qalib gələ bilməz. Dinc şəhərlərə və mülki infrastruktura hər raket zərbəsi həm Ukraynanın, həm də onun müttəfiqlərinin reaksiyasına səbəb olur. Bugünlərdə Rusiya aviasiyası yenidən Kiyevə və digər şəhərlərə “Kinjal” zərbələri endirir, qadınları, uşaqları və qocaları öldürür. Lakin Ukrayna qəzəbli düşmənin hücumuna dözür və mətanətlə sinə gərir.
Ukrayna artıq Rusiya üzərində strateji qələbə qazanıb – hücumun ilk günlərinə tab gətirərək, minlərlə işğalçı əsgərini Kiyevdən geri ataraq, “Moskva” flaqmanını batıraraq, “xüsusi hərbi əməliyyat” planını pozaraq, Rusiyanı uzun, yorucu bir yola sürükləyib. İndi Rusiya iqtisadiyyatı və cəmiyyəti üçün dağıdıcı və dövlətə məlum olmayan nəticələrə səbəb olan ümidsiz müharibə gedir.