Yaroslav Çornoxor: “Priqojin Afrikanı tərk etməsəydi, onun daha uzun müddət yaşamaq şansı ola bilərdi”
Avqustun 23-də axşam saatlarında Rusiyada “Vaqner” özəl hərbi şirkətinin rəhbəri Yevgeni Priqojin təyyarə qəzası nəticəsində öldü. Kifayət qədər qalmaqallı fiqur olan Priqojinin ölümü ilə bağlı “Ukrayna Prizması” Mərkəzinin Rusiya və Belarus tədqiqatları proqramının direktoru Yaroslav Çornoxor UNİAN-a danışıb. Analitik Priqojinin ölümünə səbəb ola biləcək “son damlanın” nə ola biləcəyini, bu hadisələrin mümkün nəticələrini şərh edib. AYNA sözügedən müsahibəni istinadla təqdim edir:
- Cənab Yaroslav, Priqojinin başına gələnlər kimə sərf etdi?
- Priqojin Putinə və ümumilikdə Kremlə qarşı çıxış etməyə başlamışdı. Onun müstəqil fəaliyyət göstərmədiyi aydın idi. Kimsə onu dəstəkləyib və ondan Putinə hansısa yolla təzyiq göstərmək, xüsusən də Şoyqu-Gerasimov qruplaşmasını zərərsizləşdirmək üçün istifadə edirdi. Və Priqojin öz rolunu oynadı...
Çox güman ki, o, guya ona verilən bəzi zəmanətlərə arxalanmışdı. Bəs Putinlə oyunda hansı zəmanətlər ola bilər? Ukrayna bunu çox gözəl bilir: Putin və Rusiya Federasiyası ilə müqavilələr üçün kağız israfına belə dəyməz. Lakin Priqojin nədənsə belə təminatlara malik olduğunu gözləyirdi, baxmayaraq ki, o, daxili siyasi mətbəxi çox yaxşı bilirdi.
Hesab edirəm ki, Afrikanı tərk etməsəydi, onun daha uzun müddət yaşamaq şansı ola bilərdi. Amma nədənsə Afrikadan Rusiyaya qayıtdı. Həm də ki, sadəcə geri qayıtmadı, bundan əvvəl televiziyada göründü, orada Rusiyanın böyüklüyünü bütün dünyada müdafiə etdiyini söylədi. Düşünürəm ki, bu, onun bağışlanmaması üçün “son damla” oldu.
- Priqojin Rusiya Federasiyasında nə dərəcədə populyar idi ki, hər hansı təsirə malik olsun?
- O, Rusiyada müəyyən populyarlıq qazanıb, bunu başa düşməliyik. Biznesdə müəyyən uğurlar qazanmış keçmiş məhkum idi (təbii ki, şərti uğur). Kreml də hər zaman ona yaltaqlandı. "Vaqner” muzdluları da az qala qəhrəman kimi reklam olunurdu. Amma anlamaq lazımdır ki, təbliğat həm bir istiqamətdə, həm də digər istiqamətdə işləyir. Rusiya KİV-ləri Priqojini dəstəklədiyi vaxt o, qəhrəman idi. Sonra onu gözdən salmağa başladılar və Priqojin artıq o qədər də yaxşı “vətənpərvər” deyildi.
Düşünürəm ki, o, bundan sonra unudulacaq. General Lebedi (Rusiya Federasiyasının keçmiş prezidentliyə namizədi və Rusiya Federasiyası Təhlükəsizlik Şurasının keçmiş katibi, Çeçenistandakı müharibənin iştirakçısı) unudublar. Həmişə belədir, cari məlumatlar keçmişdə olanları silir.
- Bəzilərinin iddia etdiyi kimi, Priqojinin ölümü ilə Rusiya Federasiyasında daxili siyasi sabitliyin pozulması mümkündürmü?
- Rusiyada birinci yer uğrunda həmişə mübarizənin olacağı aydındır. Bu, aşkar və ya gizli olacaq, amma kimsə həmişə özünü sınamaq istəyir. İndi birincilik Putinin əlindədir, amma yaşına görə, məncə, onun çox vaxtı qalmayıb. Nə qədər sərt rejim tətbiq etsə də, sırf fizioloji cəhətdən daha uzun illər ölkəni idarə edə bilməz.
Bütün bu hadisələrdən sonra müəyyən etiraz elementinin qalacağı aydındır. Rusiya xüsusi xidmət orqanları bunu necə təmizləyəcək, yoxsa ümumiyyətlə təmizləyəcəklər, yoxsa əksinə, diqqətlərini öz nəzarətləri altında olan nəyəsə cəmləyəcəklər? Əsas məsələlər bu sualların cavabındadır. Təəssüf ki, mən bu barədə dəqiq deyə bilmərəm.
Priqojinin demarşı Kreml qüllələri arasında daxili siyasi mübarizənin başladığını göstərdi. Görək bundan sonra nələr olacaq, hansı qrup “Vaqner”i ələ keçirə biləcək, hansılar yeni nəsə yarada biləcəklər...
- “Vaqner”in bundan sonrakı taleyini proqnozlaşdırmaq mümkündürmü?
- Qalan bölmələr digər strukturlara tabedir. Bilmirəm adını dəyişəcəklər ya yox, sadəcə olaraq transformasiya edəcəklər. Ya “Redoubt”a keçəcəklər, ya da yeni hansısa adla nəsə yaradacaqlar... Bir struktur olaraq, “Vaqner” artıq əvvəlki kimi eyni rola malik olmayacaq. Onun yerində yeni bir nəsə yaranacaqmı? Bunu proqnozlaşdırmaq çətindir. Biz Kremlin planlarından xəbərsizik.