Rauf Qarayev: “Dəstəyin o biri tərəfində dedilər ki, bu, sizin seçiminizdir...”
Eyyub Hüseynov: “İşçilər özləri telefona elə bir cızıq qoyurlar ki, onu geri qaytara bilməyəcəksiniz - bu, bu gün ən çox yayılmış hiylədir”
Elektron və məişət texnikasının alınması üçün kreditlər ölkəmizdə məşhur tendensiyadır. Bu ticarət növü, məsələn, qızı üçün cehiz hazırlayan və ya nəhayət, uşağa son model telefon alanlar üçün xüsusilə cəlbedicidir.
Alıcı malları hissə-hissə ödəməklə alır və ilk növbədə o, əlbəttə ki, onlayn mağazaya müraciət edir. Orada adətən, yerli pərakəndə satış şəbəkələrinin saytlarında olduğu kimi, hər şey öz qaydasındadır və alıcının xeyrinədir kimi görünür: büdcə qiymətləri, ilkin ödəniş və hətta kredit üzrə aşağı faizlər. Görünür, mağazalar şəbəkəsi alıcını razı salmaq üçün ən çılğın qurbanları etməyə hazırdır. Ancaq alış-veriş üçün birbaşa satıcılarla əlaqə saxlamağa dəyər, çünki bu zaman “nağıl ekipajı real balqabağa çevrilir” və hər şey normal reallığa qayıdır.
Nəticədə müştəriyə ya satıcıları tərk etmək, ya da vaxtını və səyini sərf edərək tamam başqa şərtlərlə razılaşmaq qalır. Məişət texnikası və elektronika mağazalarımızın məhz ədalətsiz reklam baxımından çoxlu şikayətlərə səbəb olması çoxdan məlumdur və mətbuatda bu barədə çox yazılıb.
İqtisadçı ekspert Rauf Qarayev bu yaxınlarda şəxsi təcrübəsindən buna əmin olub və bu pərakəndə satış şəbəkələrindən birindən telefon almaq cəhdi barədə AYNA-nın oxucularına məlumat verib: “Məhsul haqqında məlumat ticarət şəbəkəsinin internet resursunda yerləşdirildiyi üçün vaxt itirmədən hər şeyi onlayn öyrənmək qərarına gəldim. İnternetdə mənə məlumat verdilər ki, telefon üçün kredit hətta ilkin ödəniş və komissiyanı nəzərdə tutmur. Məndən tələb olunan yalnız şəxsiyyət vəsiqəsi ilə mağazanın ən yaxın filialına gəlməkdir. Deyilənə görə, orada mağaza işçiləri məlumatlarla tanış olacaq, başqa borcların olub-olmadığını öyrənəcək və bundan sonra kredit verəcəklər”.
“Bir sözlə, belə sərfəli sövdələşmənin intizarından ruhlanaraq yaxınlıqdakı mağazaya getdim, amma ən maraqlısı birbaşa mağazada başladı. Satıcılarla kreditin detallarını müzakirə etdikdən sonra məlum oldu ki, operatorun vəd etdiyi şərtlər uydurmadır. Əslində kredit mənə yalnız beş faizlik komissiya ödənildikdən sonra veriləcək. Ancaq bu da hamısı deyil. Bank borcum olub-olmadığını öyrənmək üçün də əlavə pul ödəməliyəm”, - deyə Qarayev bizimlə bölüşür.
Adətən belə hallarda baş verdiyi kimi, vədlərlə reallıq arasındakı qəribə uyğunsuzluqdan heyrətlənən həmsöhbətimiz nə baş verdiyini və ona bu qədər rəngarəng təsvir edilən şərtlərin niyə belə olmadığını öyrənmək üçün yenidən bu ticarət şəbəkəsinin virtual satış operatoru ilə əlaqə saxlamaqdan çəkinməyib. Məlum olub ki, əlaqənin digər ucunda onların da bundan xəbərləri yoxdur, amma mütləq öyrənəcəklər...
"Məndən bunun mağazanın hansı filialında baş verdiyini söyləməyimi istədilər", - həmsöhbətimiz davam edir: “Cavabımda bu məlumatın nə fərqi var, onların siyasətində nə dəyişəcək, sualını verdim və almaqdan imtina etdiyimi söylədim. Dəstəyin o biri tərəfində dedilər ki, bu sizin seçiminizdir...”.
“Lakin iri məişət texnikası və elektronika satış şəbəkələrimizin vətəndaşları aldatması tək bununla bitmir. Mənim bir qohumumun başına da eyni dərəcədə xoşagəlməz hadisə gəlib. Kreditsiz telefon alıb, pulunu tam ödəyib və bir ay sonra cihazın ekranı işləmədiyi üçün mağazanın servis mərkəzinə müraciət etməli olub. Amma servis ustaları zəmanət talonunda söz verildiyi kimi məhsulu götürüb təmir etmək əvəzinə, birdən xəbər veriblər ki, sən demə alıcı telefonu yerə salıb və xarablıq onun günahı üzündən olub. Bu o deməkdir ki, o, təmir üçün pul ödəməli olacaq. Baxmayaraq ki, belə bir şey yox idi. Nəticədə alıcı ekranı başqa yerdə dəyişib və bunun üçün daha 200 manat ödəməklə alış qiymətinin daha 50 faizini artıqlaması ilə ödəyib. Zəmanətə gəlincə, bunun da saxta olduğu ortaya çıxdı”, - deyə Qarayev söyləyib.
Azad İstehlakçılar Birliyinin rəhbəri Eyub Hüseynov öz növbəsində AYNA-ya bildirib ki, alıcıların hüquqlarının pozulması reytinqində mobil telefon, elektronika və məişət texnikası mağazaları uzun müddətdir ki, liderdir.
Onun sözlərinə görə, tabe quruma alıcılar tərəfindən açıq-aşkar zədələnmiş avadanlıqlar və vicdansız sahibkarlığın yaratdığı digər narahatlıqlarla bağlı çoxlu şikayətlər daxil olur: “Mobil telefonlara gəlincə, satıcılar adətən nasaz avadanlıqlara görə ödənilən pulu qaytarmaqdan imtina edərək izah edirlər ki, müştəri telefonu özü cızıb və indi bu səbəbdən onun üçün pulsuz təmir seçimi mövcud deyil. Buna görə də, təmirə avadanlıq gətirsəniz, sayıq olun. İşçilər özləri telefona elə bir cızıq qoyurlar ki, onu geri qaytara bilməyəcəksiniz - bu, bu gün ən çox yayılmış hiylədir, lakin əlbəttə ki, bahalı təmirdən imtina etməyin başqa yolları da var”.
“Vicdansız xidmət göstərənlərin və satıcıların tələsinə düşən sadə vətəndaşların belə vəziyyətdə nə edəcəyi məlum deyil. Adətən belə hallarda AİB aldadılmış alıcıların sorğularını istehlakçıların hüquqlarının qorunmasına cavabdeh olan dövlət qurumlarına göndərir. Və nəticədə vətəndaşlara problemlərini məhkəmə yolu ilə həll etmək tövsiyə olunur, baxmayaraq ki, təbii ki, heç kim məhkəmələrin astanasını döyərək vaxtını və zəhmətini itirmək istəmir. Aldadılmış alıcılar əksər hallarda, belə fikirdən imtina edir və “vicdansız biznes” öz qaranlıq işini davam etdirir”, - deyə E.hüseynov əlavə edib.
Onun sözlərinə görə, adekvat istehlak siyasətinin olmaması qiymətlərin əsassız artmasına, mal və xidmətlərin keyfiyyətinin pisləşməsinə gətirib çıxarır.