“Qarabağ məsələsində Azərbaycan tərəfi “sürətlənmə” taktikasına üstünlük verir”
Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinin (XİN) Beynəlxalq Araşdırmalar İnstitutunun Avro-Atlantik Təhlükəsizlik Mərkəzinin aparıcı elmi işçisi Sergey Markedonov özünün “Telegram” kanalında Rusiyanın xarici işlər naziri Sergey Lavrovun Azərbaycana səfərinin nəticələrini təhlil edib.
Analitik məqaləsini belə adlandırıb: “Sergey Lavrov Bakıda: səfərin yekunlarına dair qısa tezislər”. AYNA Markedonovun təhlilini təqdim edir:
1.Rusiyanın xarici işlər naziri Azərbaycana səfər edib. İstənilən səfər üçün onun səbəbinin izahı son dərəcə vacibdir. 2023-cü ilin fevralında rusiyalı naziri Bakıya nə apardı? Səfər ikitərəfli strateji əməkdaşlıq haqqında Bəyannamənin imzalanmasının ildönümünə təsadüf edir. Nəzərinizə çatdırım ki, bu sənəd Moskvada Rusiyanın Donetsk və Luqansk “xalq respublikalarının” “müstəqilliyinin tanıması” ilə eyni vaxtda imzalanıb. 2022-ci ilə qədər Rusiya Federasiyası Azərbaycanı strateji tərəfdaş adlandırırdı. Bir il əvvəl Vladimir Putin və İlham Əliyev ikitərəfli münasibətlərin inkişafında “yeni mərhələ” elan etdilər. Azərbaycan Avrasiya İqtisadi İttifaqı (Aİİ) və Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatının (KTMT) üzvü olmadığı üçün müttəfiq statusu alıb. Xarici siyasətdə simvollar mühüm rol oynayır.
2.Səbəblərdən əlavə, kontekst də eyni dərəcədə vacibdir. Biz görürük ki, əvvəllər Rusiya ilə Qərb arasında unikal əməkdaşlıq platforması olaraq qalan Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsi kəskin rəqabət meydanına çevrilib. Münhen Təhlükəsizlik Konfransı çərçivəsində Antoni Blinkenin vasitəçiliyi ilə İlham Əliyevlə Nikol Paşinyan arasında aparılan danışıqlar buna ən yaxşı sübutdur. Buna İrəvanın çoxşaxəli xarici siyasət kursu yürütmək cəhdlərini də əlavə edək. Sadəcə iki il ərzində Avropa İttifaqının müşahidəçi missiyasının Ermənistan ərazisində yerləşdirilməsi faktı da var. Bütün bunlar Moskvanı narahat edir. İndiki şəraitdə Rusiya Federasiyası ilə Azərbaycan arasında Qafqazın “avropalaşması”nın rədd edilməsi və ATƏT-in Minsk Qrupunun formatının mənfi olması kimi ortaq məqamlar ortaya çıxır.
Rusiya XİN rəhbərinin Bakıya səfəri bütün “maraqlı tərəflərə” Moskvanın hələ də Qafqazı öz maraqlarına görə mühüm region hesab etdiyinə dair siqnaldır. Və onun siyasəti yeni şərtlərə uyğunlaşdırıla bilər.
3.Rusiya ilə Azərbaycan arasında əməkdaşlığın güclənməsi yeni “geosiyasi dönüş”, Kremlin yanaşmalarında tam “mərhələlərin dəyişməsi” deməkdirmi? Əmin deyiləm. Azərbaycan son bir ildə Ukrayna ilə münasibətləri baxımından Rusiya Federasiyasına yaxınlaşmayıb (burada ərazi bütövlüyü məsələsi xüsusi əhəmiyyət kəsb edir). Bir müddət əvvəl Volodimir Zelenskinin dodaqlarından azərbaycanlı həmkarı İlham Əliyevə komplimentlər səslənib. Bakı enerji sahəsində də Qərblə əməkdaşlıqdan imtina etmir. Bu arada həm Avropa İttifaqı, həm də ABŞ Azərbaycanı Rusiyanın “enerji imperializmi”nə mühüm alternativ kimi görür. Təbii ki, Bakının yaxın planlarına KTMT və Aİİ-yə qoşulmaq daxil deyil. Qarabağ məsələsində isə Azərbaycan tərəfi “sürətlənmə” taktikasına üstünlük verir.
4.Bununla belə, bu gün Kreml üçün Ermənistanla Azərbaycan arasında münaqişənin həllində moderator kimi xüsusi rolunu saxlamaqla, Qafqazın “beynəlxalqlaşması”nı hansısa formada ləngitməsi vacibdir. Lakin o da məlumdur ki, Rusiyanın iki Zaqafqaziya müttəfiqi arasında münasibətlərdə münaqişələr hələ də qalmaqdadır.