Osman Gündüz: “Bunu texniki və hüquqi cəhətdən etmək mümkün deyil”
Yerli informasiya şəbəkələrində və KİV-də yayılan məlumatlara görə, “TikTok” qlobal resursunun istifadəçiləri yalnız şəxsiyyət vəsiqəsindən istifadə etməklə qeydiyyata alına bilərlər. Lakin yerli ekspertlər bu şayiələri təsdiqləmirlər.
Ola bilsin ki, bu qlobal resurs istifadəçilər üçün bloklanmaların və hər cür məhdudiyyətlərin sayına görə dünyada liderlik edir. Yerli hakimiyyət orqanları sonuncu dəfə ötən ilin oktyabrında bu sosial şəbəkəyə giriş maneələrini aradan qaldırmışdı.
“TikTok”a qarşı məhdudiyyətlər sentyabrın 19-da Azərbaycan Silahlı Qüvvələri Qarabağda lokal antiterror tədbirləri həyata keçirməyə başlayanda tətbiq edilib. Yeri gəlmişkən, buna qədər məşhur platformanın buradan gəlir əldə etdiyi və bu səbəbdən Azərbaycana vergi ödəməyə borclu olduğu bildirilmişdi. Əks halda hökumət onu bağlayacağına söz vermişdi.
Buna nail olmaq üçün hətta yerli Vergi Məcəlləsinə də dəyişikliklər ediblər. “TikTok”-da başqa bir istifadəçiyə token göndərən istifadəçi Azərbaycan hökumətinə həm komissiya, həm də 18 faiz vergi ödəyir, lakin platformanın burada təmsilçiliyi olmadığı üçün yerli büdcəyə vergi ödənilmir”, – deyə yerli media bir ağızdan yazır.
Bu arada informasiya texnologiyaları üzrə ekspert Osman Gündüz “PayPal” ödəniş sisteminin qeyri-adekvat işləməsi səbəbindən blogerlərimizin qlobal reklam bazarına çıxış imkanlarının məhdud olmasına diqqət çəkib. Sosial şəbəkələrdə şəxsiyyət vəsiqəsi ilə qeydiyyatdan keçməyə gəlincə, ekspert bunu texniki və hüquqi baxımdan mümkünsüz hesab edir.
“Hazırda şəxsiyyət vəsiqəsindən istifadə edərək “TikTok” platformasında qeydiyyatdan keçmək barədə gülünc söz-söhbətlər yayılır, bunu texniki və hüquqi cəhətdən etmək mümkün deyil. Ona görə də bu cür məlumat və mülahizə reallıqdan çox uzaqdır. Çünki bir çox xarici platformaların serverlərində vətəndaşlarımıza məxsus şəxsi məlumatları emal etmək və müəyyən etmək mümkün deyil. Onların serverləri Azərbaycanda yerləşsə belə, bu növün identifikasiyası məsələsi Azərbaycan hökuməti ilə “TikTok” arasında müzakirə olunmayıb”, - deyə o bildirib.
Ekspertin sözlərinə görə, “TikTok” ölkəmizlə əlaqəsi olan azsaylı qlobal resurslardan biridir və zərurət yaranarsa, yerli aidiyyəti qurumlar onları maraqlandıran məlumatları əldə etmək və ya silmək üçün bu platforma ilə əlaqə saxlaya bilər. Etiraf etmək lazımdır ki, istifadəçilər haqqında məlumat əldə etmək və ya qlobal resurslardan nəyisə silmək milli hökumətlər üçün çox problemlidir. Mülkiyyət hüquqlarını pozan məzmunu silmək daxili qanunvericiliyi pozan məlumatdan daha asandır.
“Mənim bildiyimə görə, “TikTok”un (məşhur “TikTok” tətbiqinə sahib olan “Bytedance”) yerləşdiyi Azərbaycanla Sinqapurun təhlükəsizlik qüvvələri arasında sıx əlaqələr var və onlara ölkəmizdən müraciətlər daxil olur. Şəxsiyyət vəsiqəsi ilə qeydiyyatdan keçməyin absurd fikrinə gəlincə, tərəflər belə bir ehtimalı müzakirə etməyiblər. “TikTok” və milli hökumət nümayəndələri sonuncu dəfə “Google vergisi” kimi tanınan verginin ödənilməsi məsələsinə toxundular və “TikTok” Azərbaycanda qazanılan gəlirə görə vergi ödəməyə razı oldu. Çox güman ki, ona artıq vergi ödəyicisinin eyniləşdirmə nömrəsi verilib”, - deyə Gündüz vurğulayıb.
Bu, ilk dəfə deyil ki, vətəndaşların internetə və sosial şəbəkələrə çıxışının mümkün məhdudlaşdırılması, o cümlədən pasportdan istifadə etməklə qeydiyyata alınması ilə bağlı qəribə bəyanatlar eşidilir və bir qayda olaraq, yerli parlamentarilərə istinadən belə məlumatlar yayılır. Məsələn, ölkədə dəfələrlə “Facebook” sosial şəbəkəsinə girişi bağlamağa və hətta öz milli şəbəkəsini yaratmağa çağırışlar olub.