AİF prezidenti: “Bütün ölkə üzrə internetlə bağlı problemlər öz həllini tapmalıdır, buna çox az vaxt qalıb, kifayət qədər iş var”
İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Antiinhisar və İstehlak Bazarına Nəzarət Dövlət Xidməti (AİBNDX) internet xidmətlərinə görə təbii inhisar subyektlərinə qarşı maliyyə sanksiyaları tətbiq edib. Qurum “Aztelekom” MMC və “Bakı Telefon Rabitəsi” (Baktelecom) şirkətlərini cərimələyib, şirkətlərdən öz daxili sifarişləri ilə müəyyən edilmiş xidmət tariflərinin qanunvericiliyə uyğun gətirilməsini tələb edib. Söhbət “Telekommunikasiya haqqında”, “Tənzimlənən qiymətlər haqqında” qanunlardan və Tarif Şurasının qərarlarından gedir.
Bu dövlət şirkətlərinə qarşı antiinhisar qanunvericiliyini pozma maddəsi ilə iş ötən ilin dekabrında özəl internet provayderlərinin şikayəti əsasında başlanıb. AİBNDX maliyyə sanksiyalarının məbləğini açıqlamasa da, bu qərardan sonra hər iki şirkət məhkəməyə müraciət edəcəyini açıqlayıb.
Azərbaycan İnternet Forumunun (AİF) prezidenti Osman Gündüz AYNA-ya şərhində deyb ki, təbii inhisarlar bu işdə səhvdir və uğrunda mübarizə aparacaqları heç nə yoxdur: “Çünki vəziyyət zahirdən görünür. Hər iki dövlət operatoru ötən il dövlət kabel-kanal infrastrukturundan və şəbəkə resurslarından istifadə tariflərini qaldıranda bu barədə düşünməli idilər. Özəl provayderlər adi şəbəkə mərkəzləri və icarəyə götürülmüş rabitə kanalları üçün əsassız yüksək qiymətlər ödəməli oldular. Təbii ki, bu, uzun müddət davam edə bilməzdi və münaqişə yaranırdı”.
Ekspertin fikrincə, son illər bu sahədə vəziyyət yaxşılaşıb və bu, yerli telekommunikasiya bazarında özəl provayderlərin sayının artmasına səbəb olub: “Məsələn, indi onların 200-dən çoxu var, lakin bu, son hədd deyil və özəl biznes getdikcə artan və perspektivli sahəni seçir. Görünür, belə mənzərəni görən dövlət şirkətləri qərara gəliblər ki, tarifləri qaldırmaqla öz maliyyə problemlərini həll edə bilərlər. Amma bu yanaşma təbii inhisar üçün qəbuledilməzdir”.
“Ona görə də ümumilikdə hesab edirəm ki, müvafiq nazirlik dövlət operatorlarının özbaşınalığına son qoymalı və onları infrastrukturla yanaşı, özəlləşdirməyə hazırlamalıdır. Düşünürəm ki, biz indi bu iki inhisarın birləşməsinə, onların sağlamlaşmasına və satışına diqqət yetirməliyik. Əks halda vəziyyət daha da pisləşəcək”, - deyə Gündüz söyləyib.
“Məsələn, “Aztelekom” bu yaxınlarda magistral provayder statusunu alıb və bu, bazarda vəziyyəti daha da çətinləşdirəcək. Dövlət qurumunun magistral xətt və pərakəndə ticarət hüququ alması yerli bazarın inkişafına ciddi ziyan vura bilər. Dövlət operatorları “Aztelekom” və “Baktelekom” bir-birini təkzib edən müxtəlif açıqlamalar verə, bu gün bir, sabah başqa tarif təyin edə, izahat vermədən istehlakçılar üçün müəyyən variantları ləğv edə bilməz. Bunun əvəzinə, onlar antiinhisar qurumu ilə mübarizə aparmaqdansa GPON infrastrukturunu genişləndirmək, həmin sahəni genişləndirmək üzərində işləsələr daha yaxşı olar. Axı gələn il bütün ölkə üzrə internetlə bağlı problemlər öz həllini tapmalıdır, buna çox az vaxt qalıb, kifayət qədər iş var”, - deyə həmsöhbətimiz vurğulayıb.
Bütün bu hekayə, təbii ki, normal biznes mühitinə, sağlam rəqabətə və sənayedə dövlət-özəl tərəfdaşlıq formatına xeyir gətirmir. Ona görə də AİF rəhbərinin fikrincə, nazirlik dövlət operatorlarının özəlləşdirilməsi və bu prosesin başlama vaxtı ilə bağlı açıqlama verməlidir.
"Cable.co.uk" analitik saytının məlumatına görə, Azərbaycan genişzolaqlı internetə çıxış üçün aylıq abunə haqqının nisbətən münasib olduğu dünyanın ilk 25 ölkəsi sırasındadır. Belə ki, Azərbaycanda genişzolaqlı internetin orta aylıq dəyəri 15 dollar təşkil edir ki, bu da MDB ölkələri arasında məqbul qiymət hesab olunur. Eyni zamanda, Rusiyada bu xidmətin qiyməti 8,07 dollar, Türkmənistanda isə 46,28 dollardır.
Ən ucuz genişzolaqlı internetə malik ilk 3 ölkə siyahısına Suriya - 2,15 dollar, Sudan - 4,8 dollar və Belarus - 7,39 dollar daxildir.
Eyni zamanda, hesabata görə, Burundidə ən bahalı internet 429,95 dollar, Syerra-Leonedə 316,69 dollar, Bruneydə isə 258,42 dollardır.