“Bizim avtomobil yanacağının qiymətini artırmaq üçün iki səbəbimiz var”
Yerli iqtisadçılar ölkəyə idxal olunan premium markalı benzinin qiymətlərinin artacağını gözləyirlər - idxal olunan neft məhsullarına tətbiq edilən aksiz vergilərinin artması ilə əlaqədar. Bu, gələn il sözügedən dolayı vergidən büdcə daxilolmalarının artımı ilə bağlı proqnozlarla ifadə edilir.
Gələn ilin büdcə proqnozlarına əsasən, neft məhsullarının idxalı üzrə aksiz vergilərindən dövlət xəzinəsinə daxilolmalar təxminən 43 faiz artacaq. İdxal olunan neft məhsulları arasında “Premium Euro-95” və “Super Euro-98” markalı benzin növləri xüsusi yer tutur. Aksiz vergilərinin artırılması şəraiti bu növ avtomobil yanacağının qiymətinin artmasının mümkünlüyündən xəbər verir.
“Gələn il idxal olunan benzinin qiyməti qalxa bilər, çünki hökumət ölkəyə idxal olunan neft məhsullarına vergiləri artırmağı planlaşdırır”, - deyə iqtisadçı ekspert Zöhrab İsmayıl AYNA-ya bildirib.
Onun sözlərinə görə, gələn ilin büdcəsinin gəlir hissəsində neft məhsullarının idxalına tətbiq edilən aksiz vergiləri üzrə daxilolmaların 42,9 faiz artırılması nəzərdə tutulur: “Əgər bu il bundan 14 milyon manat qazanmağı planlaşdırırlarsa, gələn il 20 milyon manat olacaq”.
Analitikin fikrincə, ölkəyə idxal olunan avtomobil yanacağının premium markalı qiymətlərinin artması “xalq” markası Aİ-92-ni də arxasınca apara bilər. Xaricdən gətirilən brendlərin nə qədər artacağını söyləmək hələ çətindir. Amma artımın ən azı 10 faiz olacağı ilə bağlı təkliflər var.
Hesab olunur ki, xaricdən idxal olunan benzinin qiymətinin artması ümumi bazar həcminin cəmi 3-4 faizini təşkil etdiyindən sosial-iqtisadi vəziyyətə o qədər də təsir etmir. Ən məşhur brend olan yerli istehsal Aİ-92 indi 1 AZN-ə (€ 0.538) satılır. Onun dəyəri və dizelin qiyməti Tarif Şurası tərəfindən müəyyən edilir.
Xaricdən gətirilən Aİ-95 və Aİ-98 benzinlərinin qiymətləri dövlət tərəfindən tənzimlənmir. Belə hesab edilir ki, lüks brendlərin dəyərini bazar müəyyən edir. Hazırda Aİ-95 – 2 AZN (€ 1.076); Aİ-98 - 2,30 AZN (1,238 avro), LPG – 0,65 AZN (€ 0,350) təşkil edir.
Bu arada Neft Araşdırmaları Mərkəzinin rəhbəri İlham Şaban hesab edir ki, Azərbaycanda yerli istehsal olan benzinin qiyməti neft ucuzlaşsa belə, ucuzlaşmayacaq. Söhbət Aİ-92 markalı avtomobil yanacağından gedir, onun qiymətini Tarif Şurası tənzimləyir.
Ekspertin sözlərinə görə, 2015-ci ildə başlanan neft emalı zavodunun modernləşdirilməsinə 2018-ci ildən sonra yeni güclə start verilib: “Bu gün ölkə qarşısında Avro-5 standartına uyğun yanacağın istehsalına nail olmaq vəzifəsi durur. Bu məqsədə çatmaq üçün artıq ciddi sərmayələr qoyulub”.
Analitikin fikrincə, avtomobil yanacağının qiyməti artmaqda davam edəcək: “Bizim tədarükçüsü olduğumuz avtomobil yanacağının qiymətini artırmaq üçün düz iki səbəbimiz var - neft hasilatının azalması və neft emalı zavodlarının modernləşdirilməsinə kapital qoyuluşu (miqyasda). Ona görə də gələcəkdə bu xərcləri ödəmək üçün Aİ-92 markalı benzin və dizelin qiymətləri artacaq. Deməli, ölkədə istehsal olunan yanacağın qiymətinin qalxması da uzaqda olmaya bilər”.
Bu arada bildirilir ki, SOCAR (Azərbaycan Dövlət Neft Şirkəti) indi Heydər Əliyev adına Bakı Neft Emalı Zavodunda Avro-5 ekoloji standartlarına uyğun avtomobil benzininin istehsalına başlamağı planlaşdırır. BNEZ-in gücü ildə 6,5 milyon ton təşkil edir, modernləşdirmə və yenidənqurma işlərinin nəticələrinə görə zavod Xəzər regionu ölkələrindən bütün növ neftin emalı üçün nəzərdə tutulub. Layihənin tam başa çatdırılması 2027-ci ilə planlaşdırılır.
On il əvvəl hökumət Aİ-95 istehsal etmək niyyətindən danışsa da, nəticəsi hələ görünməyib. Bundan əvvəl SOCAR məlumat vermişdi ki, neft emalı zavodunun təkmilləşdirilməsi üçün təmir işləri başa çatdıqdan sonra bu markanın ölkədə istehsalı 2023-cü ildə planlaşdırılır.